I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Am¹ cao am thấp đặt đòi² tầng³,

Khấp khểnh ba làn trở lại bằng⁴

Quét trúc bước qua lòng suối

Thưởng mai về đạp bóng trăng

Phần du⁵ lẽo đẽo⁶ thương quê cũ

Tùng cúc bù trì⁷ nhớ việc hằng⁸

Một phút thanh nhàn trong thuở ấy

Thiên kim⁹ ước đổi được hay chăng?.

                                                              (Ngôn chí bài 15, Nguyễn Trãi, Viện Sử học,

                                                                                Nguyễn Trãi toàn tập, tr. 400)

Chú thích:

(1) Am: căn nhà nhỏ, nhà tranh, nơi ẩn cư

(2) Đòi: nhiều

(3) Tầng: lớp

(4) Bằng: phẳng

(5) Phần du: cây phần du, nghĩa bóng chỉ làng xóm, quê nhà

(6) Lẽo đẽo: quyến luyến, đeo đẳng không rời ra được

(7) Bù trì: săn sóc vun xới

(8) Việc hằng: việc hàng ngày, thường xuyên

(9) Thiên kim: ngàn vàng

(0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Cuộc sống ẩn cư giản dị, hài hòa với thiên nhiên:

+ Hình ảnh “am cao am thấp”, “khấp khểnh ba làn” cho thấy khung cảnh mộc mạc, không trau chuốt.

+ Các hoạt động như “quét trúc bước qua lòng suối”, “thưởng mai về đạp bóng trăng” thể hiện sự hòa nhập trọn vẹn vào thiên nhiên, tinh thần thanh thản, ung dung.

- Tình cảm gắn bó với quê hương, cội nguồn:

+ “Phần du lẽo đẽo thương quê cũ” cho thấy tình cảm quyến luyến, nhớ nhung tha thiết với làng quê.

+ “Tùng cúc bù trì nhớ việc hằng” thể hiện tinh thần chăm chỉ, nhớ tới những công việc thường ngày gắn bó với đất đai, cây cỏ.

- Quan niệm sống đề cao giá trị tinh thần: “Một phút thanh nhàn... thiên kim ước đổi được hay chăng?” thể hiện quan điểm: niềm vui thanh nhàn quý giá hơn của cải vật chất.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Thái độ biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận

* Thân bài:

- Giải thích: trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống là thái độ biết coi trọng, nâng niu những điều nhỏ bé, giản dị xung quanh cuộc sống mỗi con người.

- Bàn luận:

+ Cuộc sống là muôn hình, muôn vẻ có cả những điều lớn lao kì vĩ và cả những điều nhỏ bé nhưng có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi con người.

+ Mỗi người chỉ sống có một lần trên đời, bởi vậy cần trân trọng những điều nhỏ bé bình dị xung quanh cuộc sống của mỗi người.

+ Trân trọng điều tốt đẹp bình dị sẽ khơi dậy và bồi đắp cho chúng ta tình yêu và nghị lực vượt lên trên khó khăn trong cuộc sống.

+ Trân trọng điều bình dị sẽ thức tỉnh chúng ta về những giá trị sống mà mình đeo đuổi. Thành công, hạnh phúc không chỉ là những điều lớn lao, vĩ đại mà có khi bắt đầu từ những điều tốt đẹp nhỏ bé, bình dị.

+ Trân trọng những điều bình dị là cách chúng ta thể hiện lòng biết ơn đối với cuộc sống, tạo thêm yêu thương và sự kết nối với cuộc sống đang diễn ra xung quanh, nhìn nhận cuộc đời tích cực, biết mở rộng tâm hồn, đón nhận cảm giác gần gũi, bình yên .…

+ Trân trọng điều bình dị sẽ ươm mầm, vun đắp nên những giá trị lớn lao, góp phần làm cho cuộc sống thêm tươi đẹp.

+ Trân trọng điều bình dị góp phần tạo dựng một xã hội tốt đẹp.

- Mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác.

+ Phê phán những người quá mải mê chạy theo những giá trị lớn lao mà bỏ quên những điều nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày.

* Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận và rút ra bài học cho bản thân.

Lưu ý: Thí sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và xã hội.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.