I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

ANH BÉO VÀ ANH GẦY

Hai người bạn cũ gặp nhau trên sân ga. Một người béo, một người gầy. Anh béo vừa ăn ở nhà ga xong, người toát ra mùi rượu nho loại nặng. Còn anh gầy vừa mới xuống tàu, lỉnh kỉnh hành lý, người toát ra mùi thịt ướp, mùi bã cà phê. Sau lưng anh gầy là cô vợ gầy gò và một cậu con trai cao lêu nghêu.

- Porpphiri đấy ứ? - Anh béo kêu lên - Đúng là bạn thân mến của tôi! Ôi, biết bao lâu chúng mình không gặp nhau…

- Trời, Misa! Bạn từ thuở nhỏ của tôi! - Anh gầy sững sốt, mừng rỡ.

Hai người bạn ôm hôn nhau đến ba lần, mắt rưng rưng, chăm chú nhìn nhau.

- Mình quả thật không ngờ - anh gầy lên tiếng. Nào, cậu thẳng người, mình xem nào. Ôi, trông cậu vẫn đẹp trai, vẫn lịch thiệp như xưa. À, mà cậu bây giờ thế nào rồi? Giàu không? Lấy vợ chưa? Mình thì có vợ rồi…Đây, vợ mình đây! Còn đây là con trai mình. Này con, đây là bạn hồi học phổ thông với bố đấy!

Khi cậu con trai bỏ mũ ra chào, anh gầy nói tiếp:

- Bác là bạn cùng học với bố đấy! - Anh gầy quay sang bạn - À này, cậu còn nhớ cậu bị chúng nó trêu chọc thế nào không? Chúng nó gọi cậu là Gêrôxtơrát Ba vì cậu lấy thuốc lá châm cháy một quyển sách; còn mình thì chúng gọi Ephian Bốn vì mình hay mách...Dạo ấy mình trẻ con thật! - anh gầy lại nói với con trai - Đừng sợ con! Con lại gần bác thêm chút nữa nào! Còn đây là vợ mình…

Anh béo hoan hỉ lên tiếng:

- Bây giờ anh sống ra sao? Làm ở đâu? Thành đạt rồi chớ?

- Mình cũng đi làm. Hai năm nay là nhân viên bậc 8, cũng được mề đay hạng năm. Vợ mình dạy nhạc. Mình còn làm thêm tẩu thuốc bằng gỗ. Tẩu đẹp lắm, mình bán 1 rúp 1 cái. Cũng cố sống tàm tạm cậu ạ. Trước đây mình làm ở cục, giờ mình được chuyển về đây, được thăng lên 1 bậc. Còn cậu sao rồi? Chắc là viên chức cỡ bậc 5 rồi chớ, phải không?

- Không đâu, anh bạn ạ, cao hơn thế nữa. Mình là viên chức bậc 3 có hai mề đay của nhà nước.

Anh gầy bỗng tái mặt, ngây người ra, nhưng lát sau thì toét miệng cười, mắt sáng lên, toàn thân lại co rúm, so vai rụt cổ, khúm núm:

- Dạ, bẩm quan trên… tôi… tôi rất lấy làm hân hạnh ạ. Bạn… nghĩa là bạn từ nhỏ, thế rồi, bỗng nhiên bạn làm chức to thế…

Anh béo cau mặt:

- Cậu nói gì thế? Sao cậu lại nói cái giọng đó? Mình với cậu là bạn từ thuở nhỏ mà, việc gì cậu lại giở cái giọng quan chức thế?

Anh gầy cười hì hì:

- Dạ, bẩm quan… Quan lớn dạy gì ạ? - anh gầy càng rúm ró - quan lớn chiếu cố cho như thế này, kẻ bần dân này đội ơn lắm lắm. Dạ, bẩm quan lớn, thưa đây là con trai tôi, Naphanain… và đây là vợ tôi, Luida.

Anh béo bực mình định quở trách thêm. Tuy nhiên khi nhận thấy trên mặt anh gầy toát ra vẻ nô lệ kính cẩn đến mức làm cho anh béo vừa thất vọng vừa buồn nôn. Anh béo vội ngoảnh mặt đi và đưa tay chào từ biệt anh gầy.

Anh gầy sung sướng nắm mấy ngón tay anh béo, cúi gập người xuống chào, cười hì hì. Cả vợ và con anh gầy cũng ngạc nhiên đầy thú vị.

(Tuyển tập truyện ngắn của Sê-khốp)

(0,5 điểm) Xác định ngôi kể của truyện ngắn trên.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích nhân vật Sơn

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Phân tích nhân vật

* Anh béo

- Có điều kiện sống tốt.

- Không coi thường bạn bè.

- Khi gặp lại bạn bè, anh mừng rỡ reo lên.

- Nhận ra bạn ngay khi thấy bóng dáng rồi ôm hôn nhau cảm động ngạc nhiên.  luôn coi anh gầy là bạn bè thân thiết.

- Tâm trạng trùng xuống khi bạn mình thay đổi, từ hào hứng vui vẻ thành buồn nôn, chán nản.  Tác giả đã diễn tả tinh tế cảm xúc của anh béo, anh béo no đủ vô tư, nhưng rồi cũng vì sự thay đổi miễn cưỡng và gượng ép của bạn thân mà buồn phiền.

* Anh gầy

- Nhom nhem.

- Lỉnh kỉnh đồ đạc, gánh nặng.

- Anh gầy tái mét khi nhận ra bạn có địa vị cao hơn mình.  Mắt anh ta sáng lên, sau đó lại cuống quýt mâu thuẫn.

- Cách xưng hô trở nên miễn cưỡng, hoa mĩ và xa cách.  anh gầy lúc đầu vẫn thân thiết, hạnh phúc vì gặp lại bạn, nhưng rồi lại sợ hãi và khúm núm trước quyền lực.

 Anh trở nên xu nịnh trước quyền lực khiến anh béo khó chịu buồn nôn.

2. Chủ đề, tư tưởng: Lên án xã hội Nga lúc bấy giờ với nhiều con người có tâm lí nô lê, tính cách què quặt đang ngày càng thu mình trong bóng tối, không có ánh sáng của sự chân thành.

- Về nghệ thuật: chỉ ra nghệ thuật đối lập trong việc khắc họa hình tượng nhân vật:

+ Ngay từ nhan đề của bài, đặt giữa hai hình tượng anh béo và anh gầy tác giả đã dự đoán trước được số phận của hai con người này.

+ Người to béo thì có cuộc sống nhẹ nhàng, không phải lo toan, ngược lại anh gầy lại tỉ lệ nghịch với ngoại hình của anh gầy.

+ Điều đó còn được thể hiện qua việc đầu thì anh gầy vui vẻ, niềm nở với người bạn cũ, khi biết được anh béo là viên chức bậc ba, anh lại tỏ thái độ khúm núm trước quyền lực, tâm lí nô lệ. Không khí khi mới gặp lại thì sôi nổi, lúc chia tay lại trùng xuống.

+ Nổi bật hai tính cách, hai thái độ để cho thấy được tâm lí nô lệ, phụ thuộc, thiếu đi sự chân thành của người lao động nghèo ở Nga lúc bấy giờ.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích

+ Thất bại: là khi con người không đạt được mục tiêu như mong muốn.

+ Học cách thất bại: không né tránh, đổ lỗi mà biết chấp nhận, phân tích nguyên nhân và rút ra bài học.

- Phân tích

+ Thất bại giúp con người nhận ra giới hạn, điểm yếu của bản thân để cải thiện.

+ Dạy con người bài học về sự kiên nhẫn, nỗ lực và không ngừng vươn lên.

+ Từ thất bại, con người học được cách làm lại tốt hơn → quá trình tôi luyện ý chí và năng lực.

- Dẫn chứng

+ Ví dụ: Edison thất bại hàng ngàn lần trước khi sáng chế ra bóng đèn.

+ Nhiều người trẻ sau vấp ngã đã thành công rực rỡ nhờ không bỏ cuộc.

- Phản đề: tuy nhiên, nếu không học hỏi từ thất bại, dễ dẫn đến chán nản, buông xuôi.

- Bài học nhận thức và hành động.