Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích nội dung và nghệ thuật của đoạn trích trong phần Đọc hiểu.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nội dung và nghệ thuật của đoạn trích trong phần Đọc hiểu.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Lê Ngọc Hân và hoàn cảnh sáng tác bài thơ Ai tư vãn.

- Dẫn dắt đến đoạn trích và nêu khái quát vấn đề: nội dung và nghệ thuật đặc sắc.

* Thân bài:

a) Về nội dung

- Nỗi đau thương mất mát: Bài thơ là tiếng lòng đau xót của Lê Ngọc Hân trước sự ra đi đột ngột của vua Quang Trung, người chồng, người anh hùng dân tộc.

→ Thể hiện qua những từ ngữ “Khóc than ơi!”, “Nay vua băng…”, gợi không khí tang thương, trống vắng.

- Niềm tự hào, ngợi ca công lao của nhà vua:

+ Nhớ về những chiến công hiển hách: “Cùng vua dẹp loạn giặc Tây bạo tàn…”, “Cờ đào phấp phới tung bay…”.

+ Hình ảnh người anh hùng hiện lên lẫm liệt, gắn liền với thời kỳ non sông vang dội chiến công, nhân dân ấm no, thanh bình.

- Nỗi xót xa cho cảnh gia đình, cung điện và đất nước:

+ Cung điện vắng tanh, con thơ bơ vơ, mẹ già đau khổ…

+ Sự trống trải không chỉ là nỗi đau riêng mà còn là mất mát lớn của dân tộc.

b) Về nghệ thuật

- Thể thơ song thất lục bát: Giúp diễn tả sâu sắc cảm xúc, nhịp điệu linh hoạt, lúc dồn dập, lúc lắng đọng.

- Hình ảnh giàu sức gợi: “Cờ đào phấp phới”, “Thuyền rồng vắng bóng”, “Vườn hoa tàn úa”… gợi không khí bi thương, hoài niệm.

- Ngôn ngữ giàu cảm xúc: Từ ngữ chân thành, xót xa, nhiều từ cảm thán thể hiện nỗi đau quặn thắt.

- Kết hợp giữa tự sự, trữ tình và ngợi ca: Làm cho bài thơ vừa giàu chất sử thi vừa thấm đẫm cảm xúc cá nhân.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung: Ai tư vãn là khúc ca thương tiếc và ngợi ca người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ.

- Khẳng định giá trị nghệ thuật: Thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh góp phần tạo nên sức sống lâu bền của tác phẩm.

- Liên hệ ý nghĩa của tác phẩm với tình cảm, trách nhiệm của thế hệ hôm nay với lịch sử dân tộc.

Bài văn tham khảo

Bắc Cung Hoàng hậu Lê Ngọc Hân không chỉ được biết đến là người vợ của vị anh hùng áo vải Quang Trung – Nguyễn Huệ mà còn là một tác giả tài hoa của văn học trung đại Việt Nam. Bài thơ Ai tư vãn được bà sáng tác khi vua Quang Trung đột ngột qua đời, là khúc ngâm bi thương đầy xúc động. Đoạn trích trong bài thể hiện rõ nỗi đau xé lòng của người vợ, đồng thời ngợi ca công lao vĩ đại của vị vua anh hùng.

Trước hết, về nội dung, đoạn trích bày tỏ nỗi đau thương tột cùng của Lê Ngọc Hân khi mất đi người chồng mà bà vô cùng yêu kính. Từng tiếng “Khóc than ơi!”, “Nay vua băng…” vang lên như tiếng nấc nghẹn ngào, phủ trùm không khí tang tóc, mất mát. Bà nhớ về những ngày nhà vua xông pha trận mạc, dẹp tan giặc Tây, giặc Tàu, mang lại thái bình cho đất nước: “Cờ đào phấp phới tung bay / Mũ mao rực rỡ, ngự ngay điện tiền”. Hình ảnh người anh hùng hiện lên vừa oai phong lẫm liệt, vừa gần gũi, gắn bó với gia đình, quê hương. Nỗi thương nhớ trải dài từ chiến công hiển hách đến những kỷ niệm êm đềm nơi cung đình, thuyền rồng, vườn hoa… Giờ đây, tất cả chỉ còn là hoài niệm khi vua đã băng hà, để lại cảnh cung điện vắng lặng, mẹ già đau khổ, con thơ bơ vơ, non sông như chìm trong tang thương. Qua đó, ta thấy tình cảm sâu nặng, lòng biết ơn và niềm tự hào của tác giả dành cho vị vua tài ba lỗi lạc.

Về nghệ thuật, đoạn trích sử dụng thể song thất lục bát với nhịp điệu linh hoạt, khi dồn dập như tiếng nức nở, khi lắng đọng như giọt lệ rơi. Ngôn ngữ giàu cảm xúc với nhiều từ cảm thán, những hình ảnh gợi buồn như “thuyền rồng vắng bóng”, “vườn hoa tàn úa”, “cung điện vắng tanh” đã tái hiện chân thực nỗi cô đơn, đau xót. Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự, trữ tình và ngợi ca khiến bài thơ không chỉ là khúc ca bi thương mà còn mang đậm âm hưởng sử thi, ca ngợi người anh hùng dân tộc.

Tóm lại, đoạn trích Ai tư vãn là tiếng lòng thương tiếc và ngợi ca chân thành của Lê Ngọc Hân dành cho vua Quang Trung. Với giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc, tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nền văn học trung đại Việt Nam, nhắc nhở thế hệ hôm nay biết trân trọng những anh hùng đã hy sinh, cống hiến cho độc lập và hạnh phúc của dân tộc.