Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích văn bản ngữ liệu “Cung oán ngâm khúc” của Nguyễn Gia Thiều.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích ngữ liệu “Cung oán ngâm khúc” của Nguyễn Gia Thiều.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Gia Thiều: nhà thơ lớn thời Lê – Trịnh, nổi bật với Cung oán ngâm khúc.

- Khái quát về tác phẩm: là bản ngâm khúc thể hiện sâu sắc thân phận bi kịch của người cung nữ trong xã hội phong kiến.

- Dẫn dắt vào đoạn trích: tiêu biểu cho tâm trạng sầu oán, cô đơn và khát vọng tự do của người cung nữ.

* Thân bài:

a. Phân tích tâm trạng và nội dung đoạn trích:

- Nỗi cô đơn, lẻ loi:

+ Hình ảnh “tin mong nhạn vắng”, “giấc cô miên”, “mùi hương tịch mịch” gợi sự lạnh lẽo, trống vắng.

+ Thời gian dài dằng dặc qua từng canh, từng khắc làm nỗi buồn thêm sâu sắc.

- Nỗi buồn tủi, oán trách:

+ Cung nữ buồn tủi vì tình yêu bị bỏ rơi, người xưa lạnh nhạt.

+ Câu hỏi “Xe thế này có dở dang không?” thể hiện oán trách số phận, duyên phận lỡ làng.

- Khát vọng tự do, thoát khỏi giam hãm:

+ Muốn “dứt tơ hồng”, “đạp tiêu phòng mà ra” – khao khát phá bỏ xiềng xích cung cấm để sống tự do.

b. Nghệ thuật:

- Thể thơ song thất lục bát mềm mại, giàu nhạc điệu.

- Sử dụng điển tích, ẩn dụ, so sánh giàu sức gợi.

- Giọng điệu bi thương xen lẫn oán trách, khát vọng mãnh liệt.

c. Ý nghĩa:

- Tố cáo xã hội phong kiến bất công chà đạp quyền sống, quyền hạnh phúc của người phụ nữ.

- Khẳng định khát vọng tình yêu, tự do, hạnh phúc chính đáng của con người.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Cung oán ngâm khúc.

- Liên hệ: Thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, tiếng nói cảm thông với thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Gia Thiều là một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam thế kỉ XVIII. Ông để lại dấu ấn sâu đậm với tác phẩm Cung oán ngâm khúc – bản ngâm khúc viết bằng chữ Nôm, phản ánh số phận đau khổ, bi kịch của người cung nữ trong xã hội phong kiến mục nát. Đoạn trích “Nỗi sầu oán của người cung nữ” là phần tiêu biểu, bộc lộ tâm trạng sầu tủi, oán trách và khát vọng tự do cháy bỏng của người phụ nữ chốn cung cấm.

Mở đầu đoạn trích là những câu thơ gợi sự cô đơn, lạnh lẽo:

“Ngày sáu khắc, tin mong nhạn vắng,

Đêm năm canh tiếng lắng chuông rền.”

Thời gian trôi chậm chạp qua từng khắc, từng canh dài khiến nỗi buồn như kéo dài vô tận. Hình ảnh “tin mong nhạn vắng” gợi nỗi mong chờ mỏi mòn nhưng chỉ nhận lại sự vô vọng, lạnh nhạt. Cảnh vật hiện lên “lạnh lùng”, “tịch mịch” càng làm tâm trạng cung nữ thêm tủi hờn, cô đơn đến tột cùng.

Tiếp đó là nỗi buồn tủi và oán trách duyên phận:

“Tay nguyệt lão chẳng xe thì chớ,

Xe thế này có dở dang không?”

Người cung nữ trách ông tơ bà nguyệt đã xe cho mình một mối duyên phận lỡ làng, để rồi nàng rơi vào cảnh bị bỏ rơi, phụ bạc. Câu hỏi tu từ đầy xót xa, oán hờn thể hiện nỗi đau bị chà đạp cả về tình cảm lẫn nhân phẩm.

Đặc biệt, đoạn trích còn bộc lộ khát vọng tự do cháy bỏng:

“Đang tay muốn dứt tơ hồng,

Bực mình muốn đạp tiêu phòng mà ra!”

Nàng khao khát thoát khỏi chốn cung cấm lạnh lẽo, nơi giam cầm tuổi xuân và hạnh phúc. Đó là tiếng nói phản kháng, đòi quyền sống, quyền yêu thương mãnh liệt của người phụ nữ bị chôn vùi trong xã hội phong kiến bất công.

Về nghệ thuật, Cung oán ngâm khúc sử dụng thể thơ song thất lục bát giàu nhạc điệu, uyển chuyển, dễ gợi buồn thương. Điển tích, ẩn dụ, so sánh được vận dụng tài tình khiến nỗi đau vừa hiện thực vừa thấm đẫm chất trữ tình. Giọng điệu khi bi thương, ai oán, khi phẫn uất, oán trách tạo nên sức lay động mạnh mẽ.

Đoạn trích không chỉ phản ánh thân phận bất hạnh của người cung nữ mà còn tố cáo xã hội phong kiến mục nát chà đạp lên quyền sống, quyền hạnh phúc của con người. Đồng thời, nó khẳng định khát vọng yêu đương, tự do, bình đẳng – những giá trị nhân văn bất diệt.

Bằng nội dung sâu sắc và nghệ thuật đặc sắc, đoạn trích Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều đã để lại tiếng vang lớn trong lòng bạn đọc, trở thành áng thơ tiêu biểu cho tiếng nói nhân đạo trong văn học trung đại Việt Nam.