MÙA HẠ

(Xuân Quỳnh)

(1)Đó là mùa của những tiếng chim reo

Trời xanh biếc, nắng tràn lên khắp ngả

Đất thành cây, mật trào lên vị quả

Bước chân người bỗng mở những đường đi

 

(2)Đó là mùa không thể giấu che

Cả vạn vật đều phơi trần dưới nắng

Biển xanh thẳm, cánh buồm lồng lộng trắng

Từ những miền cay đắng hóa thành thơ.

 

(3) Đó là mùa của những ước mơ

Những dục vọng muôn đời không kể xiết

Gió bão hòa, mưa thành sông thành bể

Một thoáng nhìn có thể hóa tình yêu

 

(4) Đó là mùa của những buổi chiều

Cánh diều giấy nghiêng vòm trời cao vút

Tiếng dế thức suốt đêm dài oi bức

Tiếng cuốc dồn thúc giục nắng đang trưa

 

(5) Mùa hạ của tôi, mùa hạ đã đi chưa

Ôi tuổi trẻ bao khát khao còn, hết

Mà mặt đất màu xanh là vẫn biển

Quả ngọt ngào thắm thiết vẫn màu hoa.

(Mùa hạ – Xuân Quỳnh, Thơ Xuân Quỳnh, NXB Văn học, 2016, tr. 34)

Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Phân tích nét độc đáo của Xuân Quỳnh trong bài thơ là từ mùa hạ của thiên nhiên đã liên hệ đến mùa hạ của đời người

- Hệ thống ý:

+ Hình ảnh mùa hạ của thiên nhiên:

. Xuân Quỳnh miêu tả mùa hạ rực rỡ, sôi động: tiếng chim reo, nắng chan hòa, cây trái tràn đầy nhựa sống, biển xanh, cánh buồm trắng, cánh diều cao vút…

. Mùa hạ là mùa của sức sống, của ước mơ, khát vọng và tình yêu.

+ Liên hệ đến mùa hạ của đời người:

. Từ vẻ đẹp rực rỡ của thiên nhiên, Xuân Quỳnh gợi đến tuổi trẻ – “mùa hạ của đời người”: sôi nổi, nồng nhiệt, khao khát yêu đương và cống hiến.

. Tuổi trẻ giống như mùa hạ: tươi đẹp nhưng ngắn ngủi, đi qua để lại nhiều tiếc nuối.

+ Nét độc đáo:

. Sự liên tưởng tinh tế, cảm xúc chân thành khiến thiên nhiên và con người hòa làm một.

. Vẻ đẹp của mùa hạ thiên nhiên soi chiếu, làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn, khát vọng sống và yêu của con người.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Phân tích rõ nét độc đáo của Xuân Quỳnh trong bài thơ là từ mùa hạ của thiên nhiên đã liên hệ đến mùa hạ của đời người

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong thơ Xuân Quỳnh, thiên nhiên luôn gắn bó mật thiết với đời sống tâm hồn con người. Bài thơ Mùa hạ là minh chứng rõ nét khi từ mùa hạ của thiên nhiên, nhà thơ liên hệ đến mùa hạ của đời người. Mùa hạ hiện lên với những hình ảnh căng tràn sức sống: tiếng chim reo vang trời, nắng chan hòa khắp ngả, biển xanh thẳm, cánh buồm trắng lồng lộng, cánh diều bay cao trong buổi chiều gió mát… Tất cả tạo nên bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sôi động. Nhưng vượt lên miêu tả cảnh sắc, Xuân Quỳnh còn gửi gắm những suy ngẫm về tuổi trẻ – “mùa hạ của đời người”: nồng nhiệt, khát khao, đắm say trong tình yêu và những ước mơ cháy bỏng. Giống như mùa hạ thiên nhiên, tuổi trẻ cũng rực rỡ nhưng ngắn ngủi, để lại trong lòng người bao nuối tiếc khi qua đi. Sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và con người, giữa miêu tả và suy tưởng chính là nét độc đáo làm nên chiều sâu cảm xúc cho bài thơ, đồng thời gợi nhắc chúng ta hãy sống trọn vẹn khi còn tuổi trẻ.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ, qua đó làm nổi bật sự độc đáo trong cách Xuân Quỳnh liên hệ giữa mùa hạ của thiên nhiên và mùa hạ của đời người.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về Xuân Quỳnh: nhà thơ của tình yêu, tuổi trẻ và những rung cảm thiết tha với cuộc sống.

- Dẫn dắt đến bài thơ Mùa hạ: không chỉ miêu tả thiên nhiên rực rỡ mà còn gợi suy ngẫm sâu sắc về tuổi trẻ – “mùa hạ của đời người”.

* Thân bài:

a) Cảm hứng và hình tượng nghệ thuật:

- Mùa hạ thiên nhiên:

+ Tiếng chim reo, trời xanh, nắng vàng, biển xanh thẳm, cánh buồm trắng, cánh diều cao vút…

+ Thiên nhiên hiện lên căng tràn sức sống, rực rỡ sắc màu và âm thanh.

- Mùa hạ đời người:

+ Tuổi trẻ với khát vọng, ước mơ, tình yêu nồng nàn, say đắm.

+ Tuổi trẻ cháy bỏng như nắng hè, nhưng cũng ngắn ngủi, để lại nhiều bâng khuâng, nuối tiếc.

b) Nghệ thuật đặc sắc:

- Hình ảnh thơ gợi cảm, phong phú, vừa cụ thể vừa giàu sức gợi.

- Giọng thơ sôi nổi, tha thiết, giàu nhạc điệu.

- Sự kết hợp hài hòa giữa miêu tả và biểu cảm, giữa thiên nhiên và tâm trạng con người.

c) Ý nghĩa:

- Thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết.

- Gợi bài học sống đẹp: tuổi trẻ cần sống trọn vẹn, giàu khát vọng, biết yêu thương và cống hiến.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mùa hạ.

- Liên hệ: Mỗi người cần trân trọng tuổi trẻ, sống hết mình để không nuối tiếc khi “mùa hạ của đời người” đi qua.

Bài văn tham khảo

Trong nền thơ Việt Nam hiện đại, Xuân Quỳnh được biết đến như một nhà thơ của tình yêu, tuổi trẻ và những rung cảm thiết tha với cuộc sống. Bài thơ Mùa hạ của chị là khúc ca rực rỡ về mùa hạ của thiên nhiên, đồng thời cũng là lời tâm sự da diết về “mùa hạ của đời người” – tuổi trẻ đầy khao khát và đam mê nhưng cũng ngắn ngủi, mong manh.

Mùa hạ trong bài thơ trước hết hiện lên với vẻ đẹp căng tràn sức sống. Tiếng chim reo vang khắp trời xanh biếc, nắng trải vàng khắp ngả, biển xanh thẳm với cánh buồm trắng lồng lộng, những buổi chiều có cánh diều bay cao và tiếng dế ngân nga suốt đêm oi bức… Tất cả như bức tranh thiên nhiên rực rỡ, nồng nhiệt, ngập tràn âm thanh và sắc màu. Đó là “mùa không thể giấu che”, mùa hạ phơi bày trọn vẹn vẻ đẹp khoẻ khoắn, nồng nàn của tạo vật.

Nhưng mùa hạ ấy không chỉ là của thiên nhiên mà còn là của tuổi trẻ, của tình yêu và khát vọng. Với Xuân Quỳnh, mùa hạ tượng trưng cho những năm tháng thanh xuân cháy bỏng, sôi nổi, nơi con người khao khát yêu thương, khao khát sống hết mình, để rồi khi mùa hạ qua đi, trong lòng còn đọng lại bao nỗi bâng khuâng, tiếc nuối. Hình ảnh “một thoáng nhìn có thể hóa tình yêu” hay “gió bão hòa, mưa thành sông thành bể” gợi liên tưởng đến những rung cảm mãnh liệt, đắm say của tuổi trẻ, giống như thiên nhiên mùa hạ cuồng nhiệt mà cũng chóng vánh qua đi.

Thành công của bài thơ còn đến từ nghệ thuật đặc sắc: hình ảnh thơ giàu sức gợi, nhạc điệu sôi nổi, giọng điệu thiết tha, sôi trào cảm xúc. Đặc biệt, sự kết hợp hài hòa giữa miêu tả cảnh vật và biểu lộ tâm trạng đã tạo nên chiều sâu suy tư: từ mùa hạ thiên nhiên mà liên tưởng đến mùa hạ của đời người, gửi gắm bài học sống trọn vẹn với tuổi trẻ.

Mùa hạ vì vậy không chỉ là bài thơ về thiên nhiên mà còn là lời nhắc nhở mỗi người hãy trân trọng từng khoảnh khắc của thanh xuân, sống và cống hiến hết mình để khi “mùa hạ đã đi qua”, ta không còn gì phải tiếc nuối.