Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích nghệ thuật xây dựng tình huống kịch và nhân vật kịch trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu. Từ đó, nêu cảm nhận về giá trị tư tưởng mà đoạn trích gợi ra.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nghệ thuật xây dựng tình huống kịch và nhân vật kịch, nêu cảm nhận về giá trị tư tưởng trong đoạn trích.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Huy Tưởng: nhà văn, nhà soạn kịch hiện thực xuất sắc, quan tâm đến những vấn đề lịch sử và nhân sinh sâu sắc.

- Giới thiệu vở bi kịch Vũ Như Tô: tác phẩm tiêu biểu viết về bi kịch lịch sử dưới thời Lê Tương Dực.

- Nêu vấn đề nghị luận: Nghệ thuật xây dựng tình huống kịch và nhân vật kịch trong đoạn trích.

* Thân bài:

a) Nghệ thuật xây dựng tình huống kịch

- Tình huống kịch căng thẳng, kịch tính: Cuộc đối thoại gay gắt giữa Trịnh Duy Sản và Lê Tương Dực xoay quanh vấn đề xây Cửu Trùng Đài.

- Mâu thuẫn được đẩy lên đỉnh điểm: Trịnh Duy Sản hết lòng can gián, vạch ra nỗi khổ của dân, hiểm họa mất nước; Lê Tương Dực hôn ám, ngoan cố, chỉ lo hưởng lạc.

- Xung đột chính trị - xã hội sâu sắc: Lợi ích riêng tư của nhà vua đối lập với lợi ích của dân tộc, của quần thần trung nghĩa.

b) Nghệ thuật xây dựng nhân vật kịch

- Lê Tương Dực: hiện lên là hôn quân, sa đọa, mù quáng, vô trách nhiệm với dân với nước → nguyên nhân bi kịch của cả dân tộc.

- Trịnh Duy Sản: trung thần cương trực, lo cho xã tắc, dám nói thẳng, dám hành động khi vua không còn minh trí.

- Vũ Như Tô (gián tiếp qua lời thoại): người nghệ sĩ tài hoa nhưng mâu thuẫn khi gắn tài năng với quyền lực hôn quân, dẫn đến bi kịch.

c) Giá trị tư tưởng

- Lên án chế độ phong kiến mục nát, vua quan sa đọa.

- Ngợi ca người trung nghĩa, có trách nhiệm với dân với nước.

- Đặt ra vấn đề về mối quan hệ giữa nghệ thuật, quyền lực và đời sống nhân dân.

* Kết bài:

- Khẳng định tài năng nghệ thuật của Nguyễn Huy Tưởng qua việc xây dựng tình huống kịch và nhân vật kịch sinh động, giàu kịch tính.

- Nêu cảm nhận cá nhân: tác phẩm gợi suy nghĩ về trách nhiệm của người cầm quyền và mối quan hệ giữa nghệ thuật với đời sống.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Huy Tưởng là một trong những nhà văn tiêu biểu của nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông nổi tiếng với những tác phẩm viết về đề tài lịch sử, vừa tái hiện bức tranh quá khứ, vừa gửi gắm những vấn đề nhân sinh sâu sắc. Vở bi kịch Vũ Như Tô là một sáng tác tiêu biểu của ông, viết về cuộc đời người kiến trúc sư tài hoa Vũ Như Tô dưới triều Lê Tương Dực. Trong đoạn trích ở hồi VIII, tác giả đã thể hiện rõ tài năng qua nghệ thuật xây dựng tình huống kịch và khắc họa nhân vật kịch sinh động, giàu kịch tính.

Trước hết, thành công nổi bật của đoạn trích là nghệ thuật xây dựng tình huống kịch căng thẳng, kịch tính. Tình huống xoay quanh cuộc đối thoại gay gắt giữa Trịnh Duy Sản – một trung thần lo cho xã tắc – và vua Lê Tương Dực – một hôn quân mê tửu sắc, hưởng lạc. Trịnh Duy Sản hết lòng can gián, vạch rõ hiểm họa mất nước, cảnh dân tình lầm than, giặc giã nổi dậy khắp nơi. Ngược lại, Lê Tương Dực vẫn mê muội, ngoan cố, bỏ ngoài tai mọi lời khuyên, chỉ chăm lo xây Cửu Trùng Đài làm nơi hưởng lạc. Xung đột giữa trung thần và hôn quân, giữa lợi ích riêng tư và vận mệnh dân tộc được đẩy lên đỉnh điểm, làm nổi bật mâu thuẫn chính trị - xã hội sâu sắc, đồng thời dự báo sự sụp đổ tất yếu của triều đình.

Bên cạnh tình huống kịch, đoạn trích còn thành công trong việc xây dựng nhân vật kịch giàu cá tính. Lê Tương Dực hiện lên là một hôn quân sa đọa, vô trách nhiệm, mù quáng trước lời can gián của quần thần. Trịnh Duy Sản trái lại là trung thần cương trực, dũng cảm, dám nói thẳng, dám hành động khi vua chúa đã không còn minh trí. Qua lời thoại, người đọc cũng thấy thấp thoáng bóng dáng Vũ Như Tô – người nghệ sĩ tài hoa nhưng lầm lạc khi gắn tài năng với quyền lực hôn quân, để rồi gây ra bi kịch cho bản thân và xã hội. Những nhân vật này, mỗi người một tính cách, một hành động, đã góp phần làm cho kịch trở nên hấp dẫn, sinh động và giàu kịch tính.

Không chỉ dừng lại ở giá trị nghệ thuật, đoạn trích còn gợi ra nhiều giá trị tư tưởng sâu sắc. Tác giả lên án triều đình mục nát, vua quan sa đọa, đồng thời ngợi ca những con người trung nghĩa, lo cho dân cho nước. Tác phẩm cũng đặt ra vấn đề lớn lao về mối quan hệ giữa nghệ thuật với đời sống, giữa cái đẹp và cái thiện, giữa tài năng và quyền lực.

Với nghệ thuật xây dựng tình huống kịch căng thẳng và khắc họa nhân vật kịch sắc nét, Nguyễn Huy Tưởng đã tạo nên một tác phẩm vừa hấp dẫn về hình thức, vừa sâu sắc về tư tưởng. Đoạn trích Vũ Như Tô không chỉ giúp người đọc hiểu thêm về một giai đoạn lịch sử bi thương mà còn gợi suy ngẫm về trách nhiệm của người cầm quyền, về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống hôm nay.