HẠ ĐỎ (Trích)

(Nguyễn Nhật Ánh)

Mùa hè năm đó là mùa hè quê ngoại.

Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Ngày nào mẹ tôi cũng mua bí đỏ về nấu canh cho tôi ăn. Mẹ bảo bí đỏ bổ óc, ăn vào học bài sẽ mau thuộc. Trước nay, tôi vốn thích món này. Bí đỏ nấu với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết. Nhưng ngày nào cũng phải buộc ăn món đó, tôi đâm ngán. Hơn nữa, dù dạ dày tôi bấy giờ tuyền một màu đỏ, trí nhớ tôi vẫn chẳng khá lên chút nào. Tôi học trước quên sau, học sau quên trước. Vì vậy tôi phải học gấp đôi những đứa khác.

Tối, tôi thức khuya lơ khuya lắc. Sáng, tôi dậy từ lúc trời còn tờ mờ. Mắt tôi lúc nào cũng đỏ kè. Ba tôi bảo :

- Nhất định đầu thằng Chương bị hở một chỗ nào đó. Chữ nghĩa đổ vô bao nhiêu rớt ra bấy nhiêu. Thế nào sang năm cũng phải hàn lại.

Mẹ tôi khác ba tôi. Mẹ không phải là đàn ông. Mẹ không nỡ bông phèng trước thân hình còm nhom của tôi. Mẹ xích lại gần tôi, đưa tay nắn nắn khớp xương đang lồi ra trên vai tôi, bùi ngùi nói :

- Mày học hành cách sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi !

Giọng mẹ tôi như một lời than. Tôi mỉm cười trấn an mẹ:

- Mẹ đừng lo! Qua kỳ thi này, con lại mập lên cho mẹ coi!

Không hiểu mẹ có tin lời tôi không mà tôi thấy mắt mẹ rưng rưng. Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng.

Dù sao, công của tôi không phải là công cốc. Những ngày thức khuya dậy sớm đã không phản bội lại tôi. Kỳ thi cuối năm, tôi xếp hạng khá cao.

Ba tôi hào hứng thông báo:

- Sang năm ba sẽ mua cho con một chiếc xe đạp.

Mẹ tôi chẳng hứa hẹn gì. Mẹ chỉ “thưởng” tôi một cái cốc trên trán:

- Cha mày! Từ nay lo mà ăn ngủ cho lại sức nghe chưa!

Ba tôi vui. Mẹ tôi vui. Nhưng tôi mới là người vui nhất. Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài. Dù sao thì cũng cảm ơn mày, cơn ác mộng của tao, nhưng bây giờ xin tạm biệt nhé! Tôi cúi đầu nói thầm với trái bí cuối cùng đang nằm lăn lóc trong góc bếp trước khi cung tay cốc cho nó một phát.

(Trích Hạ đỏ, Nguyễn Nhật Ánh, Nxb Trẻ, 2019)

Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản “Hạ đỏ” của Nguyễn Nhật Ánh.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Nhật Ánh – nhà văn nổi tiếng với những tác phẩm viết về tuổi học trò hồn nhiên, trong sáng, giàu tình cảm gia đình.

- Giới thiệu văn bản Hạ đỏ và đoạn trích: câu chuyện về cậu bé Chương trong những ngày ôn thi, qua đó bộc lộ tình yêu thương gia đình giản dị mà sâu sắc.

* Thân bài:

a. Khái quát nội dung đoạn trích

- Câu chuyện xoay quanh việc học hành vất vả của Chương, những bát canh bí đỏ của mẹ, lời nói hài hước của ba, và niềm vui khi đạt kết quả cao.

- Qua đó, hiện lên tình yêu thương của gia đình và nỗi lo lắng thầm lặng của cha mẹ.

b. Phân tích

- Tình yêu thương của mẹ:

+ Quan tâm đến sức khỏe của con qua từng bát canh bí đỏ.

+ Nỗi buồn lặng lẽ khi thấy con gầy gò, mệt mỏi vì học hành.

+ Niềm vui hạnh phúc giản dị khi con đạt kết quả tốt.

- Tình cảm của cha:

+ Hài hước, dí dỏm qua những câu nói bông đùa về việc học của Chương.

+ Tình thương thể hiện qua lời hứa mua xe đạp – phần thưởng khích lệ tinh thần con.

- Tình cảm của Chương:

+ Yêu thương và thấu hiểu cha mẹ.

+ Nỗ lực học tập không chỉ vì bản thân mà còn để làm cha mẹ vui lòng.

c. Nghệ thuật

- Lối viết nhẹ nhàng, hóm hỉnh mà sâu sắc.

- Miêu tả tâm lý tinh tế, lời thoại sinh động, giàu chất trữ tình.

* Kết bài:

- Khẳng định ý nghĩa: Đoạn trích khắc họa tình cảm gia đình thiêng liêng, giản dị nhưng sâu sắc, gợi nhắc mỗi người biết yêu thương, trân trọng gia đình.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Nhật Ánh là nhà văn quen thuộc với bao thế hệ độc giả Việt Nam, đặc biệt là với tuổi học trò. Những trang văn của ông luôn giản dị, hồn nhiên nhưng thấm đẫm tình cảm gia đình, tình bạn và tuổi thơ. Đoạn trích Hạ đỏ là một minh chứng rõ nét, khắc họa một mùa hè đặc biệt của cậu bé Chương với câu chuyện học hành, thi cử và tình yêu thương ấm áp của cha mẹ.

Câu chuyện xoay quanh kỳ thi cuối năm của Chương – một cậu học trò nhỏ phải thức khuya dậy sớm để học tập. Vì muốn con học giỏi, mẹ Chương ngày nào cũng nấu canh bí đỏ cho con ăn với niềm tin rằng món ăn ấy sẽ giúp con thông minh, học hành tấn tới. Thế nhưng việc học hành quá sức khiến Chương xanh xao, gầy gò. Người mẹ lặng lẽ lo lắng, không nói nhiều mà chỉ thốt lên những lời đầy xót xa khi nhìn thân hình gầy nhom của con: “Mày học hành cách sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi!”. Ánh mắt rưng rưng của mẹ đã bộc lộ tình thương bao la, sự hy sinh thầm lặng của người mẹ Việt dành cho con cái.

Trái với sự dịu dàng của mẹ, ba Chương thể hiện tình cảm theo cách riêng, đôi khi bông đùa nhưng ẩn chứa đầy sự quan tâm. Ông nói vui rằng đầu Chương “bị hở” nên chữ nghĩa đổ vào rồi lại rơi ra hết, nhưng thật ra trong lòng vẫn dõi theo từng bước học tập của con, vẫn âm thầm tự hào khi con thi đạt kết quả cao và hứa sẽ mua tặng con một chiếc xe đạp. Niềm vui của cha mẹ giản dị nhưng ấm áp, xuất phát từ tình yêu thương vô bờ dành cho con cái.

Bằng lối viết hồn nhiên, dí dỏm, giàu cảm xúc, Nguyễn Nhật Ánh đã tái hiện một mùa hè học hành vất vả nhưng chan chứa tình yêu thương gia đình. Qua đó, nhà văn gửi gắm thông điệp về sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ và lòng hiếu thảo, biết ơn của con cái.

Hạ đỏ không chỉ gợi lại những kỷ niệm tuổi học trò trong sáng mà còn nhắc nhở mỗi người trân trọng hạnh phúc giản dị nơi gia đình – bến đỗ bình yên và ấm áp nhất trong cuộc đời.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Suy nghĩ về về tình cảm gia đình và sự quan tâm yêu thương của cha mẹ đối với con cái.

- Hệ thống ý:

+ Giải thích:

. Tình cảm gia đình là tình cảm gắn bó thiêng liêng giữa các thành viên, là nguồn động viên tinh thần to lớn.

+ Phân tích:

. Trong đoạn trích Hạ đỏ, tình yêu thương của cha mẹ với Chương thể hiện qua từng hành động: mẹ lo lắng khi con học nhiều đến gầy gò, nấu canh bí đỏ bồi bổ, cha hóm hỉnh nhưng vẫn đầy quan tâm.

. Sau kỳ thi, niềm vui của cả nhà khi Chương đạt kết quả tốt cho thấy gia đình là chốn bình yên, nơi tình yêu thương được bày tỏ giản dị mà sâu sắc.

+ Bình luận: Trong cuộc sống hiện đại, đôi khi cha mẹ bận rộn, con cái áp lực học hành, nhưng tình cảm gia đình vẫn luôn là điểm tựa vững chắc nhất.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về tình cảm gia đình và sự quan tâm yêu thương của cha mẹ đối với con cái.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong cuộc sống, gia đình luôn là nơi chứa đựng tình yêu thương và sự quan tâm sâu sắc nhất. Đoạn trích Hạ đỏ của Nguyễn Nhật Ánh đã gợi cho ta nhiều suy nghĩ về tình cảm gia đình, đặc biệt là tình yêu thương của cha mẹ dành cho con cái. Cậu bé Chương vì học hành quá sức mà người gầy gò, xanh xao. Cha cậu dù hay đùa vui nhưng vẫn quan tâm, hứa mua cho cậu chiếc xe đạp khi đạt kết quả tốt. Còn người mẹ, qua từng bát canh bí đỏ, qua cái chạm tay bùi ngùi vào bờ vai gầy của con, ta thấy hết nỗi lo lắng và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho Chương. Khi con thành công, cha mẹ không mong quà cáp mà chỉ mong con khỏe mạnh, hạnh phúc. Tình cảm gia đình là vậy, giản dị mà thiêng liêng, là điểm tựa tinh thần vững chắc cho mỗi con người. Ngày nay, dù cuộc sống bận rộn, ta vẫn cần trân trọng từng giây phút bên gia đình, biết yêu thương và đền đáp tình cảm ấy bằng cả tấm lòng. Bởi gia đình luôn là nơi yêu thương ta vô điều kiện.