Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích, đánh giá đặc sắc nghệ thuật (xây dựng tình huống truyện, trần thuật, xây dựng nhân vật) của Kim Lân trong truyện ngắn Đứa con người vợ lẽ.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Tiếc thương sinh thái” trong phần Đọc hiểu.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vấn đề nghị luận.

* Thân bài:

1. Nêu các điểm nổi bật về nội dung, ý nghĩa tác phẩm

- Tác phẩm cho thấy cuộc sống nghèo đói, bi đát của con người khi bị rơi vào cảnh là con thừa, con người vợ lẽ.

- Tác phẩm cũng đề cao phẩm chất của con người, dù trong hoàn cảnh nghèo đói vẫn có ý thức giữ gìn nhân cách.

- Tác phẩm phản ánh chân thực lề thói phong kiến, hủ tục đa thê trong xã hội cũ.

2. Phân tích nghệ thuật xây dựng tình huống truyện

- Truyện xây dựng tình huống: Tư là con một người vợ lẽ, thất nghiệp phải ăn bám nhà anh trai cùng cha khác mẹ, sống lay lắt trong những ngày đói thê thảm và tự thương cho thân phận của mình.

- Tình huống truyện góp phần thể hiện phẩm chất của nhân vật Tư.

- Tình huống truyện làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: phận vợ lẽ, con thêm trong xã hội cũ.

3. Phân tích nghệ thuật trần thuật

- Truyện được kể ở ngôi thứ ba nhưng có sự chuyển đổi điểm nhìn linh hoạt: từ điểm nhìn của người kể chuyện sang điểm nhìn nhân vật, từ điểm nhìn bên ngoài đến điểm nhìn bên trong.

+ Diễn tả sự thay đổi tâm lý của nhân vật: oán trách, nhẫn nhục chịu đựng, phản kháng, chán chường.

+ Giúp giọng văn trở nên linh hoạt, đa dạng: giọng trần thuật khách quan, lạnh lùng, giọng phẫn uất, mỉa mai…

- Tổ chức mạch truyện: không theo trình tự thời gian.

+ Mở đầu tác phẩm Tư đang vật vã với cơn đói, mạch truyện hồi cố những chi tiết về quá khứ của nhân vật Tư.

+ Cảm xúc của Tư khi bị cái đói hành hạ, mùi thơm ngào ngạt của bát phở khiến Tư nhớ về Thân – người bạn chí thiết của anh.

+ Cách tổ chức mạch truyện theo tâm lí nhân vật giúp đi sâu khám phá, thể hiện đời sống nội tâm của nhân vật.

4. Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật

Truyện xây dựng nhân vật chủ yếu từ việc khắc họa đời sống nội tâm nhân vật: cái đói đã khiến Tư suy sụp cả thể xác lẫn tinh thần nhưng dù bị đẩy vào hoàn cảnh cùng đường, phải đứng trước cám dỗ tầm thường nhưng Tư vẫn có ý thức giữ gìn nhân phẩm.

5. Đánh giá, mở rộng

- Đứa con người vợ lẽ là truyện ngắn đầu tay tiêu biểu cho đặc điểm truyện ngắn của Kim Lân: cách kể chuyện tự nhiên, sử dụng ngôn ngữ tinh tế để miêu tả trạng thái tâm lí nhân vật. Tác phẩm mang giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.

- Truyện mang dáng dấp từ cuộc đời thực của tác giả.

- Kim Lân đã khai thác và phản ánh chân thực thân phận con thừa trong xã hội cũ. Kết thúc tác phẩm gợi nhiều trăn trở, day dứt cho người đọc.

* Kết bài:

- Khát quát giá trị nghệ thuật trong văn bản.

Bài văn tham khảo

Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, thường khai thác cuộc sống nghèo khó, khốn quẫn của người nông dân trong xã hội cũ với niềm cảm thông sâu sắc. Đứa con người vợ lẽ – truyện ngắn đầu tay của ông – đã gây ấn tượng mạnh mẽ không chỉ ở giá trị hiện thực, nhân đạo mà còn bởi những đặc sắc nghệ thuật nổi bật.

Trước hết, truyện xây dựng tình huống độc đáo: Tư – con của một người vợ lẽ, mồ côi cha mẹ, sống lay lắt trong cảnh nghèo đói, thất nghiệp, phải ăn bám nhà anh trai cùng cha khác mẹ. Cơn đói giày vò, sự ghẻ lạnh của họ hàng và nỗi tủi nhục về thân phận khiến Tư vừa oán trách vừa đau đớn, tuyệt vọng. Tình huống ấy không chỉ khắc họa số phận bất hạnh của nhân vật mà còn phơi bày sự phi nhân trong lề thói phong kiến đa thê, đồng thời gợi lên lòng thương cảm sâu sắc cho kiếp “con thừa” trong xã hội cũ.

Nghệ thuật trần thuật của truyện cũng rất đặc sắc. Câu chuyện được kể ở ngôi thứ ba nhưng điểm nhìn trần thuật chuyển đổi linh hoạt: khi thì khách quan, lạnh lùng; khi lại đi sâu vào nội tâm nhân vật, diễn tả chân thực sự giằng xé trong tâm hồn Tư. Mạch truyện đan xen hiện tại và hồi ức, giúp người đọc cảm nhận rõ nỗi day dứt, tủi hờn, khát khao tình thương của nhân vật.

Đặc biệt, Kim Lân đã khắc họa nhân vật Tư chủ yếu qua đời sống nội tâm. Cái đói làm Tư kiệt quệ cả thể xác lẫn tinh thần nhưng anh vẫn giữ nhân phẩm, vẫn cảm động trước tấm lòng của Thân và thương mẹ trong lúc tuyệt vọng.

Với Đứa con người vợ lẽ, Kim Lân đã thể hiện tài kể chuyện tự nhiên, miêu tả tâm lí tinh tế, qua đó gửi gắm giá trị nhân đạo sâu sắc và nỗi day dứt về số phận con người trong xã hội cũ.