4.2.2. Câu hỏi viết

Từ nội dung văn bản phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích nhân vật Thị trưởng trong văn bản.

- Thể loại hài kịch → Vì văn bản được xây dựng dưới dạng lời thoại giữa các nhân vật, có chỉ dẫn sân khấu.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Làm rõ giá trị trào phúng trong tác phẩm Quan thanh tra.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả N. V. Gô-gôn – nhà văn hiện thực Nga thế kỉ XIX, bậc thầy của nghệ thuật trào phúng.

- Tác phẩm Quan thanh tra (1836) là vở kịch nổi tiếng, gây chấn động dư luận đương thời.

- Nêu vấn đề nghị luận: Tiếng cười trong kịch không chỉ để giải trí mà còn để phê phán và tố cáo hiện thực xã hội quan lại Nga mục nát.

* Thân bài:

a. Khái quát về tiếng cười trào phúng

- Trào phúng: dùng sự mỉa mai, cường điệu, châm biếm để phơi bày bản chất giả dối, lố bịch.

- Tiếng cười trong Quan thanh tra vừa hài hước, vừa chua cay, vừa mang ý nghĩa phê phán sâu sắc.

b. Tiếng cười mua vui

- Cảnh các quan chức nghe tin có thanh tra đến đều hoảng loạn, hốt hoảng.

- Lời thoại dồn dập, cường điệu → tạo không khí hài hước, gây cười cho người xem.

- Nhân vật Thị trưởng cùng đồng sự “bối rối như gà mắc tóc”, mỗi người lo sợ bị lộ tội → tình huống hài hước kịch tính.

c. Tiếng cười phê phán, tố cáo

- Qua tiếng cười, Gô-gôn lột trần bộ mặt quan lại: tham nhũng, ăn hối lộ, coi thường dân, vụ lợi cá nhân.

- Câu nói mỉa mai của Thị trưởng: “không có người nào lại không có một vài tội lỗi” → lật tẩy sự bao che và tự biện hộ cho hành vi sai trái.

- Tình huống trào phúng: tất cả quan chức run sợ trước bóng dáng một “quan thanh tra” giả mạo → phơi bày bản chất bất chính, tham lam, sợ bị trừng trị.

- Tiếng cười không chỉ chĩa vào một cá nhân mà vào cả bộ máy quan liêu tha hóa của xã hội Nga thế kỉ XIX.

d. Ý nghĩa xã hội và nghệ thuật

- Xã hội Nga hiện lên qua tiếng cười là thối nát, phi nhân tính, cần thay đổi.

- Tiếng cười giúp công chúng nhận thức rõ thực trạng, từ đó nuôi dưỡng khát vọng cải cách.

- Nghệ thuật trào phúng của Gô-gôn:

+ Xây dựng tình huống bất ngờ, kịch tính.

+ Ngôn ngữ giàu tính mỉa mai, đối thoại dí dỏm mà chua chát.

+ Khắc họa nhân vật điển hình cho một giai cấp quan lại tham nhũng.

* Kết bài:

- Khẳng định: Tiếng cười trong Quan thanh tra vừa có tính nghệ thuật giải trí, vừa mang giá trị phê phán – xã hội sâu sắc.

- Gô-gôn xứng đáng là “bậc thầy của tiếng cười trào phúng” trong văn học Nga và thế giới.

- Liên hệ: Tiếng cười phê phán trong tác phẩm vẫn còn ý nghĩa thời sự hôm nay khi con người tiếp tục đấu tranh chống tham nhũng, giả dối và bất công.

Bài viết tham khảo

Trong kho tàng văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX, tên tuổi Gô-gôn gắn liền với nghệ thuật trào phúng bậc thầy. Vở kịch Quan thanh tra (1836) của ông khi ra mắt đã gây chấn động dư luận bởi nó khắc họa một xã hội quan liêu mục nát qua những mảng tiếng cười vừa hài hước vừa cay đắng. Tiếng cười trong tác phẩm không chỉ đơn thuần mang tính giải trí, mà quan trọng hơn, nó phê phán và tố cáo hiện thực xã hội đương thời.

Trước hết, không thể phủ nhận yếu tố mua vui của Quan thanh tra. Ngay từ khi nghe tin có một viên quan thanh tra bí mật đến điều tra, các quan chức ở một thị trấn nhỏ đã rơi vào trạng thái hoang mang, rối loạn. Lời thoại của họ dồn dập, chen lấn nhau, đầy mâu thuẫn và mâu thuẫn ấy lại được đẩy lên đến mức phi lý, khiến khán giả bật cười. Cảnh tượng các quan chức loay hoay tìm cách che giấu sai phạm giống như một màn hài kịch “gà mắc tóc”, tạo ra sức hấp dẫn sân khấu đặc biệt.

Tuy nhiên, đằng sau những trận cười ấy là lời tố cáo xã hội thấm thía. Tiếng cười trong tác phẩm nhằm vào bộ mặt thật của giới quan lại địa phương: ăn hối lộ, tham lam, coi thường dân chúng và chỉ lo vun vén cá nhân. Lời nói của Thị trưởng: “không có người nào lại không có một vài tội lỗi” là một kiểu ngụy biện trắng trợn, biến cái xấu thành lẽ thường, qua đó phơi bày thái độ bao che và sự trơ trẽn của kẻ cầm quyền. Đặc biệt, khi cả bộ máy quan lại run sợ trước một “quan thanh tra” giả mạo, sự hốt hoảng ấy đã vô tình tố cáo bản chất bất chính của họ: nếu trong sạch, sao phải hoảng hốt đến thế? Tiếng cười vì vậy không dừng lại ở sự mua vui, mà trở thành một bản cáo trạng xã hội đanh thép.

Giá trị lớn lao của tiếng cười trào phúng trong Quan thanh tra còn nằm ở chỗ nó khiến công chúng phải suy ngẫm. Xã hội Nga hiện lên trong tác phẩm là một guồng máy quan liêu thối nát, phi nhân tính, cần được thay đổi. Nghệ thuật trào phúng của Gô-gôn đã đạt tới trình độ bậc thầy: ông khéo léo xây dựng tình huống kịch bất ngờ, sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm, và khắc họa thành công chân dung điển hình của một giai cấp tham nhũng. Tiếng cười vừa giúp người xem giải trí, vừa như tấm gương soi phơi bày sự thật, buộc con người phải nhìn lại xã hội của mình.

Có thể khẳng định, Quan thanh tra không chỉ là một tác phẩm kịch gây cười mà còn là tác phẩm nghệ thuật giàu giá trị phê phán. Tiếng cười ở đây chính là vũ khí sắc bén để Gô-gôn tố cáo cái xấu, đồng thời gieo vào lòng công chúng khát vọng hướng tới sự trong sạch, công bằng. Đến hôm nay, tiếng cười ấy vẫn còn nguyên ý nghĩa, bởi cuộc đấu tranh chống tham nhũng, giả dối và bất công chưa bao giờ là vấn đề cũ. Gô-gôn, bằng tài năng trào phúng của mình, đã để lại cho nhân loại một bài học: tiếng cười không chỉ là niềm vui, mà còn là sức mạnh thức tỉnh xã hội.