TRÊN SÔNG TRUYỀN HỊCH (1)

(Trích)

Gần trưa, Chiêu Minh vương hộ tống nhà vua tiễn Trần Quốc Tuấn ra bến Đông làm lễ tế cờ xuất sư. […] Không khí trang trọng đến tức thở. Nhân Tông vái Trần Quốc Tuấn và phán:

- Từ nay việc an nguy của giang sơn xã tắc trẫm xin trao cho Quốc công.

Trần Quốc Tuấn nghiêm trang đáp lễ:

- Lão thần thề không để nhục mệnh của bệ hạ.

Nhân Tông ban kiếm Thượng Phương, trao quyền chém trước tâu sau cho Trần Quốc Tuấn. Nhà vua chăm chú nhìn vị tướng già và thấy Trần Quốc Tuấn quắc thước lạ lùng.

Từ trên đài cao, Trần Quốc Tuấn lặng nhìn các đội quân hàng ngũ chỉnh tề bên dưới. […] Trần Quốc Tuấn thấy tất cả sức mạnh của dân tộc từ nghìn xưa truyền lại nâng cao tâm hồn ông lên khiến cho hai vai ông dư sức gánh sứ mệnh nặng nề. Ông thét lớn:

- Bớ ba quân!

Tiếng dạ vang dậy kinh thành và sông nước.

Trần Quốc Tuấn lại thét tiếp:

- Quan gia đã hạ chỉ cho ta lĩnh cờ tiết chế cùng các ngươi xuất sư phá giặc. Kiếm Thượng Phương đây! -Trần Quốc Tuấn nâng cao kiếm lên khỏi đầu.

- Ai trái mệnh, phản dân, hại nước, ta sẽ nghiêm trị không tha.

Quân sĩ lại đồng thanh dạ ran. Nhân Tông vẫy Dã Tượng lại gần, cầm lấy cái gậy trúc xương cá của Trần Quốc Tuấn. Nhà vua ân cần trao cây gậy cho vị tướng già và dặn dò: […]

- Trọng phụ tuổi đã cao, xin vì trẫm, vì đất nước và trăm họ mà giữ gìn sức khỏe.

(Trích Trên sông truyền hịch, Hà Ân)

Bối cảnh lịch sử của đoạn trích là gì?

Trần Quốc Tuấn được khắc họa là vị tướng già uy nghiêm, quắc thước, có tinh thần trách nhiệm cao, lòng yêu nước sâu sắc, luôn lo lắng và sẵn sàng gánh vác sứ mệnh nặng nề bảo vệ giang sơn.

Vua Nhân Tông trao quyền chỉ huy, ban kiếm Thượng Phương, dặn dò Trần Quốc Tuấn; thể hiện sự tin tưởng, khích lệ tướng sĩ và giữ quan hệ gắn bó giữa vua và tướng.

Thể hiện uy quyền, tinh thần quyết tâm và khí thế hừng hực, đồng thời kích thích quân sĩ hăng hái, đoàn kết, tạo khí thế xuất quân mạnh mẽ.

Là biểu tượng quyền lực tối cao, trách nhiệm lãnh đạo quân đội; thể hiện quyết tâm bảo vệ đất nước và thề trung thành với vua.

Mô tả đội quân chỉnh tề, tinh thần của quân sĩ, hình ảnh truyền thống anh hùng của dân tộc, khiến Trần Quốc Tuấn cảm thấy hai vai dư sức gánh sứ mệnh nặng nề.

Quân sĩ được miêu tả chỉnh tề, hăng hái, đồng thanh đáp “dạ”, sẵn sàng tuân lệnh tướng, thể hiện tinh thần đoàn kết và sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

Ngôn ngữ trang trọng, mạnh mẽ, có câu hô khẩu lệnh, biểu cảm uy nghiêm, nghiêm túc, giúp tạo bầu không khí trang trọng, hào hùng của buổi xuất quân.

Nghiêm trang, quắc thước, thần thái uy nghi, dồn toàn bộ sức lực và tinh thần để gánh vác sứ mệnh; thể hiện lòng trung thành tuyệt đối và ý thức trách nhiệm cao.

Ca ngợi tinh thần yêu nước, trách nhiệm, lòng trung thành của anh hùng dân tộc; nhấn mạnh sự đoàn kết quân – dân, tầm quan trọng của người lãnh đạo tài ba trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: về tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nước và khí thế anh hùng của Trần Quốc Tuấn

c. Hệ thống ý

- Hoàn cảnh xuất quân: Trần Quốc Tuấn được vua giao quyền lãnh đạo quân đội, chuẩn bị chống giặc.

- Tinh thần trách nhiệm: Nhận thức nặng nề về sứ mệnh bảo vệ Tổ quốc, sẵn sàng gánh vác công việc quan trọng.

- Lòng yêu nước: Thể hiện qua thái độ nghiêm trang, quyết tâm không để nhục mệnh của vua và dân tộc.

- Khí thế anh hùng: Thét lớn, nâng kiếm Thượng Phương, khích lệ quân sĩ, tạo uy lực và đoàn kết.

- Tác dụng đối với quân sĩ: Truyền lửa tinh thần, tạo sức mạnh tập thể, nâng cao ý chí chiến đấu.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong đoạn trích, Trần Quốc Tuấn hiện lên như một vị tướng già uy nghiêm, dũng cảm và có tinh thần trách nhiệm cao. Khi được vua giao quyền lãnh đạo quân đội, ông không chỉ nhận thức sâu sắc sứ mệnh bảo vệ Tổ quốc mà còn thể hiện lòng yêu nước nồng nàn. Hình ảnh Trần Quốc Tuấn nghiêm trang đứng trên đài cao, nâng kiếm Thượng Phương, thét lớn hô khẩu lệnh đã thể hiện khí thế anh hùng, quyết tâm quật cường trước giặc ngoại xâm. Tinh thần ấy không chỉ là lòng trung thành với vua mà còn là ý chí bảo vệ dân tộc, gánh vác sứ mệnh nặng nề. Hành động của ông khích lệ quân sĩ, khiến họ đồng thanh đáp “dạ”, sẵn sàng xuất quân và chiến đấu hết mình. Ngôn ngữ trang trọng, mạnh mẽ trong đoạn trích càng làm nổi bật uy lực và tầm vóc của vị tướng, đồng thời truyền cảm hứng cho người đọc về tinh thần yêu nước và trách nhiệm của những người lãnh đạo. Qua đó, đoạn trích gửi gắm thông điệp về lòng trung thành, tinh thần anh dũng và sự đoàn kết giữa quân – dân trong công cuộc bảo vệ non sông đất nước.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề tự sự: kể lại chuyến đi thăm một khu sinh thái, rừng, hồ hoặc biển.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu chung về chuyến đi: dịp nghỉ hè, cuối tuần, hay chuyến tham quan cùng gia đình, bạn bè.

- Nêu địa điểm: khu sinh thái, rừng, hồ hoặc biển.

- Gợi mở cảm xúc: háo hức, tò mò khi chuẩn bị đi.

* Thân bài

- Chuẩn bị và di chuyển

+ Chuẩn bị đồ đạc, thức ăn, phương tiện đi lại.

+ Hành trình đến khu sinh thái: đi đường, cảnh vật hai bên đường.

+ Cảm giác háo hức, phấn khởi.

- Khám phá khu sinh thái

+ Miêu tả cảnh quan: cây cối, hồ nước, biển cả, núi non, động vật, chim chóc.

+ Hoạt động tham quan: đi bộ, tham gia trò chơi, chụp ảnh, tắm hồ/tắm biển.

+ Cảm nhận về thiên nhiên: trong lành, mát mẻ, yên bình, hùng vĩ.

- Hoạt động cùng nhóm hoặc gia đình

+ Tương tác với bạn bè, người thân: trò chuyện, giúp nhau, vui chơi.

+ Cảm nhận về tình cảm gắn kết, niềm vui chung.

- Kết thúc chuyến đi

+ Trở về nhà: cảm giác thỏa mãn, lưu giữ kỷ niệm.

+ Bài học hoặc cảm nhận: yêu thiên nhiên, muốn bảo vệ môi trường, ghi nhớ những trải nghiệm đáng quý.

* Kết bài

- Khẳng định ý nghĩa chuyến đi: vừa học hỏi, vừa thư giãn, vừa gắn kết tình cảm.

- Cảm xúc cuối cùng: hạnh phúc, lưu luyến, mong muốn có những chuyến đi tiếp theo.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng. 

Bài viết tham khảo

Mùa hè năm ngoái, khi tiếng ve râm ran khắp phố phường, lớp chúng tôi được nhà trường tổ chức một chuyến tham quan đến khu sinh thái Sơn Tùng. Nghe cô giáo thông báo, cả lớp đều háo hức, háo hức không chỉ vì được rời xa thành phố ồn ào mà còn vì tò mò muốn khám phá thiên nhiên hoang sơ, trong lành. Trong lòng tôi dấy lên một niềm hứng khởi khó tả, như được bước vào một thế giới hoàn toàn khác.

Sáng hôm đi, chúng tôi tập trung đầy đủ tại sân trường. Ba lô nào cũng chất đầy đồ ăn, nước uống, áo khoác mỏng và máy ảnh để ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ. Chúng tôi lên xe bus, nhìn ra ngoài cửa sổ, cảnh vật dần thay đổi: những con đường đông đúc của thành phố nhường chỗ cho những cánh đồng xanh mướt, những rặng tre rì rào trong gió. Tiếng cười nói vang khắp xe, xen lẫn với âm thanh xào xạc của lá cây, tạo thành một bản hòa tấu nhẹ nhàng, khiến lòng tôi thêm náo nức.

Khi xe đến khu sinh thái, chúng tôi được hướng dẫn viên đón tiếp và giới thiệu sơ lược về nơi này. Khu sinh thái rộng mênh mông, cây cối xanh tốt, các loài chim ríu rít trên cành, còn hồ nước trong veo phản chiếu bầu trời xanh lồng lộng. Chúng tôi chia thành các nhóm để tham quan từng khu vực. Nhìn những tán cây cổ thụ cao vút, tôi cảm thấy mình nhỏ bé trước thiên nhiên hùng vĩ, đồng thời cũng thấy thư giãn và dễ chịu lạ thường. Chúng tôi men theo những con đường mòn, dừng lại để ngắm cảnh, chụp ảnh, hít thở không khí trong lành. Những gợn sóng nhẹ trên mặt hồ lấp lánh dưới ánh nắng, như gương soi khổng lồ phản chiếu hình ảnh từng chúng tôi.

Trong lúc khám phá, chúng tôi còn tham gia nhiều trò chơi ngoài trời, từ đi cầu khỉ, leo dốc núi nhân tạo đến thi bắt cá trong hồ. Tiếng cười vang khắp khu rừng, xen lẫn với tiếng chim hót và tiếng suối róc rách, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động. Tôi còn nhớ khi cùng nhóm bạn ngồi nghỉ dưới tán cây râm mát, kể cho nhau nghe những câu chuyện hài hước, tôi thấy tình bạn trở nên gần gũi, thân thiết hơn. Chúng tôi chia sẻ đồ ăn, hỗ trợ nhau trong các trò chơi, cảm giác như mọi mệt mỏi của học tập hàng ngày đều tan biến.

Buổi trưa, chúng tôi ăn cơm bên hồ, tiếng nước vỗ nhẹ vào bờ tạo cảm giác bình yên khó tả. Tôi ngắm nhìn mặt hồ tĩnh lặng, những con cá bơi lội tung tăng, và nghĩ về sự quý giá của thiên nhiên. Cảm giác được hòa mình vào thiên nhiên, được tận hưởng không gian trong lành, khiến tôi càng thêm yêu và trân trọng cuộc sống. Không chỉ là vui chơi, chuyến đi còn dạy chúng tôi bài học về sự gắn kết, chia sẻ và tinh thần tôn trọng thiên nhiên.

Khi chiều buông xuống, chúng tôi chuẩn bị quay về. Ngồi trên xe, nhìn lại khu sinh thái tĩnh lặng trong ánh hoàng hôn, lòng tôi tràn đầy cảm giác mãn nguyện. Chuyến đi không chỉ là một trải nghiệm khám phá thiên nhiên, mà còn giúp chúng tôi học được cách yêu thương, bảo vệ môi trường và gắn kết với bạn bè, gia đình. Tôi thầm hứa sẽ giữ gìn những kỷ niệm này và mong chờ những chuyến đi tiếp theo, để tiếp tục khám phá, học hỏi và trải nghiệm.

Chuyến đi đến khu sinh thái Sơn Tùng thực sự là một kỷ niệm đáng nhớ trong tuổi học trò của tôi. Nó vừa đem lại niềm vui, vừa là dịp để tôi học hỏi, rèn luyện bản thân và nhận ra giá trị của thiên nhiên, tình bạn, và sự đoàn kết. Mỗi cảnh vật, mỗi trải nghiệm đều in sâu trong tâm trí, trở thành những ký ức quý giá không thể quên.