Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích văn bản ngữ liệu “Tiếc thương sinh thái” trong phần Đọc hiểu.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Tiếc thương sinh thái” trong phần Đọc hiểu.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn vấn đề toàn cầu hiện nay: biến đổi khí hậu và những tác động sâu rộng.

- Dẫn vào văn bản “Tiếc thương sinh thái” như một văn bản thông tin tiêu biểu phản ánh góc nhìn mới: ảnh hưởng tinh thần – tâm lý của biến đổi khí hậu.

- Nêu khái quát nội dung cần phân tích: văn bản cho thấy tác động của biến đổi khí hậu không chỉ đến môi trường mà còn gây ra những tổn thương tinh thần sâu sắc ở con người – được gọi là “nỗi tiếc thương sinh thái”.

* Thân bài:

1. Giải thích khái niệm “tiếc thương sinh thái”

- Là thuật ngữ xuất hiện lần đầu năm 2018 do Ashlee Cunsolo và Neville R. Ellis đưa ra.

- Chỉ trạng thái đau khổ, mất mát tinh thần của con người trước sự huỷ hoại của môi trường tự nhiên (biến mất sinh vật, biến đổi cảnh quan…).

- Phản ứng tâm lý này tương tự như khi con người mất người thân.

2. Phân tích các biểu hiện cụ thể của “tiếc thương sinh thái” trong văn bản

- Ở các cộng đồng gần gũi với thiên nhiên:

+ Người Inuit ở Bắc Canada và người nông dân ở Úc thể hiện nỗi buồn sâu sắc, thậm chí có ý định tự sát khi chứng kiến thiên nhiên thay đổi nhanh chóng.

+ Câu nói “Inuit là dân tộc băng biển…” thể hiện sự khủng hoảng về bản sắc và sự tồn tại.

- Ở các tộc người bản địa:

+ Khi rừng Amazon cháy năm 2019, các dân tộc như Tenharim, Guarani cho rằng họ đã mất tất cả, không thể bảo tồn văn hóa khi môi trường sống biến mất.

- Ở giới trẻ toàn cầu:

+ Khảo sát năm 2021 cho thấy tỷ lệ lớn thanh thiếu niên lo âu cực độ về biến đổi khí hậu, cảm xúc tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống hàng ngày.

+ Biến đổi khí hậu gây ra tâm lý “tận thế”, đặc biệt sau COVID-19.

3. Phân tích chiều sâu ảnh hưởng của nỗi tiếc thương sinh thái

- Tác động không chỉ mang tính cá nhân mà đã lan rộng trên quy mô toàn cầu, ảnh hưởng đến:

+ Người bản địa và người nghèo – những người ở vùng dễ tổn thương nhất.

+ Các nhà nghiên cứu – người tiếp xúc trực tiếp với bằng chứng hủy hoại môi trường.

+ Thế hệ trẻ – sinh ra và lớn lên trong thời đại “ý thức sinh thái”.

- Gây ra khủng hoảng hiện sinh, thay đổi nhận thức và cảm xúc về bản thân, cộng đồng, tương lai nhân loại.

4. Tư duy phản biện – mở rộng

- Biến đổi khí hậu không còn là vấn đề tự nhiên mà là vấn đề nhân sinh, cần hành động không chỉ để bảo vệ môi trường mà còn để bảo vệ tinh thần con người.

- “Tiếc thương sinh thái” cũng có thể là một tiếng chuông cảnh tỉnh, thúc đẩy con người sống có trách nhiệm hơn với thiên nhiên.

* Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị của văn bản: đưa ra một góc nhìn nhân văn, sâu sắc về hệ quả của biến đổi khí hậu.

- Nêu nhận thức cá nhân: không thể thờ ơ với môi trường vì bảo vệ thiên nhiên cũng là bảo vệ chính mình.

- Kêu gọi hành động thiết thực: từ ý thức cá nhân đến chính sách toàn cầu.

Bài văn tham khảo

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, những hậu quả vật chất mà con người phải gánh chịu đã được bàn đến nhiều. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động hữu hình, biến đổi khí hậu còn để lại những tổn thương vô hình nhưng sâu sắc đến tâm hồn và tinh thần con người – điều mà văn bản “Tiếc thương sinh thái” đã khơi gợi một cách đầy nhân văn. Tác phẩm không chỉ phản ánh mối liên hệ sâu sắc giữa con người và thiên nhiên, mà còn cho thấy nỗi đau tinh thần lớn lao khi mối liên hệ ấy bị đứt gãy.

Khái niệm “tiếc thương sinh thái” được hai nhà nghiên cứu Ashlee Cunsolo và Neville R. Ellis đưa ra vào năm 2018, nhằm chỉ nỗi đau khổ mà con người cảm nhận trước sự mất mát về sinh thái – dù đã xảy ra hay đang cận kề. Những mất mát ấy có thể là sự tuyệt chủng của một loài sinh vật, sự biến đổi của cảnh quan thiên nhiên từng gắn bó lâu đời, và tất cả đều bắt nguồn từ biến đổi khí hậu. Đáng nói, cảm giác tiếc thương này không đơn thuần là buồn bã, mà có thể mạnh mẽ như khi con người mất đi một người thân yêu.

Văn bản đã đưa ra những dẫn chứng tiêu biểu, tiêu biểu là người Inuit ở Bắc Canada và người trồng trọt ở Úc – hai cộng đồng sống cách xa nhau về địa lý và khác biệt về văn hóa, nhưng đều cùng rơi vào trạng thái u sầu, thất vọng, thậm chí có xu hướng muốn tự tử khi thiên nhiên xung quanh họ thay đổi quá nhanh. Lời chia sẻ đầy xót xa của một người Inuit: “Inuit là dân tộc băng biển. Băng biển không còn, làm sao chúng tôi còn là dân tộc băng biển được nữa?” cho thấy sự khủng hoảng về bản sắc cộng đồng, về sự tồn tại của chính họ khi môi trường không còn như xưa.

Không chỉ các cộng đồng bản địa bị ảnh hưởng, mà giới trẻ trên toàn thế giới cũng đang phải đối mặt với tâm lý lo âu sâu sắc về tương lai sinh thái. Kết quả một cuộc khảo sát năm 2021 cho thấy 59% thanh thiếu niên từ 10 quốc gia cảm thấy “rất hoặc cực kỳ lo lắng” về biến đổi khí hậu, và 45% thừa nhận nỗi lo này ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống thường nhật. Nỗi sợ về một tương lai tận thế không còn là cảm xúc viễn vông, mà trở thành hiện thực sống động trong tâm thức người trẻ.

Qua văn bản, có thể thấy rõ rằng “tiếc thương sinh thái” không còn là một phản ứng cá nhân, mà đã trở thành một hiện tượng xã hội, lan rộng đến nhiều tầng lớp, nhiều vùng miền khác nhau. Những người bản địa, giới nghiên cứu, giới trẻ và cả những cộng đồng dễ bị tổn thương như người nghèo, người da màu – tất cả đều đang cùng chia sẻ một nỗi đau chung về tinh thần khi thiên nhiên bị tàn phá.

Từ văn bản “Tiếc thương sinh thái”, con người cần nhận ra rằng bảo vệ môi trường không chỉ để duy trì sự sống mà còn để gìn giữ sự ổn định tâm lý, tinh thần cho chính mình và thế hệ tương lai. Nỗi tiếc thương ấy, nếu được thấu hiểu, cũng có thể trở thành động lực cho những hành động tích cực, nhân văn và thiết thực hơn trong công cuộc gìn giữ hành tinh xanh.