23.2.2. Câu hỏi viết

Từ văn bản “Trò chơi dân gian trong các lễ hội văn hóa vùng cao” của Huỳnh Đăng, anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về vai trò của trò chơi dân gian trong đời sống hiện đại.

- Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là thuyết minh.

- Bố cục của đoạn trích:

+ Phần thứ nhất (từ đầu đến tốt lành, sức khỏe, bình an và sung túc): giới thiệu các

trò chơi dân gian ở Quảng Ninh.

+ Phần thứ hai (tiếp đến người chiến thắng): giới thiệu trò chơi đánh quay.

+ Phần thứ ba (tiếp đến Vân Đồn): mức độ phổ biến của các trò chơi dân gian ở tỉnh Quảng Ninh.

+ Phần thứ tư (còn lại): khẳng định ý nghĩa, giá trị của các trò chơi dân gian của các dân tộc tỉnh Quảng Ninh trong xã hội hiện đại.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: trình bày suy nghĩ về quan điểm: “Văn hóa truyền thống chỉ thực sự sống nếu được truyền lại cho thế hệ sau.”

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu văn bản “Trò chơi dân gian trong các lễ hội văn hóa vùng cao” của Huỳnh Đăng: một văn bản thông tin thể hiện rõ giá trị văn hóa và sức sống của các trò chơi dân gian vùng cao.

- Dẫn dắt đến vấn đề: Từ cảm hứng ấy, suy ngẫm về quan điểm: “Văn hóa truyền thống chỉ thực sự sống nếu được truyền lại cho thế hệ sau.”

* Thân bài:

a. Giải thích nhận định

- Văn hóa truyền thống: Những giá trị vật chất và tinh thần được hình thành, bồi đắp qua thời gian trong đời sống dân tộc (trò chơi dân gian, tín ngưỡng, ngôn ngữ, nghệ thuật, phong tục tập quán,...).

- Truyền lại cho thế hệ sau: Việc gìn giữ, giảng dạy, sống cùng các giá trị truyền thống để chúng tiếp tục tồn tại trong tương lai.

- Ý nghĩa nhận định: Văn hóa không tự nhiên tồn tại mãi, nếu không có người tiếp nhận, gìn giữ và phát triển, nó sẽ mai một. Truyền lại chính là cách duy trì sự sống cho văn hóa.

b. Phân tích, chứng minh

- Văn hóa truyền thống chỉ có thể “sống” nếu có sự tiếp nối qua các thế hệ

+ Văn hóa không phải là di tích bất động mà là dòng chảy liên tục → nếu ngắt quãng truyền thừa, giá trị đó trở thành quá khứ "chết".

+ Thế hệ sau không chỉ giữ gìn mà còn sáng tạo để văn hóa phù hợp với đời sống mới.

- Dẫn chứng từ văn bản “Trò chơi dân gian…”:

+ Trò chơi đánh quay của người Tày, Dao… được mô tả tỉ mỉ → cho thấy nỗ lực giữ gìn, phát huy qua lễ hội, nhà văn hóa dân tộc.

+ Dù công nghệ giải trí bùng nổ, nhiều cộng đồng vẫn phục dựng trò chơi dân gian → biểu hiện của sự truyền thừa văn hóa.

- Một số dẫn chứng thực tế khác:

+ Hát quan họ, múa xoè, lễ hội đâm trâu, tranh Đông Hồ, áo dài,... được giới trẻ học hỏi và trình diễn trong lễ hội, sân khấu, mạng xã hội.

+ Các lớp học ngôn ngữ dân tộc thiểu số, dự án bảo tồn hát then, đờn ca tài tử, cải lương...

- Hệ quả nếu không truyền lại:

+ Mai một dần → mất gốc văn hóa → thế hệ trẻ không hiểu bản sắc dân tộc.

+ Lệ thuộc văn hóa ngoại lai, đánh mất niềm tự hào và căn tính dân tộc.

c. Bàn luận, mở rộng

- Truyền lại không chỉ là trách nhiệm của thế hệ trước mà còn là sự lựa chọn tích cực của thế hệ trẻ.

- Việc truyền thừa cần phương pháp sáng tạo: số hóa, đưa vào giáo dục, sân khấu hóa, tổ chức trải nghiệm thực tế,...

- Không phải văn hóa nào cũng giữ nguyên; cần phân biệt giữa “gìn giữ bản sắc” và “bảo thủ”.

* Kết bài:

- Khẳng định: Quan điểm “Văn hóa truyền thống chỉ thực sự sống nếu được truyền lại cho thế hệ sau” là hoàn toàn đúng đắn và có giá trị nhân văn – lịch sử sâu sắc.

- Liên hệ bản thân: Là học sinh, thế hệ trẻ, cần tích cực học hỏi, trân trọng và góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc từ những hành động nhỏ nhất.

Bài văn tham khảo

Văn hóa truyền thống là tài sản vô giá của mỗi dân tộc – nơi lưu giữ tinh thần, bản sắc, lịch sử và cả tâm hồn của con người trong cộng đồng. Trong văn bản “Trò chơi dân gian trong các lễ hội văn hóa vùng cao” của Huỳnh Đăng, hình ảnh trò chơi đánh con quay của đồng bào dân tộc Tày, Dao, Sán Dìu ở Quảng Ninh không chỉ gợi lại nét đẹp sinh hoạt cộng đồng mà còn khơi dậy suy ngẫm về mối liên hệ giữa văn hóa truyền thống và thế hệ kế tục. Từ cảm hứng ấy, tôi đồng tình sâu sắc với quan điểm: “Văn hóa truyền thống chỉ thực sự sống nếu được truyền lại cho thế hệ sau.”

Văn hóa truyền thống là hệ thống những giá trị tinh thần và vật chất được tích lũy, gìn giữ và phát huy qua các thế hệ. Tuy nhiên, văn hóa không thể bất biến như một vật trưng bày trong bảo tàng – nó chỉ thực sự sống khi có người tiếp nhận, sống cùng và làm mới nó. Việc truyền lại văn hóa cho thế hệ sau không chỉ là sự tiếp nối đơn thuần mà còn là hành động nuôi dưỡng “mạch sống” cho bản sắc dân tộc. Nếu không có quá trình truyền thừa này, văn hóa truyền thống sẽ dần mai một, rơi vào quên lãng giữa dòng chảy hiện đại hóa.

Văn bản của Huỳnh Đăng đã khắc họa sinh động quá trình bảo tồn trò chơi dân gian đánh con quay – một nét văn hóa đặc sắc của đồng bào vùng cao. Từ việc lựa chọn chất gỗ dẻ đá để làm con quay, đến quy định luật chơi, dụng cụ đi kèm, không gian thi đấu,… tất cả đều phản ánh sự công phu, sáng tạo và giá trị tinh thần sâu sắc. Đặc biệt, tác giả cho thấy trò chơi không chỉ là hoạt động vui chơi mà còn là “ngày hội để bà con dân bản giao lưu gặp gỡ, cầu chúc bình an”, góp phần gìn giữ sợi dây kết nối cộng đồng. Trong bối cảnh hiện nay, khi các loại hình giải trí hiện đại bùng nổ, việc tiếp tục tổ chức trò chơi dân gian tại lễ hội, nhà văn hóa,… chính là biểu hiện cụ thể của quá trình truyền lại văn hóa cho thế hệ trẻ.

Không chỉ trò chơi dân gian, nhiều giá trị văn hóa truyền thống khác cũng cần được trao truyền để tiếp tục sống. Chúng ta có thể thấy sự sống động của hát quan họ, múa xoè Thái, áo dài, tranh Đông Hồ,… khi chúng xuất hiện trong các chương trình giáo dục, sự kiện văn hóa, mạng xã hội và cả các sân khấu biểu diễn hiện đại. Tại nhiều vùng miền, những lớp học tiếng dân tộc, lớp học hát Then, học đờn ca tài tử,… đang trở thành cầu nối giữa thế hệ đi trước và thế hệ hôm nay. Điều đó cho thấy: chỉ khi thế hệ sau tiếp nhận và chủ động làm mới truyền thống thì văn hóa dân tộc mới thực sự có sức sống bền vững.

Ngược lại, nếu thiếu đi sự tiếp nối, các giá trị truyền thống dễ dàng bị lãng quên, hoặc rơi vào trạng thái “bảo tồn hình thức mà không có nội dung”. Khi thế hệ trẻ không còn hiểu về văn hóa cha ông, đó cũng là lúc dân tộc dần đánh mất gốc rễ văn hóa của mình.

Vì vậy, nhận định “Văn hóa truyền thống chỉ thực sự sống nếu được truyền lại cho thế hệ sau” là hoàn toàn đúng đắn và có ý nghĩa định hướng lớn. Là người trẻ, chúng ta không thể thờ ơ với quá khứ. Việc giữ gìn truyền thống không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm tự hào và cơ hội để khẳng định bản sắc riêng trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa.