Lời yêu

(Nguyễn Ngọc Tư)

“Nhí quay lại Nhơn Thành, người trong xóm ra trước nhà chờ đón. Mẹ Nhí đi cùng con cả một đoạn đường dài, không biết trên máy bay có khóc, nhưng đến đầu xóm mặt giăng một mảng nước mắt, chân bước hụt bước hao. Ai cũng kêu mau quá, đám gả Nhí như mới đây thôi, bữa đó nó còn giòn rụm nói cười, hát “60 năm cuộc đời”, giờ thành tro nguội bụi lạnh.

Nhí lấy chồng đúng đợt mưa dầm tháng Bảy, truyền hình nói ngoài biển có hai con áp thấp. nhiệt đới đang rượt đuổi nhau. Người trong xóm rũ nước mưa lúc bước qua cổng vòng nguyệt, càm ràm riết rồi cuối gà cũng không chở nắng cho vui.

Nhưng chờ ngọn chướng đuổi mưa ra khỏi Nhơn Thành thì cũng phải vài ba tháng nữa. Chú rể chỉ được ở lại xứ này tròn tháng. Ba mươi ngày cho tất cả những chuyện tử coi mắt cho đến lễ cưới, từ dòm coi chân Nhĩ có cong không cho đến da có bị chàm hay nấm mốc không. Làm lễ chào hai họ xong, không kịp thở, chú rể phải bay ngay về nước.

Đi Sài Gòn bữa trước, vài tối sau Nhi dắt chồng tương lai về, sửa soạn đám cưới trong lúc đợi làm giấy tờ hôn thú. Tên chồng mỗi chữ Hi-ếc trên cái thiệp mời viết đổ tháu hệt cua bò trong gió. Ai nhận thiệp cùng kêu ui trời mau quá, con nhỏ mới đây còn bưng thau đi dài xóm mượn gạo mà giờ đã lấy chồng rồi. Trong lần rãnh nhớ của người Nhơn Thành chỉ có Nhí kéo tép rong, Nhí vớt bèo, Nhí chạy quắn trước ngọn roi cha mẹ nó, Nhí xin nước mắm thì kèo thêm tập mở. Không có Nhí cô dâu.

Mát trời Nhí kéo Hi-ếc ra đứng trước vào, chờ hàng xóm ngang qua níu lại khoe chồng sắp cưới. Thợ cơ khí, con một, cha mẹ chết hết rồi Nhí khỏi phải làm dâu. Nhà bên đó rộng lắm, có sân vườn. “Coi mặt già chát vậy chớ chưa lấy vợ lần nào”, bằng cái giọng như hiểu biết sâu sắc người mình sắp cưới, Nhí quả quyết “thằng chả không điên”.

Trên giấy tờ ghi vậy, rõ ràng. Nhưng người ta vẫn thấy con đường Nhi sắp nắm tay thằng Hi-ếc đi cứ lẫn trong những giồng khói đốt đồng mù đặc. Lơ mơ một bầy con gái xếp hàng, đeo số cho người ta coi mắt. Chú rễ gật đầu chọn cô Hai Mươi Sáu lấy làm vợ mà không biết nết na. con nhỏ ra sao, bếp nhà nó có sạch, cơm nó nếu có ngon. Sau này chồng Nhí nói thích nó cao nhứt đám, bù cho anh chưa đầy thước sâu, hi vọng sinh con cao ráo. Mẹ Nhí hỏi chàng rể bao nhiêu tuổi, nghe xong gật gù “vậy là con lớn hơn mẹ hai tuổi”.

[...]

Không chút đất nhét móng tay, nhà gá hờ ven đám lá mé sông, cha mẹ lay lắt gặt mướn làm cỏ thuê, chị em Nhí vẫn có cách đi qua mùa thơ dại khô cằn. Củ chuối luộc hóa bánh mì kẹp thịt quay, áo vá thành áo đầm, vạc tre là giường nệm, chỉ cần rắc chút xíu bột ảo tưởng lên. Giàu tưởng tượng, con Nhí nghèo rã chẳng bao giờ tỏ ra mặc cảm, tủi thân. Mặt nó vẫn ngời mỗi khi qua hàng xóm xin tương tàu về kho quẹt, ai biết được nó nghĩ tới gà xé phay hay vịt rang gừng. Vách nhà thưa lọt gió, không ngăn cản được Nhí tưởng đang ngủ nhà lầu.

Chỉ hôm cưới, đầu đội bóng đứng trước cổng vòng nguyệt chụp ảnh, đuổi những bộ chớp giấy ngùng ngoằng như bị bóp cổ của tháng Ngâu, không biết Nhí nghĩ gì mà rưng nước mắt. Mụ nội mày Hi-ếc, nó gượng nói với chồng khi ông thợ ảnh kêu hai đứa kém tươi.

Đàn bà Nhơn Thành vẫn thường nói cụt lủn vậy, và nhận lại từ chồng một cú đạp vào bụng, hoặc cái tát cháy má, bị nắm đầu vặt tóc như nhổ mạ. Chỉ chồng Nhí là hí hửng cười khoái chí, mỗi khi vợ buông lời hờn giận cuộc đời. Không biết tiếng nhau hay ở chỗ đó.

Nên lời yêu vẫn vang trong ngôi nhà nhỏ xóm núi Pusan, nơi Nhí - đàn bà sống trong hai năm rưỡi. Những buổi tối anh chồng tài tử xi nê nồng rượu gạo trở về, đôi lúc dịu dàng nựng nó bằng mấy cú thoi. Quê chồng mà Nhi gửi về qua những cuộc gọi, không phân biệt được đâu là thực đâu là tưởng. Làng đầy hoa và bướm bay, bữa tối thơm phức thịt nướng, ăn xong nó ngồi giũa móng tay ngó anh chồng đang rửa chén kêu “nhẹ tay thôi, bà cố nội mẹ mày, Hi-ếc”. Chồng cười toe kêu cưng nói nữa đi. Hi-ếc, mồ tổ cha mày.

Thiên đường được dệt lại qua đôi môi mẹ Nhí vừa xăm đỏ màu như cháy, trong tiếng vòng vàng xung xẻng cổ tay bà, và tiếng mấy anh giao tủ lạnh, ti vi ghé dọc đường hỏi thăm nhà Nhí, tiếng mấy đứa em nó mở dàn máy ca rền cuối xóm làm Nhơn Thành rạo rực. Tụi con gái trong xóm rủ nhau đi tìm những anh Hi-ếc khác. Ngay cả Nhí, người ra đi đầu tiên đã trở về, trong giỏ mẹ. Bà vẫn băn khoăn con nhỏ bốn mươi bảy kí, giờ sao chỉ còn vài nắm, không biết người ta có đốt sót mẫu nào không.

Giây phút bị chồng nắm tóc dìm đầu vào bồn tắm đầy nước cho đến lúc thôi sủi tăm, Nhí có nghĩ mình đang lặn vào sông Muống như hồi nhỏ đua với bạn coi ai nhịn thở lâu, hay ngắm san hô vịnh Nha Trang, không ai biết.

Nghe cảnh sát kể lúc công tay Hi-ếc, anh ngọng nghịu xổ những lời (tưởng đâu) yêu thương học lóm tiếng nước vợ. Tổ cha mày, Nhí. Tao say quá nên lỡ tay thôi. Tao xin lỗi Nhí ơi, mụ nội mày.

(Trích Lời yêu - Nguyễn Ngọc Tư, theo Không ai qua sông, NXB Trẻ, 2016)

Xác định bối cảnh trong đoạn trích.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Lời yêu” của Nguyễn Ngọc Tư.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả và tác phẩm: Nguyễn Ngọc Tư là cây bút văn học hiện thực giàu tính nhân văn; Lời yêu phản ánh cuộc sống, số phận của những phụ nữ lấy chồng nước ngoài, đặc biệt là trải nghiệm của nhân vật Nhí.

- Nêu chủ đề: Truyện thể hiện bi kịch của người phụ nữ trong hôn nhân ngoại quốc, đồng thời ca ngợi nghị lực sống, trí tưởng tượng phong phú và tấm lòng yêu thương, hi sinh của nhân vật Nhí.

* Thân bài:

1. Lai lịch, xuất thân và cá tính của Nhí

- Xuất thân: Con gái nhà nghèo, tuổi thơ lam lũ, sống trong thiếu thốn vật chất.

- Tính cách: Lạc quan, yêu đời, giàu trí tưởng tượng, không mặc cảm về nghèo khó.

(Củ chuối luộc hóa bánh mì kẹp thịt quay, áo vá thành áo đầm, vạc tre là giường nệm; mặt vẫn ngời mỗi khi qua hàng xóm xin tương tàu; tưởng tượng mình ngủ nhà lầu.)

2. Lòng yêu thương, hi sinh vì gia đình

- Quyết định lấy chồng Hàn Quốc để đổi đời cho bố mẹ và các em.

- Dù cuộc sống hôn nhân khắc nghiệt, vẫn gửi tiền về quê, chăm lo vật chất và tinh thần cho gia đình.

(Thiên đường được dệt lại qua đôi môi mẹ Nhí, tiếng hỏi thăm của người thân; giấu nỗi đau bạo hành, mô tả cuộc sống như thơ mộng khi gọi về quê.)

3. Bi kịch, đau khổ trong hôn nhân

- Liên tục bị chồng bạo hành, đánh đập khi say rượu.

- Nhí trở thành biểu tượng cho những cô gái Việt lấy chồng ngoại quốc nhưng phải chịu bạo hành.

(Chồng nắm tóc dìm đầu vào bồn tắm; Nhí phải chịu đựng nhưng vẫn giấu nỗi đau.)

4. Giá trị nhân văn và thông điệp của truyện

- Gợi lên sự thương cảm, đồng thời là lời cảnh tỉnh cho những cô gái mơ lấy chồng nước ngoài đổi đời.

- Nhắc nhở xã hội, gia đình, cơ quan chức năng quan tâm, bảo vệ phụ nữ dễ tổn thương.

- Nhí là hình ảnh sinh động, giàu nhân cách, phản ánh cuộc sống thực tế và hiện thực xã hội.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nhân vật Nhí: vừa đáng thương, vừa kiên cường, giàu trí tưởng tượng và lòng yêu thương.

- Tác phẩm gửi thông điệp sâu sắc về tình cảm gia đình, nghị lực sống, và cảnh báo về thực trạng bạo hành trong hôn nhân ngoại quốc.

- Nguyễn Ngọc Tư thành công trong việc khắc họa chân thực, sinh động nhân vật phụ nữ, đồng thời thể hiện tính nhân văn và hiện thực trong sáng tác.

Bài văn tham khảo

Nguyễn Ngọc Tư là cây bút hiện thực giàu tính nhân văn, luôn hướng ánh sáng vào những thân phận phụ nữ trong xã hội Việt Nam. Truyện ngắn Lời yêu không chỉ phản ánh cuộc sống đầy thử thách của những người phụ nữ lấy chồng nước ngoài mà còn khắc họa sinh động hình ảnh nhân vật Nhí – một cô gái trẻ xuất thân nghèo khó, giàu trí tưởng tượng, sống hết mình vì gia đình và phải chịu đựng bi kịch hôn nhân.

Nhí là con gái nhà nghèo, tuổi thơ lam lũ với những thiếu thốn vật chất trăm bề. Tuy nhiên, sống trong cái nghèo, Nhí không hề mặc cảm, tủi thân mà luôn vui vẻ, lạc quan, yêu đời. Trí tưởng tượng phong phú chính là thứ “thần dược” nâng đỡ Nhí vượt qua những ngày tháng khó khăn: củ chuối luộc hóa bánh mì kẹp thịt quay, áo vá thành áo đầm, vạc tre là giường nệm… và chỉ cần rắc chút xíu bột ảo tưởng, Nhí tưởng mình đang ngủ nhà lầu. Mặt cô vẫn ngời sáng mỗi khi qua hàng xóm xin tương tàu về kho quẹt, ai biết được trong đầu cô đang mường tượng về những món ăn ngon hay không gian sang trọng mà cô mơ ước.

Bên cạnh nghị lực sống, Nhí còn thể hiện tấm lòng yêu thương, hi sinh vì gia đình. Cô quyết định lấy chồng Hàn Quốc để đổi đời cho bố mẹ và các em. Dù cuộc sống hôn nhân xa xứ khắc nghiệt, Nhí vẫn âm thầm gửi tiền về quê, lo cho bố mẹ mẹ mua sắm, cho các em học hành, vui chơi. Qua những cuộc gọi về quê, cô vẽ nên một bức tranh quê chồng thật đẹp, không hề kể về nỗi đau bạo hành mà mình đang chịu đựng: làng đầy hoa, bữa tối thơm phức, cảnh vật yên bình… Chính sự nhẫn nhịn và tinh thần che chở này khiến Nhí vừa đáng thương vừa đáng trân trọng.

Tuy nhiên, hôn nhân của Nhí là một bi kịch đau đớn. Cô liên tục bị chồng đánh mỗi khi hắn say rượu, thậm chí bị nắm tóc dìm đầu vào bồn tắm đầy nước, trở thành hình ảnh tiêu biểu cho nhiều cô gái Việt lấy chồng nước ngoài nhưng phải chịu bạo hành. Sự nhẫn nhịn của Nhí vừa cho thấy nghị lực phi thường, vừa là lời cảnh tỉnh sâu sắc về thực trạng bạo lực gia đình trong hôn nhân ngoại quốc.

Hình tượng Nhí trong Lời yêu giàu giá trị nhân văn. Cô không chỉ gợi lên sự thương cảm, đồng thời nhắc nhở các cô gái trẻ cân nhắc kỹ lưỡng trước giấc mơ lấy chồng ngoại quốc để đổi đời. Truyện cũng là lời kêu gọi các cá nhân, tổ chức xã hội quan tâm, bảo vệ quyền lợi và cuộc sống của những phụ nữ dễ tổn thương. Nhí là minh chứng sống động cho nghị lực, trí tưởng tượng và tình yêu thương gia đình, đồng thời phản ánh hiện thực xã hội đầy bi kịch nhưng cũng chan chứa nhân văn.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Cảm nhận về hình tượng nhân vật Nhí trong câu chuyện ở phần Đọc hiểu.

- Hệ thống ý:

+ Lai lịch, xuất thân: con gái nhà nghèo, tuổi thơ lam lũ, khốn khó. Sống trong cái nghèo khó, Nhí không những không tủi thân mà còn luôn vui vẻ, lạc quan, yêu đời. Trí tưởng tượng phong phú chính là thứ thần dược diệu kì nâng đỡ Nhí đi qua những ngày tháng nghèo khó: Củ chuối luộc hóa bánh mì kẹp thịt quay, áo vá thành áo đầm, vạc tre là giường nệm, chỉ cần rắc chút xíu bột ảo tưởng lên .; Mặt nó vẫn ngời mỗi khi qua hàng xóm xin tương tàu về kho quẹt, ai biết được nó nghĩ tới gà xé phay hay vịt rang gừng. Vách nhà thưa lọt gió, không ngăn cản được Nhí tưởng đang ngủ nhà lầu.

+ Yêu thương, sẵn sàng hi sinh vì gia đình: quyết định lấy chồng Hàn để đổi đời cho bố mẹ và các em; ngày lấy chồng, Nhí rưng nước mắt, Nhí gửi tiền về cho bố mẹ và các em (mẹ Nhí mua vòng vàng đeo tay xủng xẻng, sắm tủ lạnh, ti vi, dàn karaoke,...); mỗi lần gọi điện về, Nhí không kể với mẹ chuyện bị chồng bạo hành, thậm chí còn nói dối về quê chồng (Làng đầy hoa và bướm bay, bữa tối thơm phức thịt nướng, ăn xong nó ngồi giũa móng tay ngó anh chồng đang rửa chén)

+ Cuộc đời đau khổ, bi kịch: Liên tục bị chồng đánh mỗi khi hắn say rượu; bị chồng nắm tóc dìm đầu vào bồn tắm đầy nước cho đến chết. Nhí là hình ảnh của nhiều cô gái Việt lấy chồng Hàn Quốc/ nước ngoài, bị bạo hành dã man.

=> Nhân vật Nhí trong trang truyện của Nguyễn Ngọc Tư hiện lên đáng thương. Hình tượng nhân vật gióng lên tiếng chuông cảnh tỉnh đối với những cô gái có giấc mơ lấy chồng xuất ngoại đổi đời; đồng thời cũng hối thúc những cá nhân, tổ chức có trách nhiệm hãy quan tâm hơn nữa đến những người phụ nữ lấy chồng ngoại quốc;...

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ cảm nhận, suy nghĩ về hình tượng nhân vật Nhí trong văn bản ngữ liệu “Lời yêu” của Nguyễn Ngọc Tư.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Nhân vật Nhí trong truyện ngắn Lời yêu của Nguyễn Ngọc Tư hiện lên vừa chân thực vừa xúc động, mang đậm tính nhân văn. Xuất thân từ một gia đình nghèo khó, tuổi thơ lam lũ, nhưng Nhí không hề tủi thân mà luôn vui vẻ, lạc quan. Trí tưởng tượng phong phú trở thành “thần dược” nâng đỡ cô đi qua những ngày tháng khó nhọc: củ chuối luộc hóa bánh mì kẹp thịt quay, áo vá thành áo đầm, vạc tre là giường nệm, chỉ cần rắc chút bột ảo tưởng, Nhí vẫn cảm nhận được niềm vui và hạnh phúc. Nhí còn là người con gái đầy yêu thương và sẵn sàng hi sinh cho gia đình: quyết định lấy chồng Hàn Quốc để đổi đời cho bố mẹ và các em, luôn gửi tiền về quê, chăm lo vật chất cho gia đình và giấu đi những nỗi đau, bạo hành từ chồng để mẹ con không lo lắng. Tuy vậy, cuộc đời Nhí đầy bi kịch: liên tục bị chồng đánh khi say rượu, bị nắm tóc dìm đầu vào bồn tắm dẫn đến cái chết thương tâm. Hình tượng Nhí không chỉ gợi lên niềm thương cảm mà còn là lời cảnh tỉnh cho những cô gái có giấc mơ đổi đời qua hôn nhân ngoại quốc, đồng thời nhắc nhở xã hội quan tâm, bảo vệ những phụ nữ dễ tổn thương trong hoàn cảnh tương tự. Qua Nhí, Nguyễn Ngọc Tư đã khắc họa một nhân vật giàu nội tâm, đáng thương, mang thông điệp nhân văn sâu sắc.