THUẬT HỨNG

Công danh đã được hợp về nhàn,

Lành dữ âu chi thế ngợi khen.

Ao cạn vớt bèo cấy muống,

Trì thanh phát cỏ ương sen.

Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc,

Thuyền chở yên hà nặng vạy then.

Bui có một lòng trung liễn hiếu,

Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen.

(Thuật hứng bài 24 - Nguyễn Trãi)

Thể thơ của bài Thuật hứng được viết theo thể thơ nào?

Phép đối được sử dụng ở hai câu thực, hai câu luận.

- Tác giả không quan tâm danh lợi, thắng thua, khen chê trong thế gian.

- Thể hiện quan niệm sống nhàn, thanh cao, không chạy theo công danh vật chất.

Suy nghĩ "Về nhàn rồi thì việc tốt xấu đến cũng không sợ người đời khen hay chê nữa" được thể hiện trong câu thơ: Lành dữ âu chi thế ngợi khen.

- Miêu tả cảnh sinh hoạt đời thường, bình dị: ao cạn, trồng muống, cỏ sen mọc.

- Thể hiện tâm hồn thanh nhàn, gần gũi với thiên nhiên, sống hòa hợp, lương thiện.

- Nhân vật trữ tình sống nhàn nhã, thanh cao, không chạy theo danh lợi, hòa hợp với thiên nhiên và giữ lòng trung hiếu, đạo đức.

- Thái độ sống này được thể hiện qua cả cảnh vật, sinh hoạt đời thường và quan niệm sống được nêu trong câu cuối.

Nội dung biểu đạt của hai câu thực và hai câu luận: Nói về cuộc sống lao động bình dị và khẳng định cuộc sống tinh thần phong phú của Nguyễn Trãi khi về nhàn.

- Gợi tâm trạng thanh nhàn, tĩnh lặng, hòa hợp với thiên nhiên.

- Phản ánh tinh thần đạo đức, trung hiếu, nhàn nhã, đồng thời làm nền để nổi bật quan niệm sống của tác giả.

Những yếu tố của văn học dân gian trong bài thơ trên:

- Viết về thú sống nhàn, gần gũi với thú vui của người xưa trong ca dao.

- Tâm thế an nhàn, ung dung, tự tại của Nguyễn Trãi có nét tương đồng với tâm thế của người bình dân trong ca dao, dân ca.

- Sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ dân gian tự nhiên, bình dị: Ao cạn, bèo, rau muống, trì thanh… Có thể nói, trong bài thơ, những khuôn thước cứng nhắc, những yếu tố tượng trưng, ước lệ của thơ trung đại đã được thay thế bằng những chất liệu gần gũi, ngôn ngữ dân tộc được sử dụng tinh tế, gợi cảm.

- Tâm hồn thanh cao, nhàn nhã: không chạy theo danh lợi, thắng thua, khen chê.

- Đạo đức, trung hiếu: giữ lòng trung liễn hiếu, kiên định trước thử thách.

- Gần gũi thiên nhiên, tinh tế: hòa mình vào cảnh vật đời thường, cảm nhận sự bình dị nhưng chan chứa ý nghĩa.

- Nhạy cảm, tinh tế: cảnh vật và sinh hoạt đời thường được gợi cảm xúc, phản ánh tâm hồn trong sáng, cao thượng.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn tác giả.

c. Hệ thống ý

- Tâm hồn thanh cao, nhàn nhã: không chạy theo danh lợi, thắng thua, khen chê.

- Đạo đức, trung hiếu: giữ lòng trung liễn hiếu, kiên định trước thử thách.

- Gần gũi thiên nhiên, tinh tế: hòa mình vào cảnh vật đời thường, cảm nhận sự bình dị nhưng chan chứa ý nghĩa.

- Nhạy cảm, tinh tế: cảnh vật và sinh hoạt đời thường được gợi cảm xúc, phản ánh tâm hồn trong sáng, cao thượng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Bài thơ Thuật hứng thể hiện một tâm hồn thanh cao, nhàn nhã của Nguyễn Trãi, người không chạy theo danh lợi, thắng thua hay khen chê. Ngay từ hai câu đầu, tác giả đã bộc lộ thái độ sống ung dung, không bị cuốn theo những lo toan của thế gian, giữ tâm hồn bình thản trước mọi biến cố. Bên cạnh đó, qua câu cuối bài, “Bui có một lòng trung liễn hiếu / Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen”, ta thấy rõ đức tính trung hiếu, lương thiện và kiên định của ông, khẳng định giá trị đạo lý và tinh thần kiên trung trong cuộc sống. Hình ảnh ao cạn, bèo, muống, cỏ sen và cảnh thu phong nguyệt đầy cũng phản ánh một tâm hồn gần gũi với thiên nhiên, tinh tế trong cảm nhận bình dị nhưng sâu sắc. Nguyễn Trãi biết kết hợp cảnh vật với tình cảm và đạo lý, khiến mỗi hình ảnh đời thường đều ẩn chứa tư tưởng cao thượng. Qua bài thơ, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, thanh nhàn, giàu đạo đức và tri thức, vừa gần gũi đời sống thường nhật, vừa toát lên tư tưởng và phẩm chất cao quý của bậc trí thức trung đại.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: thuyết phục các bạn thay đổi cách ăn mặc cho đứng đắn hơn.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu hiện tượng: một số bạn trẻ đang chạy theo trào lưu, đua đòi ăn mặc không phù hợp, phản cảm.

- Nêu lý do cần bàn luận: ăn mặc ảnh hưởng đến hình ảnh bản thân, tác động đến môi trường học tập và quan hệ xã hội.

* Thân bài

- Giải thích vấn đề

+ Lối ăn mặc không lành mạnh: quần áo quá hở hang, phản cảm, sặc sỡ, không phù hợp nơi học đường.

+ Đây là biểu hiện của việc chạy theo trào lưu, bắt chước bạn bè, thiếu ý thức về hình ảnh bản thân.

- Tác hại của việc ăn mặc không đứng đắn

+ Ảnh hưởng tới hình ảnh bản thân: khiến người khác đánh giá thiếu nghiêm túc, không tôn trọng môi trường học tập.

+ Gây tác động tiêu cực tới người xung quanh: gây phản cảm, mất trật tự, ảnh hưởng không khí lớp học.

+ Có thể dẫn tới hệ quả xấu về đạo đức, hành vi nếu chạy theo trào lưu một cách thái quá.

- Thuyết phục thay đổi cách ăn mặc

+ Ăn mặc đứng đắn, hợp thuần phong mỹ tục, phù hợp hoàn cảnh, tuổi tác.

+ Tôn trọng bản thân và người khác, thể hiện ý thức tự trọng, lịch sự.

+ Gợi ý thay đổi: lựa chọn quần áo gọn gàng, sạch sẽ, màu sắc hài hòa, không phản cảm; học hỏi từ bạn bè, thầy cô mẫu mực.

- Liên hệ thực tế và lợi ích

+ Hình ảnh đẹp giúp gây thiện cảm, dễ hòa nhập, tăng sự tự tin.

+ Tạo môi trường học tập văn minh, lành mạnh, xây dựng văn hóa lớp, văn hóa học đường.

* Kết bài

- Khẳng định: mỗi bạn trẻ cần ý thức ăn mặc đúng mực.

- Kêu gọi: hãy thay đổi cách ăn mặc để thể hiện sự tôn trọng bản thân và người khác, góp phần xây dựng môi trường học tập lành mạnh, văn minh.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng. 

Bài viết tham khảo

Hiện nay, trong môi trường học đường, không ít bạn trẻ chạy theo trào lưu ăn mặc phản cảm, không phù hợp với thuần phong mỹ tục và hoàn cảnh học tập. Đây là một hiện tượng đáng quan tâm, bởi ăn mặc không chỉ thể hiện cá tính mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh, tác phong và môi trường xung quanh. Việc bàn luận và thuyết phục các bạn thay đổi lối ăn mặc trở nên cần thiết để xây dựng một môi trường học tập lành mạnh, văn minh.

Lối ăn mặc không lành mạnh thường biểu hiện qua việc chọn trang phục quá hở hang, màu sắc sặc sỡ, không gọn gàng, phản cảm, hoặc bắt chước theo trào lưu mà không cân nhắc tới hoàn cảnh. Nhiều bạn trẻ chạy theo mốt, muốn nổi bật hay gây ấn tượng với bạn bè, nhưng thực chất lại làm giảm đi hình ảnh cá nhân, gây phản cảm cho người khác và phá vỡ không khí nghiêm túc trong lớp học. Đây là biểu hiện của việc thiếu ý thức tự trọng và chưa hiểu rõ tầm quan trọng của cách ăn mặc phù hợp.

Việc ăn mặc không đứng đắn đem lại nhiều hệ lụy tiêu cực. Trước hết, nó ảnh hưởng trực tiếp tới hình ảnh bản thân, khiến người khác đánh giá không nghiêm túc, thiếu chín chắn và không tôn trọng môi trường học tập. Thứ hai, nó gây tác động tiêu cực tới bạn bè và thầy cô xung quanh, phá vỡ sự hài hòa và gây phản cảm trong lớp học. Cuối cùng, nếu chạy theo trào lưu một cách thái quá, các bạn dễ hình thành thói quen bắt chước thiếu chọn lọc, dẫn tới hành vi, phong cách sống lệch chuẩn, không phù hợp với đạo đức, văn hóa.

Để khắc phục tình trạng này, các bạn cần ý thức thay đổi cách ăn mặc cho phù hợp và đứng đắn. Trước hết, nên chọn trang phục gọn gàng, sạch sẽ, màu sắc hài hòa, không phản cảm, hợp với môi trường học đường. Thứ hai, hãy học hỏi từ những người xung quanh mẫu mực, từ thầy cô và bạn bè có lối sống, phong cách đúng mực. Ăn mặc đứng đắn không đồng nghĩa với nhàm chán mà là thể hiện ý thức tự trọng, tôn trọng bản thân và người khác, đồng thời góp phần tạo nên hình ảnh đẹp trong mắt bạn bè và thầy cô.

Ngoài ra, thay đổi cách ăn mặc còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Hình ảnh chỉnh tề, lịch sự giúp các bạn gây thiện cảm, dễ hòa nhập, tự tin hơn trong học tập và giao tiếp xã hội. Môi trường lớp học cũng trở nên văn minh, lành mạnh, thuận lợi cho việc học tập, giao lưu và xây dựng văn hóa lớp học tích cực. Việc ăn mặc đúng mực còn là cách các bạn thực hành văn hóa, giữ gìn truyền thống và giá trị đạo đức trong đời sống hiện đại.

Mỗi bạn trẻ cần nhận thức rằng ăn mặc không chỉ là nhu cầu cá nhân mà còn là thể hiện trách nhiệm và văn hóa. Bằng cách thay đổi trang phục cho đứng đắn, các bạn không chỉ làm đẹp bản thân mà còn góp phần tạo nên môi trường học tập văn minh, lành mạnh. Hãy ý thức tôn trọng bản thân, tôn trọng người khác và trân trọng những giá trị tốt đẹp xung quanh để xây dựng hình ảnh cá nhân và lớp học ngày càng tích cực.