Văn bản ngữ liệu

HOÀI NIỆM TẾT

Lại một mùa xuân nữa đang đến rất gần cho mỗi người, mỗi nhà. Khoảnh khắc này tâm tưởng mỗi chúng ta đều hướng về nguồn cội, nơi có tổ tiên, ông bà, cha mẹ, họ hàng, có kỷ niệm tuổi thơ và bao niềm tiếc nuối…

[...]

Người bảo Tết nay chơi là chính. Nay kinh tế khá lên, cái ăn không còn thành vấn đề bí bách nữa nên có thể nói, người Hà Nội ăn Tết quanh năm. [...] Mấy ai còn để ý đến cái tục lệ mà trong những ngày Tết xưa được coi là quan trọng nhất: luộc bánh chưng. [...] nhưng đâu chỉ riêng vì mấy cái bánh chưng thờ Tết mà ta phải bận bịu việc này mà đó còn là cả một câu chuyện vô hồi kết về tình làng nghĩa xóm, về nghĩa mẹ, công cha, tình anh em, con, cháu… Nhớ hồi còn nhỏ mỗi độ Xuân về, Tết đến, vui nhất là những khi nhà tôi luộc bánh chưng. Ấy là lúc không chỉ có họ hàng mà cả các bác, các cô bên hàng xóm cũng được dịp sang chơi. Những câu chuyện quanh nồi bánh chưng sao thân tình biết bao…Những ngày như tối nay, 29 Tết hoặc ngày mai, 30 Tết, mẹ tôi thường mới luộc bánh chưng, có năm nấu thông luôn cả Giao thừa. Cạnh nồi bánh chưng thường là những món xào nấu, bánh trái. Bên ngọn lửa hồng rừng rực, gương mặt ai cũng ánh lên niềm vui, hạnh phúc…                       

[...]

Tết đang về. Những giờ phút cuối cùng đang được mỗi gia đình tận dụng tối đa để lo sửa sang, sắp xếp, trang hoàng nhà cửa, mua sắm, thăm hỏi các bậc cao niên, thân thuộc… Từ nồi bánh chưng, làn hương tỏa ra thơm nức, tôi lại bâng khuâng nhớ mẹ, nhớ cha.

                    (Trích “Hoài niệm Tết”- Trần Ngọc Kha)

Văn bản trên thuộc thể loại văn học nào?

Phó từ: Những

Từ nồi bánh chưng, làn hương tỏa ra thơm nức, tác giả lại nhớ mẹ, nhớ cha.

Tác giả gợi nhắc đến phong tục luộc bánh chưng ngày Tết. Phong tục này không chỉ để dâng cúng tổ tiên, mà còn mang ý nghĩa gắn kết gia đình, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, khơi gợi lòng biết ơn công cha nghĩa mẹ.

Chi tiết mọi người quây quần bên nồi bánh chưng, cùng trò chuyện vui vẻ, gương mặt ai cũng ánh lên niềm hạnh phúc thể hiện rõ sự sum vầy, đoàn tụ.

Tết nay thiên về vui chơi, hưởng thụ vì đời sống kinh tế đã khá giả hơn. Tết xưa chú trọng giữ gìn phong tục, tình cảm gia đình và cộng đồng, đặc biệt là qua tục luộc bánh chưng.

Những kỉ niệm quây quần bên nồi bánh chưng, cùng họ hàng, xóm giềng trò chuyện, trẻ thơ vui đùa, gương mặt mọi người hạnh phúc bên ngọn lửa hồng.

- Giọng văn hoài niệm, ấm áp, tha thiết.

- Hình ảnh giàu sức gợi: nồi bánh chưng, lửa hồng, làn hương thơm nức.

- Sự kết hợp giữa tự sự – miêu tả – biểu cảm.

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, gợi tả giàu chất thơ.

- Không đồng ý. Vì, các em đề cao giá trị thụ hưởng về mặt vật chất của một món ăn (phải nêm nếm vừa miệng, phải bổ dưỡng….)

- Đồng ý. Vì, các em chú trọng đến giá trị tinh thần khi thưởng thức một món ăn, (gói ghém trong đó là văn hóa vùng miền, là tính cách, là tình cảm của người tạo ra món ăn ấy…)

Qua đoạn văn, em cảm nhận được tình cảm gắn bó sâu sắc và niềm trân trọng của tác giả đối với gia đình và Tết. Tác giả nhớ về những khoảnh khắc quây quần bên nồi bánh chưng, cảm nhận rõ ràng sự ấm áp và hạnh phúc từ những ngày Tết, không chỉ từ món ăn mà còn từ tình cảm của cha mẹ, người thân. Tết đối với tác giả là dịp để thể hiện lòng biết ơn, tri ân gia đình và những người thân yêu.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: em sẽ làm gì để gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương, đất nước?

c. Hệ thống ý

- Em sẽ làm hành động để gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương, đất nước:

- Luôn trân trọng, biết ơn và cố gắng phát huy những nét đẹp truyền thống của quê hương, đất nước.

- Tuyên truyền đến bạn bè trong nước, bạn bè quốc tế về vẻ đẹp truyền thống của dân tộc.

- Ra sức học tập và rèn luyện, tu dưỡng đạo đức để trở thành con ngoan, trò giỏi, góp phần xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu đẹp hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương, đất nước là trách nhiệm và cũng là niềm tự hào của mỗi người con Việt Nam. Với em, trước hết đó là sự trân trọng và biết ơn những giá trị mà cha ông đã dày công gây dựng, từ phong tục tập quán, làn điệu dân ca đến những lễ hội, những công trình kiến trúc cổ kính. Em sẽ cố gắng tìm hiểu, học hỏi và gìn giữ những truyền thống ấy trong đời sống thường ngày, chẳng hạn như cùng gia đình duy trì phong tục đón Tết cổ truyền, tham gia các lễ hội quê hương. Không chỉ dừng lại ở đó, em còn mong muốn giới thiệu và tuyên truyền với bạn bè trong và ngoài nước về vẻ đẹp văn hóa dân tộc để mọi người thêm hiểu, thêm yêu đất nước Việt Nam. Bên cạnh đó, em tự nhủ phải nỗ lực học tập, rèn luyện đạo đức, trở thành con ngoan trò giỏi, mai sau góp phần dựng xây quê hương giàu đẹp, văn minh. Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, vì thế em sẽ góp phần nhỏ bé của mình để những giá trị ấy luôn được gìn giữ, lan tỏa và trường tồn.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Học, học nữa, học mãi

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Dẫn dắt: Trong cuộc sống, tri thức luôn là hành trang quan trọng giúp con người trưởng thành và thành công.

- Giới thiệu vấn đề: V. Lê-nin đã từng khẳng định: “Học, học nữa, học mãi”. Câu nói ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc, trở thành phương châm học tập của bao thế hệ.

* Thân bài

- Giải thích

+ “Học” là quá trình tiếp nhận kiến thức, rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng nhân cách.

+ “Học nữa” nhấn mạnh sự học tập liên tục, không ngừng nghỉ.

+ “Học mãi” thể hiện sự học tập suốt đời, học ở mọi nơi, mọi lúc, học ở sách vở và cả trong thực tiễn cuộc sống.

→ Ý nghĩa: Lời dạy của Lê-nin khẳng định vai trò to lớn và tính chất lâu dài của việc học trong đời sống con người.

- Phân tích, chứng minh

+ Tri thức là sức mạnh, là nền tảng của mọi thành tựu khoa học, kinh tế, văn hóa, xã hội.

+ Thời đại ngày nay, tri thức nhân loại thay đổi, cập nhật từng ngày → nếu không học, con người sẽ bị tụt hậu.

+ Thực tiễn chứng minh:

•         Các nhà khoa học, danh nhân thế giới đều không ngừng học hỏi để cống hiến.

•         Học sinh, sinh viên hôm nay cần học tập để xây dựng tương lai và phát triển đất nước.

- Mở rộng, bàn luận

+ Học không chỉ ở trường lớp mà còn trong lao động, giao tiếp, trải nghiệm.

+ Cần tránh: học vẹt, học đối phó, học chỉ vì thành tích.

+ Bản thân mỗi người phải biết cách học đúng đắn: chủ động, sáng tạo, gắn với thực tiễn.

- Liên hệ bản thân

+ Là học sinh, em nhận thức rõ tầm quan trọng của việc học.

+ Em sẽ chăm chỉ, kiên trì học tập, rèn luyện kỹ năng, đồng thời học cách sống tốt đẹp.

* Kết bài

- Khẳng định lại giá trị to lớn và ý nghĩa sâu sắc của câu nói “Học, học nữa, học mãi”.

- Mở rộng: Lời dạy của Lê-nin không chỉ dành cho thế hệ hôm qua mà vẫn còn nguyên giá trị cho hôm nay và mai sau.

- Nêu suy nghĩ cá nhân: Em coi việc học là con đường ngắn nhất để hoàn thiện bản thân, đóng góp cho gia đình, quê hương và đất nước.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong hành trình của mỗi con người, tri thức luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Nếu như cơm ăn, áo mặc nuôi sống thân thể thì tri thức nuôi dưỡng tâm hồn và chắp cánh cho khát vọng. Không phải ngẫu nhiên mà V. Lê-nin – vị lãnh tụ thiên tài của cách mạng Nga – đã từng căn dặn: “Học, học nữa, học mãi”. Câu nói ngắn gọn nhưng chứa đựng một chân lý lớn lao, trở thành ngọn đuốc soi sáng con đường học tập của biết bao thế hệ.

Trước hết, cần hiểu rõ ý nghĩa sâu xa của lời dạy này. “Học” chính là quá trình tiếp thu kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm từ nhiều nguồn khác nhau để hoàn thiện bản thân. “Học nữa” nhấn mạnh sự học tập liên tục, không dừng lại sau một giai đoạn nào đó. Còn “học mãi” cho thấy việc học là hành trình suốt đời, ở bất cứ thời điểm nào, con người cũng cần học hỏi để trưởng thành. Như vậy, câu nói của Lê-nin khẳng định: học tập không có điểm dừng, chỉ có sự tiếp nối và phát triển không ngừng.

Trong cuộc sống, giá trị của việc học là điều không ai có thể phủ nhận. Tri thức giúp con người thoát khỏi bóng tối của sự lạc hậu, mở ra cánh cửa của văn minh và tiến bộ. Nhờ có học tập, nhân loại mới có những thành tựu rực rỡ trong khoa học, kỹ thuật, y học, văn hóa, nghệ thuật… Một đất nước muốn phát triển bền vững thì nền tảng quan trọng nhất vẫn là tri thức của con người. Trong thời đại ngày nay, khi tri thức nhân loại thay đổi từng giờ, từng phút, ai ngừng học tức là tự chọn cho mình sự tụt hậu. Chính vì vậy, lời dạy của Lê-nin càng trở nên thời sự và thiết thực.

Thực tế đã chứng minh sức mạnh của tinh thần “học nữa, học mãi”. Nhiều nhà khoa học, danh nhân thế giới đều dành trọn cả đời để học hỏi và nghiên cứu. Ê-đi-xơn đã tiến hành hàng nghìn thí nghiệm mới thành công với chiếc bóng đèn điện, và ông chưa bao giờ cho phép mình ngừng học hỏi từ thất bại. Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh – một tấm gương sáng ngời – đã ra đi tìm đường cứu nước với hành trang là lòng yêu nước cùng ý chí học tập không ngừng. Người tự học nhiều ngoại ngữ, nghiên cứu nhiều lĩnh vực để có thể dẫn dắt dân tộc đi tới độc lập. Những tấm gương ấy đã minh chứng rõ ràng cho chân lý: học tập là hành trình suốt đời.

Tuy nhiên, không phải chỉ học trên ghế nhà trường mới là học. Học còn là sự quan sát cuộc sống, là quá trình trải nghiệm và rút ra bài học từ lao động, từ giao tiếp hằng ngày. Học để biết cách ứng xử, biết yêu thương, biết sống trách nhiệm. Nếu học chỉ để đối phó, học vẹt, học vì thành tích thì kiến thức sẽ trở nên vô nghĩa. Người học cần phải chủ động, sáng tạo và gắn việc học với thực tiễn, biến kiến thức thành kỹ năng sống và hành động có ích cho xã hội.

Đối với thế hệ học sinh hôm nay, lời dạy của Lê-nin chính là kim chỉ nam để rèn luyện bản thân. Mỗi chúng ta phải biết quý trọng thời gian, chăm chỉ học tập, không ngừng trau dồi kiến thức và kỹ năng. Bản thân em nhận thức rõ rằng chỉ có học tập mới mở ra cánh cửa tương lai, mới giúp em trở thành một công dân có ích cho gia đình, quê hương và đất nước. Vì thế, em sẽ kiên trì học tập, đồng thời rèn luyện phẩm chất đạo đức, học cách làm người trước khi học làm tri thức.

Câu nói “Học, học nữa, học mãi” của V. Lê-nin tuy đã vang lên từ lâu nhưng vẫn còn nguyên giá trị trong hôm nay và cả mai sau. Nó nhắc nhở chúng ta rằng học tập là hành trình dài vô tận, là con đường dẫn đến sự hoàn thiện và trưởng thành. Khi mỗi người biết học tập không ngừng, xã hội sẽ ngày càng phát triển, đất nước sẽ ngày càng giàu mạnh. Với em, việc học không chỉ là nghĩa vụ mà còn là niềm vui, là khát vọng để sống một cuộc đời ý nghĩa và cống hiến nhiều nhất cho quê hương, đất nước.