Văn bản ngữ liệu

NỖI NIỀM VỚI MẸ MIỀN TRUNG

“(…) Thương lắm mẹ miền Trung - mẹ tôi trong những ngày lũ lụt. Cái cột, cái kèo vẹo xiêu, cái thúng cái mủng nhẹ trôi chìm trong xoáy nước. Gia tài mẹ có gì nhiều nhặn đâu, tất cả đã dồn vào cho đàn con, tất cả đều chỉ ở cây cối quanh trong vườn. Những dây bầu dây bí, những cây chanh cây bưởi những luống rau khóm hành và rộng ra hơn là những vạt lúa uốn câu đang đòng đòng bén sữa - Sữa mẹ hay sữa lúa? Gia tài mẹ có gì đâu là mớ tép riu là con cá bống quẫy đuôi lách chách búng vào chiều lạnh để ăn cái đậm đà phù sa chân ruộng. Mẹ bòn mót chắt lọc để bữa cơm có thêm tiếng xuýt xoa hôi hổi nóng của bát canh rau tập tàng, để được mời lên đặt xuống. Gia tài của mẹ có gì đâu, là sợi dây trầu bền bỉ leo từng ngấn thân cau giờ như ngấn lụt, ngấn của bàng hoàng, ngấn riết vào ký ức trí nhớ như vân gỗ thân cây xoắn vào nhau bện thừng, bện lũ bện cả bao món nợ chất chồng. Chạn bếp, chạn gỗ có cao được thêm nữa đâu. Mái tranh ngấm mưa thì đã mục, mái ngói ngấm nước thì đã bục. Và mái trời đâu chỉ còn chở che mà xé toang mái rách, mà rạch đêm sấm chớp. Chỉ còn lại mái ấm cuộc đời, mái ấm tình người là muôn đời muôn thuở bền chặt…”

        (Trích tùy bút "Nỗi niềm với mẹ miền Trung" của Nhà thơ Nguyễn Ngọc Phú)

Văn bản Nỗi niềm với mẹ miền Trung thuộc thể loại gì?

Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp miêu tả, tự sự và nghị luận.

Mẹ gắn bó với những vật dụng, của cải giản dị: dây bầu, dây bí, cây chanh, cây bưởi, luống rau, mớ tép riu, con cá bống...; mái tranh mục nát, mái ngói bục nước; mẹ tần tảo bòn mót để bữa cơm có thêm canh rau tập tàng.

Đây là hình ảnh so sánh, gợi sự gắn bó khăng khít giữa tình mẹ và thiên nhiên, giữa sự chắt chiu nuôi dưỡng của mẹ với sự sống của cây lúa; thể hiện tình thương bao la, nguồn sống dạt dào mẹ dành cho con.

- Biện pháp: điệp từ “ngấn”.

- Tác dụng: gợi sự bền bỉ, dai dẳng của cuộc đời mẹ; những gian khổ và ký ức sâu nặng in hằn trong tâm trí, đồng thời khắc họa sức sống mãnh liệt, kiên cường.

Gợi ra sự thiêng liêng, bền vững và bất diệt của tình mẹ. Dù mái nhà vật chất có thể xiêu vẹo, rách nát, thì mái ấm tình mẹ vẫn là chỗ dựa tinh thần vững chắc, sưởi ấm cuộc đời con.

Ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm; sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ (so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ...); giọng văn trữ tình sâu lắng; hình ảnh gần gũi, gắn bó với đời sống dân dã.

Ca ngợi đức hi sinh, sự tần tảo, tình thương bao la của người mẹ miền Trung; đồng thời khơi gợi lòng biết ơn, trân trọng tình mẹ – mái ấm gia đình trong mỗi con người.

Người mẹ miền Trung hiện lên với phẩm chất tần tảo, bền bỉ, giàu tình thương, giàu đức hi sinh, gắn bó với mảnh đất quê hương và luôn chắt chiu, nuôi dưỡng mái ấm gia đình dù trong cảnh gian khó.

Bài học về sự trân trọng, biết ơn tình mẹ; cần sống yêu thương, chia sẻ, gìn giữ mái ấm gia đình; đồng thời biết cảm thông và sẻ chia với những khó khăn, gian khổ của người mẹ, đặc biệt là người mẹ miền Trung quanh năm chịu thiên tai.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: Em rút ra bài học gì từ tình yêu thương, sự kiên cường của người mẹ miền Trung.

c. Hệ thống ý

- Biết trân trọng, yêu thương, hiếu kính cha mẹ.

- Học tinh thần kiên cường, bền bỉ vượt qua khó khăn.

- Sống giản dị, biết quý trọng những giá trị bình dị của quê hương.

- Có trách nhiệm gìn giữ, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Từ đoạn văn viết về người mẹ miền Trung, em rút ra nhiều bài học quý giá. Trước hết, đó là bài học về tình yêu thương bao la, sự hy sinh thầm lặng của mẹ dành cho con cái. Dù gian khó, thiếu thốn hay thiên tai bão lũ, mẹ vẫn luôn dành tất cả những gì tốt đẹp nhất cho con, để bữa cơm thêm phần ấm áp, để mái nhà luôn chan chứa tình người. Bên cạnh đó, hình ảnh mẹ miền Trung còn gợi cho em bài học về nghị lực và sự kiên cường. Trong những mất mát, tổn thất, mẹ không ngã quỵ mà vẫn gắng gượng, bền bỉ vượt lên. Mẹ chính là biểu tượng của sức mạnh tinh thần, của lòng dũng cảm và niềm tin vào cuộc sống. Qua đó, em hiểu rằng bản thân cần biết yêu thương, hiếu kính cha mẹ, sống nhân ái, sẻ chia và phải rèn luyện cho mình ý chí kiên cường, không đầu hàng trước khó khăn. Những đức tính cao đẹp của mẹ miền Trung là hành trang quý báu giúp mỗi chúng ta sống tốt đẹp hơn và góp phần xây dựng một xã hội nhân văn, giàu tình thương.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Sống phải biết yêu thương.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Dẫn dắt: Cuộc sống con người không chỉ cần vật chất mà còn cần tình cảm để sưởi ấm tâm hồn.

- Trích dẫn quan niệm của Maksim Gorky: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực, mà là nơi không có tình yêu thương”.

- Nêu vấn đề: Tình yêu thương có vai trò quan trọng, mỗi chúng ta cần sống biết yêu thương.

* Thân bài

- Giải thích

+ Yêu thương: là sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm và giúp đỡ người khác bằng tình cảm chân thành.

+ “Sống phải biết yêu thương”: mỗi người cần sống nhân ái, biết đặt trái tim vào từng hành động, lời nói.

- Phân tích, chứng minh

+ Yêu thương mang lại sự gắn kết, giúp con người vượt qua khó khăn.

+ Tình yêu thương là cội nguồn của hạnh phúc, làm cuộc sống ấm áp, ý nghĩa.

+ Có nhiều biểu hiện của tình yêu thương: yêu thương cha mẹ, bạn bè; chia sẻ với người bất hạnh; giúp đỡ cộng đồng; bao dung, vị tha.

- Dẫn chứng: Trong bão lũ miền Trung, tinh thần “lá lành đùm lá rách” đã giúp nhiều gia đình vượt qua khốn khó.

- Phản đề

+ Phê phán lối sống vô cảm, ích kỉ, thờ ơ trước nỗi đau người khác.

+ Nếu thiếu tình yêu thương, con người trở nên lạnh lùng, xã hội dễ chia rẽ.

- Bài học nhận thức và hành động

+ Nhận thức: tình yêu thương là nền tảng đạo đức, giá trị sống cao đẹp.

+ Hành động: sống quan tâm, sẻ chia, giúp đỡ mọi người; biết lắng nghe, cảm thông; rèn luyện lòng nhân ái trong từng việc nhỏ.

* Kết bài

- Khẳng định: Tình yêu thương là ngọn lửa sưởi ấm cuộc đời, làm xã hội tốt đẹp hơn.

- Liên hệ: Bản thân em sẽ sống biết yêu thương, bắt đầu từ những hành động giản dị trong gia đình, nhà trường và cộng đồng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống, con người không chỉ cần đến vật chất để tồn tại mà còn cần đến tình cảm để nuôi dưỡng tâm hồn. Chính tình yêu thương mới là thứ ánh sáng làm ấm áp trái tim, khiến cho cuộc đời có thêm niềm tin và hy vọng. Nhà văn Nga Maksim Gorky từng nói: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực, mà là nơi không có tình yêu thương”. Quả thật, tình yêu thương chính là ngọn lửa thiêng liêng, vô cùng cần thiết trong cuộc đời mỗi chúng ta.

Yêu thương là sự quan tâm, đồng cảm, sẻ chia và giúp đỡ người khác bằng tình cảm chân thành. “Sống phải biết yêu thương” có nghĩa là mỗi người cần biết sống nhân ái, biết mở lòng và đặt trái tim vào từng hành động, lời nói. Đó không chỉ là đạo lý muôn đời mà còn là thước đo nhân cách.

Tình yêu thương giúp gắn kết mọi người, tạo nên sức mạnh để con người vượt qua gian khó. Chính nhờ có tình thương, ta cảm thấy ấm áp, tin tưởng và hạnh phúc hơn. Một lời động viên, một cử chỉ sẻ chia cũng có thể tiếp thêm nghị lực cho ai đó đang yếu lòng. Tình yêu thương còn làm cho cuộc sống thêm ý nghĩa, giúp mỗi chúng ta sống nhân văn, vị tha hơn. Trong thực tế, tình yêu thương được thể hiện bằng nhiều cách: quan tâm, hiếu thảo với ông bà cha mẹ, yêu mến bạn bè, biết giúp đỡ người bất hạnh, chung tay vì cộng đồng… Những ngày mưa lũ ở miền Trung, tinh thần “lá lành đùm lá rách” của đồng bào cả nước đã giúp biết bao gia đình vượt qua khốn khó, để lại hình ảnh đẹp đẽ của tình người.

Ngược lại, cuộc sống sẽ trở nên lạnh lẽo nếu thiếu vắng tình yêu thương. Những người vô cảm, chỉ biết đến lợi ích cá nhân sẽ khó tìm thấy hạnh phúc thực sự. Một xã hội mà mỗi người đều thờ ơ, dửng dưng trước nỗi đau người khác sẽ trở thành một xã hội lạnh lùng, dễ chia rẽ. Bởi vậy, tình yêu thương không chỉ là giá trị nhân văn cần có, mà còn là “chất keo” gắn kết cả cộng đồng.

Bản thân em hiểu rằng tình yêu thương phải bắt đầu từ những điều nhỏ bé nhất. Đó là biết kính trọng và hiếu thảo với cha mẹ, biết quan tâm, sẻ chia với bạn bè, thầy cô; biết giúp đỡ những người khó khăn bằng khả năng của mình. Đồng thời, em cần tu dưỡng đạo đức, rèn luyện nhân cách để trở thành người sống nhân ái, biết lan tỏa yêu thương đến mọi người xung quanh.

Tình yêu thương chính là ngọn lửa sưởi ấm nhân loại, là nguồn gốc của mọi điều tốt đẹp. Không có tình thương, cuộc sống trở nên lạnh lẽo, nhưng khi yêu thương hiện diện, mỗi ngày sẽ là một ngày ngập tràn ánh sáng. Em tin rằng, sống phải biết yêu thương thì mới thật sự sống trọn vẹn và có ý nghĩa.