Văn bản ngữ liệu

CÁNH DIỀU TUỔI THƠ

       “Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều.

       Chiều chiều, trên bãi thả, đám trẻ mục đồng chúng tôi hò hét nhau thả diều thi. Cánh diều mềm mại như cánh bướm. Chúng tôi vui sướng đến phát dại nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, rồi sáo kép, sáo bè,... như gọi thấp xuống những vì sao sớm.

     Ban đêm, trên bãi thả diều thật không còn gì huyền ảo hơn. Có cảm giác diều đang trôi trên dải Ngân Hà. Bầu trời tự do đẹp như một thảm nhung khổng lồ. Có cái gì cứ cháy lên, cháy mãi trong tâm hồn chúng tôi. Sau này, tôi mới hiểu đấy là khát vọng. Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hy vọng khi tha thiết cầu xin: "Bay đi diều ơi! Bay đi!" Cánh diều tuổi ngọc ngà bay đi, mang theo nỗi khát khao của tôi.”

                  (Cánh diều tuổi thơ - Tạ Duy Anh, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017)

Văn bản trên thuộc thể loại nào?

- Nghệ thuật so sánh: Bầu trời được so sánh với một thảm nhung khổng lồ.

- Tác dụng:

+ Gợi ra hình ảnh bầu trời đêm lung linh, huyền ảo, vừa rộng lớn, vừa mềm mại và sang trọng như thảm nhung.

+ Tạo cảm giác gần gũi, giúp người đọc hình dung rõ hơn vẻ đẹp kì diệu của bầu trời khi thả diều.

+ Đồng thời khơi gợi trong lòng người đọc cảm xúc ngưỡng mộ, say mê, làm nổi bật tâm hồn giàu mơ mộng, khát vọng tự do bay cao, bay xa của tuổi thơ.

Mục đồng: Những đứa trẻ chăn trâu.

- Hình ảnh "nàng tiên áo xanh" trong bài văn là một biểu tượng của ước mơ và khát vọng tự do, thoát ly khỏi giới hạn của thực tại.

- Hình ảnh nàng tiên không chỉ là một biểu tượng mơ mộng của tuổi thơ mà còn phản ánh khát vọng mạnh mẽ trong trái tim của mỗi con người, muốn đạt đến những điều tốt đẹp và hoàn mỹ trong cuộc sống.

Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng, khi đơn, khi kép, khi bè… gợi sự huyền ảo, như tiếng gọi từ trời xa, khiến tâm hồn con người bay bổng.

Hình ảnh tác giả ngửa cổ chờ đợi một nàng tiên áo xanh và lời cầu khẩn: “Bay đi diều ơi! Bay đi!” – biểu tượng cho ước mơ, khát vọng.

Tuổi thơ với những kỉ niệm giản dị nhưng quý giá luôn nuôi dưỡng tâm hồn và khát vọng; hãy biết trân trọng tuổi thơ để sống có mơ ước.

(Tự trình bày, có thể kể về thả diều, nhảy dây, đá bóng, bắn bi…) → mang lại niềm vui, tình bạn, bài học về ước mơ hoặc sự gắn kết.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm xúc khi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ gắn liền với cánh diều.

c. Hệ thống ý

- Tuổi thơ tôi gắn liền với những ngày hè nắng oi ả, khi chiều về, tôi cùng lũ bạn thơ dại thả diều trên cánh đồng xanh mướt. Cánh diều bay lên cao, lướt nhẹ như những cánh bướm vờn quanh bầu trời, mang theo niềm vui, sự tự do và khát khao bay bổng. Tiếng sáo diều vi vu như những giai điệu vui tươi vang vọng, khiến lòng tôi rộn ràng, hạnh phúc.

- Mỗi lần ngắm nhìn cánh diều tự do bay lên, tôi cảm thấy như mình cũng đang bay cùng, vượt qua mọi nỗi lo âu của cuộc sống. Bầu trời rộng lớn, bao la và không giới hạn như những ước mơ tuổi thơ, là nơi tôi có thể gửi gắm tất cả những khát vọng và hy vọng của mình. Đối với tôi, cánh diều không chỉ là một trò chơi mà là biểu tượng của tuổi trẻ, của những ước mơ vươn tới trời cao, mang theo niềm tin vào một tương lai tươi sáng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Tuổi thơ tôi gắn liền với những buổi chiều hè rực nắng, khi gió đồng lồng lộng thổi, tôi cùng lũ bạn ríu rít chạy trên cánh đồng để thả những cánh diều đủ màu sắc. Nhìn cánh diều chao lượn, mềm mại như cánh bướm giữa trời xanh, lòng tôi rộn lên niềm vui sướng khôn tả. Tiếng sáo diều vi vu, trầm bổng vang vọng như một bản nhạc đồng quê mộc mạc mà tha thiết, khiến tôi quên đi cái oi ả mùa hè và đắm chìm trong hạnh phúc giản đơn. Mỗi lần ngước mắt dõi theo cánh diều bay cao, tôi như thấy chính ước mơ tuổi thơ mình cũng đang tung cánh, vượt khỏi những giới hạn nhỏ bé để chạm tới bầu trời bao la. Cánh diều không chỉ là trò chơi tuổi nhỏ, mà còn là biểu tượng của tự do, khát vọng và niềm tin vào một ngày mai tươi sáng. Giờ đây, mỗi khi nhớ lại, tôi vẫn thấy tim mình xao xuyến, bởi những kỷ niệm với cánh diều đã trở thành một phần không thể thiếu của tuổi thơ hồn nhiên, trong trẻo.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: bạo lực học đường.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Dẫn dắt: Trong môi trường học đường – nơi đáng lẽ phải chan chứa tình bạn, tình thầy trò và sự hồn nhiên trong sáng – thì hiện nay vẫn tồn tại một vấn đề nhức nhối: bạo lực học đường.

- Nêu vấn đề: Bạo lực học đường đang trở thành một hiện tượng đáng lo ngại, cần lên án và tìm giải pháp khắc phục.

* Thân bài

- Giải thích

+ Bạo lực học đường là gì? → Là hành vi dùng lời nói, hành động, thậm chí vũ lực để xúc phạm, làm tổn thương tinh thần hoặc thể chất của bạn học, thầy cô trong phạm vi trường lớp.

- Thực trạng

+ Nhiều học sinh bị bắt nạt, đánh hội đồng, lăng mạ, quay clip tung lên mạng.

+ Một số em vì chịu áp lực, tổn thương mà rơi vào trạng thái trầm cảm, thậm chí có những kết cục đau lòng.

- Nguyên nhân

+ Ảnh hưởng từ môi trường xã hội, phim ảnh, mạng xã hội bạo lực.

+ Gia đình thiếu quan tâm, giáo dục chưa kịp thời.

+ Nhà trường chưa thực sự gần gũi để nắm bắt tâm lý học sinh.

+ Bản thân học sinh thiếu kỹ năng ứng xử, dễ nóng nảy, hiếu thắng.

- Hậu quả

+ Gây tổn thương tinh thần, thể chất cho người bị hại.

+ Phá vỡ môi trường giáo dục lành mạnh.

+ Tạo hình ảnh xấu cho thế hệ trẻ, ảnh hưởng đến xã hội.

- Giải pháp

+ Gia đình quan tâm, định hướng, dạy con biết yêu thương, chia sẻ.

+ Nhà trường tăng cường giáo dục kỹ năng sống, xử lý nghiêm hành vi bạo lực.

+ Bản thân học sinh phải rèn luyện lòng nhân ái, kiềm chế bản thân, biết cảm thông và tôn trọng người khác.

+ Cộng đồng xã hội tạo môi trường văn minh, giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực từ phim ảnh, mạng xã hội.

* Kết bài

- Khẳng định: Bạo lực học đường là hiện tượng tiêu cực, cần sớm được đẩy lùi.

- Mở rộng: Mỗi học sinh hãy sống chan hòa, biết yêu thương, đoàn kết để trường học thực sự là nơi ươm mầm hạnh phúc và tri thức.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong ký ức của bao người, trường học luôn là ngôi nhà thứ hai, nơi chất chứa tiếng cười trong trẻo, những bài học yêu thương và bao ước mơ tuổi trẻ. Thế nhưng, thật đáng buồn khi đâu đó trong môi trường ấy vẫn hiện diện một bóng tối đáng lo ngại: bạo lực học đường. Không ít lần, những clip về cảnh học sinh đánh nhau, chửi bới, lăng mạ nhau được lan truyền trên mạng xã hội, khiến dư luận phẫn nộ. Vấn đề này không chỉ làm tổn thương trực tiếp đến những em nhỏ trong cuộc mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn xã hội về một thực trạng đáng báo động.

Bạo lực học đường có thể hiểu là những hành vi thô bạo về thể chất hoặc tinh thần xảy ra trong phạm vi trường lớp. Đó có thể là việc đánh hội đồng, xô đẩy, gây thương tích; cũng có thể là những lời lẽ xúc phạm, sỉ nhục, làm nhục bạn bè trước tập thể; hay những trò bắt nạt, cô lập tinh vi trên mạng xã hội. Dù biểu hiện khác nhau, nhưng điểm chung của bạo lực học đường là gây ra nỗi đau, sự ám ảnh lâu dài cho nạn nhân, đồng thời phá vỡ môi trường giáo dục vốn cần trong sáng, nhân văn.

Thực tế hiện nay, bạo lực học đường đang có chiều hướng gia tăng cả về mức độ và tính chất. Có em học sinh bị đánh hội đồng ngay trong lớp học, ngoài cổng trường, bị quay clip rồi phát tán. Có em bị bắt nạt, bị cô lập trên mạng xã hội đến mức suy sụp tinh thần. Không ít trường hợp đau lòng khi nạn nhân trầm cảm, thậm chí tìm đến cái chết để giải thoát cho mình. Những sự việc ấy gióng lên hồi chuông báo động về lối sống, nhân cách và cả sự an toàn của thế hệ trẻ hôm nay.

Nguyên nhân của hiện tượng này rất đa dạng. Một phần xuất phát từ ảnh hưởng tiêu cực của phim ảnh, trò chơi bạo lực và mạng xã hội. Gia đình cũng có trách nhiệm khi cha mẹ chưa thật sự quan tâm, giáo dục con cái, thậm chí chính bạo lực gia đình lại gieo vào con trẻ thói quen ứng xử bằng nắm đấm. Nhà trường đôi khi chưa gần gũi, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các xung đột. Và bản thân học sinh, do thiếu kỹ năng sống, thiếu khả năng kiềm chế cảm xúc, dễ nóng nảy, hiếu thắng, nên chọn bạo lực để giải quyết mâu thuẫn thay vì dùng đối thoại.

Hậu quả mà bạo lực học đường để lại vô cùng nghiêm trọng. Nạn nhân có thể bị tổn thương thân thể, nhưng nỗi đau tinh thần mới là dai dẳng và khó chữa lành nhất. Các em mang mặc cảm, sợ hãi, mất niềm tin vào bạn bè, thầy cô, thậm chí vào cả xã hội. Môi trường giáo dục trở nên méo mó, thay vì là nơi nuôi dưỡng nhân cách thì lại trở thành nơi gieo rắc những ký ức đen tối. Xã hội cũng không thể yên lòng khi thế hệ tương lai bị bào mòn niềm tin và lòng nhân ái bởi bạo lực.

Để giải quyết vấn đề này, cần sự chung tay của nhiều phía. Gia đình phải là nơi ươm mầm tình yêu thương, dạy con biết tôn trọng, sẻ chia và kiềm chế bản thân. Nhà trường cần tăng cường giáo dục kỹ năng sống, kịp thời phát hiện và ngăn chặn những mầm mống bạo lực, đồng thời xử lý nghiêm minh những hành vi sai trái. Bản thân học sinh phải tự rèn luyện, sống nhân ái, hòa đồng, biết đặt mình vào vị trí của người khác để cảm thông thay vì dùng bạo lực. Xã hội cần tạo môi trường lành mạnh, hạn chế ảnh hưởng xấu từ phim ảnh, trò chơi bạo lực và mạng xã hội.

Có thể nói, bạo lực học đường không chỉ là nỗi đau của nạn nhân, của gia đình mà còn là vết thương của cả nền giáo dục và xã hội. Mỗi người trẻ chúng ta hãy sống bằng tình yêu thương, đoàn kết và sẻ chia. Khi biết tôn trọng, thấu hiểu và nâng đỡ nhau, trường học mới thật sự trở thành mái ấm, nơi ươm mầm tri thức và nuôi dưỡng những ước mơ đẹp đẽ cho tương lai.