Văn bản ngữ liệu

TRÒ CHƠI DÂN GIAN NÉM CÒN

Ném còn là trò chơi dân gian phổ biến của đồng bào người Mường, Thái, Tày… Đây là trò chơi thường được tổ chức vào những ngày lễ, tết, hội khi mùa màng gặt hái đã xong.

Quả còn

Chơi ném còn

 

1. Chuẩn bị

Để tổ chức được trò chơi ném còn, người ta phải chuẩn bị quả còn và cây còn. Nơi tổ chức trò ném còn thường là bãi đất rộng, thuận tiện cho người chơi và người xem.

Quả còn được làm bằng vải màu đỏ, màu đen, màu xanh, màu trắng và được tạo nên từ bàn tay khéo léo của các cô gái. Bên trong quả còn, họ nhồi thóc, hạt vừng, hạt cải, hạt bông. Những loại hạt này thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở vì thóc nuôi sống con người, còn bông cho sợi vải. Thường, quả còn có từ 4 múi, 8 múi đến 12 múi. Họ còn đính thêm vào quả còn các tua vải nhiều màu sắc để trang trí và giúp định hướng quả còn khi bay.

Cây còn thường được làm từ tre, có chiều cao khoảng 20m đến 30m. Ngọn cây còn được uốn thành hình vòng cung, một mặt dán giấy đỏ (biểu tượng cho mặt trời), mặt kia dán giấy vàng (biểu tượng cho mặt trăng) làm hồng tâm để người chơi tung còn vào vòng tròn đó.

2. Cách chơi ném còn

Người chơi đứng đối mặt với nhau qua cây còn. Khi chơi, người chơi cầm tua rua quay vòng tròn rồi lấy đà tung quả còn lên cao, nhắm vào hồng tâm. Quả còn bay

cao, trúng vào hồng tâm là điều may mắn, tốt đẹp. Sau khi bay lên trời, quả còn rơi xuống thì người ở phía đối diện sẽ bắt lấy quả còn và lại ném sang bên kia. Cuộc chơi cứ thế tiếp diễn.

3. Ý nghĩa

Trò chơi ném còn mang ý nghĩa tốt đẹp mong ước mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, cầu mong con cái trong nhà đông đúc. Hội ném còn cũng là dịp để nam nữ gặp nhau, tìm hiểu, se duyên nên đôi nên lứa.

                                                                             (Nguồn Internet)

Văn bản trên thuộc thể loại gì?

Văn bản nhằm giới thiệu về trò chơi dân gian ném còn: cách chuẩn bị, cách chơi và ý nghĩa văn hóa, qua đó bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của dân tộc.

Phương tiện phi ngôn ngữ là các hình ảnh minh họa (Hình 1: Quả còn và Hình 2: Chơi ném còn).

Dấu chấm lửng được dùng để ngắt quãng câu, tạo cảm giác mở và gợi ý rằng danh sách các dân tộc chơi ném còn có thể còn nhiều hơn những dân tộc được liệt kê.

Từ Hán Việt trong câu là "hồng tâm".

- Đề tài: Trò chơi dân gian ném còn.

- Địa điểm: Miền dân tộc của người Mường, Thái, Tày (vùng núi, miền quê truyền thống).

- Thời gian: Thường được tổ chức vào những ngày lễ, Tết, hội sau mùa gặt hái.

- Nội dung: Miêu tả cách chuẩn bị (quả còn và cây còn), cách chơi (tung quả còn vào hồng tâm) và ý nghĩa (mong ước mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, cũng như dịp gặp gỡ, se duyên).

Người ta nhồi các loại hạt này vào quả còn nhằm thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở:

- Thóc biểu trưng cho việc nuôi sống con người,

- Bông cho sợi vải. Như vậy, điều này mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no.

Hội ném còn có ý nghĩa:

- Văn hóa: Mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc và gia đình đông đúc.

- Xã hội: Là dịp để nam nữ gặp gỡ, tìm hiểu và se duyên nên đôi, góp phần gắn kết cộng đồng.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: trò chơi dân gian có lợi ích như thế nào so với trò chơi điện tử?.

c. Hệ thống ý

Trò chơi dân gian có nhiều lợi ích hơn so với trò chơi điện tử:

- Phát triển thể chất: Các trò chơi dân gian thường đòi hỏi hoạt động vận động, giúp rèn luyện sức khỏe.

- Giao tiếp xã hội: Chơi chung với bạn bè, người thân giúp tăng cường sự giao lưu, kết nối và tinh thần cộng đồng.

- Bảo tồn văn hóa: Chúng góp phần duy trì và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc.

- Phát triển kỹ năng sống: Các trò chơi này rèn luyện tính tự giác, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề trong môi trường tự nhiên.

Trong khi đó, trò chơi điện tử mặc dù có tính giải trí cao nhưng có thể gây nghiện và làm giảm thời gian giao tiếp, hoạt động thể chất.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong cuộc sống hiện đại, bên cạnh sự phổ biến của trò chơi điện tử thì trò chơi dân gian vẫn giữ được nhiều giá trị quý báu và có lợi ích vượt trội. Trước hết, các trò chơi dân gian như kéo co, nhảy dây, ô ăn quan, trốn tìm… thường gắn liền với vận động thể chất, giúp người chơi rèn luyện sức khỏe, sự dẻo dai và tinh thần sảng khoái. Không chỉ vậy, những trò chơi này còn tạo điều kiện để trẻ em, bạn bè, người thân cùng tham gia, từ đó tăng cường sự giao lưu, gắn kết, xây dựng tinh thần cộng đồng. Hơn nữa, trò chơi dân gian mang trong mình những giá trị văn hóa truyền thống, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, góp phần lưu giữ bản sắc dân tộc. Đồng thời, việc chơi dân gian còn rèn luyện cho con người nhiều kỹ năng sống như tính tự giác, tinh thần sáng tạo, khả năng phối hợp và giải quyết tình huống linh hoạt. Trong khi đó, trò chơi điện tử tuy có tính giải trí cao nhưng dễ gây nghiện, hạn chế vận động và làm giảm cơ hội giao tiếp trực tiếp. Chính vì vậy, trò chơi dân gian vẫn có nhiều lợi ích thiết thực, cần được trân trọng và phát huy.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Tắt thiết bị điện trong giờ Trái đất chỉ là việc làm hình thức, không có tác dụng, vì chẳng tiết kiệm được bao nhiêu

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Dẫn dắt: Trong thời đại ngày nay, vấn đề môi trường và tiết kiệm năng lượng luôn được toàn cầu quan tâm.

- Nêu vấn đề: Giờ Trái đất là một chiến dịch ý nghĩa, nhưng có ý kiến cho rằng việc tắt thiết bị điện chỉ là hình thức, không mang lại tác dụng.

- Nêu thái độ: Em không đồng tình với quan điểm này.

* Thân bài

- Giải thích hiện tượng:

+ Giờ Trái đất là chiến dịch kêu gọi tắt đèn, thiết bị điện không cần thiết trong 1 giờ đồng hồ vào tháng 3 hằng năm.

+ Mục đích: tiết kiệm năng lượng, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu.

- Bác bỏ quan điểm “hình thức, không tác dụng”:

+ Lượng điện tiết kiệm được tuy không nhiều, nhưng mang giá trị biểu tượng, khẳng định sự chung tay của cộng đồng.

+ Quan trọng nhất: Giờ Trái đất có ý nghĩa giáo dục, nâng cao nhận thức cho hàng triệu người về tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.

+ Đây là hoạt động mang tính lan tỏa toàn cầu, tạo sự đồng thuận và khuyến khích những hành động thiết thực hơn trong đời sống hằng ngày.

- Mở rộng:

+ Không nên nhìn nhận vấn đề chỉ ở con số điện tiết kiệm được trong một giờ.

+ Thông điệp của Giờ Trái đất nhắc nhở chúng ta rằng: mỗi hành động nhỏ, khi nhân rộng, sẽ tạo ra thay đổi lớn.

+ Thực tế nhiều quốc gia đã biến hoạt động này thành phong trào thường xuyên, không chỉ gói gọn trong 1 giờ.

* Kết bài

- Khẳng định: Giờ Trái đất không hề hình thức, mà mang ý nghĩa sâu sắc, có tác dụng lan tỏa mạnh mẽ.

- Bài học: Mỗi người cần nâng cao ý thức tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất, không chỉ trong một giờ, mà trong mọi ngày sống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con người đang phải đối mặt với những thách thức to lớn từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khan hiếm năng lượng. Chính vì thế, những hoạt động nhằm kêu gọi ý thức cộng đồng trong việc tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường ngày càng trở nên quan trọng. Một trong số đó là chiến dịch Giờ Trái đất, được tổ chức thường niên trên khắp thế giới. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng: “Tắt thiết bị điện trong giờ Trái đất chỉ là việc làm hình thức, không có tác dụng, vì chẳng tiết kiệm được bao nhiêu.” Đây là một nhận định phiến diện, chưa thấy hết ý nghĩa sâu xa của sự kiện này, và em hoàn toàn không đồng tình với ý kiến ấy.

Trước hết, cần hiểu rằng Giờ Trái đất là chiến dịch toàn cầu kêu gọi mọi người cùng tắt những thiết bị điện không cần thiết trong vòng một giờ đồng hồ vào cuối tháng ba hằng năm. Mục đích của hoạt động này không chỉ đơn giản là tiết kiệm được bao nhiêu kilowatt điện, mà quan trọng hơn là nâng cao nhận thức của con người về vấn đề tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường sống.

Việc cho rằng hành động ấy chỉ mang tính hình thức là một cách nhìn quá hẹp. Quả thật, nếu chỉ xét riêng lượng điện được tiết kiệm trong một giờ, con số ấy không lớn so với tổng mức tiêu thụ năng lượng của cả thế giới. Thế nhưng, giá trị biểu tượng và sức lan tỏa mà Giờ Trái đất mang lại mới là điều đáng chú ý. Nó khẳng định rằng từ những hành động nhỏ nhất, nếu được nhân rộng và duy trì, chúng ta hoàn toàn có thể tạo nên sự thay đổi lớn lao.

Bên cạnh đó, Giờ Trái đất còn có tác dụng giáo dục sâu sắc. Khi cả một thành phố cùng tắt đèn, trẻ em, thanh thiếu niên hay bất kỳ ai cũng sẽ nhận thức rõ hơn về trách nhiệm cá nhân đối với môi trường. Từ một giờ tắt đèn, con người có thể hình thành thói quen tiết kiệm điện hằng ngày: tắt các thiết bị khi không sử dụng, hạn chế dùng đồ nhựa, trồng cây xanh, đi xe đạp thay cho xe máy khi có thể… Chính những thói quen ấy mới là yếu tố quyết định để bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng lâu dài.

Thực tế cho thấy, nhiều quốc gia sau khi tham gia Giờ Trái đất đã biến chiến dịch này thành động lực để tổ chức nhiều hoạt động bảo vệ môi trường khác trong năm. Ở Việt Nam, ngoài tắt điện, các hoạt động như đạp xe, chạy bộ, trồng cây, hay tuyên truyền phân loại rác cũng được tổ chức đồng hành. Điều này chứng minh rằng Giờ Trái đất không hề “hình thức”, mà ngược lại, đã trở thành một phong trào lan tỏa, gắn liền với những hành động thiết thực.

Thay vì hoài nghi về hiệu quả, chúng ta nên nhìn vào ý nghĩa nhân văn và sức ảnh hưởng to lớn của Giờ Trái đất. Một giờ tắt đèn có thể không làm thay đổi thế giới ngay lập tức, nhưng nó gieo mầm ý thức trong trái tim hàng triệu người. Và khi những hạt giống nhỏ bé ấy được vun trồng, chúng sẽ trở thành sức mạnh để bảo vệ hành tinh xanh cho các thế hệ tương lai.