I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lược dẫn: Tú Uyên là một thư sinh nghèo, cha mẹ mất sớm. Một lần đến Bích Câu, thấy phong cảnh đẹp chàng bèn làm nhà ở đấy để học. Một hôm nhân tiết xuân, Tú Uyên đi chơi hội chùa Ngọc Hồ, nhặt được một chiếc "lá hồng" có đề một câu thơ. Chàng định họa lại thì thấy một thiếu nữ tuyệt đẹp xuất hiện trước cửa tam quan. Cô gái ấy là Giáng Kiều, một nàng tiên giáng trần. Đoạn trích dưới đây nói về cuộc gặp gỡ ấy.

Thấy người trước cửa tam quan

Theo sau ba bảy con hoàn nhởn nhơ

Lạ lùng con mắt người thơ

Hoa còn phong nhụy, trăng vừa tròn gương

Rành rành xuyến ngọc thoa vàng

Quần Nghê tha thướt, sóng Tương rườm rà

Mỉa chiều nét ngọc làn hoa

Cá chìm mặt nước, nhạn sa lưng trời

Gần xem vẻ mặt thêm tươi

Mùi hương thoang thoảng thơm rơi ít nhiều

Làn thu lóng lánh đưa theo

Não người nhăn chút lông nheo cũng tình

Vốn mang cái bệnh Trương sinh

Gặp người nghiêng nước nghiêng thành biết sao?

Đưa tình một nét sóng đào

Dẫu lòng sắt đá cũng xiêu, lọ người

Nhân duyên ví chẳng tự trời

Từ lang chưa dễ lạc vời non tiên.

(Trích Bích Câu kì ngộ, Thi Nham Đinh Gia Thuyết đính chính

và chú thích, Cổ văn Việt Nam, 1952)

(0,5 điểm) Thể thơ được sử dụng trong đoạn trích trên là gì?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Dung hòa mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

- Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.

- Thân bài:

+ Giải thích: Mối quan hệ giữa các thành viên gia đình là mối liên kết tình cảm, tâm lý đặc biệt, gắn bó với nhau về quyền lợi và trách nhiệm trong suốt cuộc đời, từ lúc sinh ra cho đến khi từ giã cuộc đời.

+ Bàn luận:

• Ngày nay, con cái được học hành đến nơi đến chốn, tiếp thu được nhiều cái mới, nhất là trong thời công nghệ số. Vậy nên, có nhiều vấn đề các con cái biết nhưng cha mẹ chưa biết.

• Vì thế, quan hệ, ứng xử giữa cha mẹ và con cái phải dựa trên sự bình đẳng, thấu hiểu, tôn trọng.

• Cha mẹ cần khuyến khích con chủ động, tự tin nói lên chính kiến, nhưng phải có sự chuẩn mực trên cơ sở kế thừa những nét đẹp của truyền thống gia đình Việt.

• Nếu con cái ứng xử “lệch chuẩn” thì cha mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân để uốn nắn, giúp con cái hình thành nhân cách, ý thức trách nhiệm để trở thành người tốt.

+ Mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác.

- Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Xác định chủ đề: Thông qua cuộc hội ngộ bất ngờ giữa Tú Uyên và Giáng Kiều, đoạn trích ca ngợi vẻ đẹp của Giáng Kiều, thể hiện tâm hồn đa cảm, si tình của Tú Uyên, đồng thời cho thấy sự kì diệu của tình yêu đôi lứa.

- Phân tích, đánh giá chủ đề:

+ Chủ đề bao trùm của đoạn trích là gặp gỡ, cuộc gặp gỡ giữa tài tử và giai nhân.

+ Qua cái nhìn của Tú Uyên, Giáng Kiều hiện lên với vẻ đẹp hiếm có, chim sa cá lặn, sắc nước hương trời. Tú Uyên ngay lập tức xiêu lòng, và chàng không ngần ngại bày tỏ nỗi niềm say đắm của mình trước giai nhân. Sự bày tỏ tâm trạng một cách mạnh dạn này là một nét độc đáo, mới mẻ của truyện thơ “Bích Câu kì ngộ”, xét trong điều kiện xã hội phong kiến nhiều ràng buộc. Ở đây, ta đã thấy manh nha con người cá nhân, con người tự do, con người tự ý thức và dám bày tỏ cảm xúc của mình.

+ Đoạn trích nói riêng và truyện thơ “Bích Câu kì ngộ” nói chung cũng ngầm thể hiện một sự ủng hộ về tình yêu tự do, vượt ra ngoài mọi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến: Tú Uyên là thư sinh nghèo, còn Giáng Kiều là tiên (ám chỉ tầng lớp thượng lưu quý phái), nhưng họ đã bất chấp để yêu nhau, đến với nhau.