TUỔI THƠ

(Nguyễn Duy)

Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng

cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại

vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải

bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua

 

Tuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò

con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít

con chim trả bắn mũi tên xanh biếc

con chích choè đánh thức buổi ban mai

 

Tuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rồi

năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại

cái năm tháng mong manh mà vững chãi

con dấu đất đai tươi rói mãi đây này

 

Người ở rừng mang vết suối vết cây

người mạn bể có chút sóng chút gió

người thành thị mang nét đường nét phố

như tôi mang dấu ruộng dấu vườn

 

Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương

thời thơ ấu không thể nào đánh đổi

trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội

có một miền quê trong đi đứng nói cười.

 

Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi

dầu chúng ta cứ việc già nua tất

xin thương mến đến tận cùng chân thật

những miền quê gương mặt bạn bè

           (Tuổi thơ – Nguyễn Duy, Ánh trăng, Nxb Tác phẩm mới, 1984)

Xác định thể thơ của văn bản.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc giữ gìn ký ức tuổi thơ và cội nguồn trong cuộc sống con người hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Duy – một nhà thơ của thế hệ trưởng thành trong kháng chiến, giàu tình yêu quê hương, con người.

- Giới thiệu bài thơ “Tuổi thơ” – một khúc hồi tưởng đầy xúc động về quãng đời ấu thơ, nơi lưu giữ “dấu ruộng dấu vườn” như biểu tượng của nguồn cội.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: Trong cuộc sống hôm nay, việc giữ gìn ký ức tuổi thơ và cội nguồn có ý nghĩa sâu sắc đối với mỗi con người.

* Thân bài:

1. Giải thích vấn đề

- Tuổi thơ: quãng đời đầu tiên của mỗi người, hồn nhiên, trong sáng, gắn liền với những kỷ niệm, nơi hình thành nhân cách và cảm xúc đầu đời.

- Cội nguồn: là quê hương, gia đình, truyền thống – nơi nuôi dưỡng và tạo nên bản sắc con người.

+ Giữ gìn ký ức tuổi thơ và cội nguồn là trân trọng quá khứ, gắn bó với nơi mình sinh ra, từ đó định hình bản sắc và nhân cách sống.

2. Bàn luận, phân tích

- Tuổi thơ là nền tảng nuôi dưỡng tâm hồn.

+ Trong thơ Nguyễn Duy, tuổi thơ hiện lên trong trẻo, dân dã: “bát ngát cánh đồng”, “con sáo mỏ vàng”, “bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua”.

+ Những hình ảnh ấy biểu tượng cho sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên, với quê hương – cội nguồn của nhân tính và tình cảm.

- Dù thời gian trôi qua, ký ức tuổi thơ vẫn sống mãi trong ta.

+ Nguyễn Duy khẳng định: “Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương” – hình ảnh ẩn dụ đầy ám ảnh, cho thấy tuổi thơ là phần không thể tách khỏi mỗi người.

+ Càng đi xa, càng trưởng thành, con người càng thấy rõ giá trị của những năm tháng hồn nhiên ấy – như một “nguồn cội chập chờn” nâng đỡ tâm hồn ta giữa cuộc sống xô bồ.

- Giữ gìn ký ức tuổi thơ là giữ lấy bản sắc và nhân tính.

+ Trong xã hội hiện đại, nhiều người mải mê với nhịp sống gấp gáp, quên mất quê hương và những giá trị ban đầu.

+ Nếu đánh mất ký ức ấy, con người dễ trở nên trống rỗng, vô cảm, sống xa rời cội rễ văn hóa.

+ Như lời nhắn nhủ của Nguyễn Duy: “Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi… xin thương mến đến tận cùng chân thật” – tuổi thơ không mất đi, chỉ cần ta biết mở lòng để yêu thương và nhớ lại.

3. Mở rộng, liên hệ

- Thực tế, nhiều người dù sống nơi phố thị vẫn giữ thói quen giản dị, vẫn nhớ hương đồng gió nội – đó là cách họ nuôi dưỡng tâm hồn.

- Giới trẻ hôm nay cũng cần học cách trân trọng tuổi thơ, quê hương – qua việc trở về, gìn giữ văn hóa dân tộc, và sống nhân hậu, thật thà.

* Kết bài:

- Khẳng định: Giữ gìn ký ức tuổi thơ và cội nguồn không chỉ là sự tri ân quá khứ mà còn là cách con người tìm lại chính mình trong hiện tại.

- Gợi nhắn: Dù ở đâu, hãy luôn để trong tim “một miền quê trong đi đứng nói cười” – bởi đó là phần hồn vĩnh cửu của mỗi con người Việt Nam.

Bài viết tham khảo

Tuổi thơ là quãng đời trong trẻo, vô tư và đẹp đẽ nhất của con người. Đó là nơi lưu giữ những ký ức đầu đời, là chiếc nôi hình thành nhân cách và tâm hồn. Trong bài thơ “Tuổi thơ”, Nguyễn Duy đã khơi dậy miền ký ức thân thương ấy bằng những hình ảnh mộc mạc của làng quê Việt Nam, qua đó nhắn gửi một thông điệp sâu sắc: trong dòng đời hiện đại, con người cần biết trân trọng và giữ gìn ký ức tuổi thơ cùng cội nguồn của mình.

Tuổi thơ trong thơ Nguyễn Duy không chỉ là hoài niệm mà là phần máu thịt của con người. Tác giả nhớ về “cánh đồng”, “hoa hoang quả dại”, “con sáo mỏ vàng”, “cánh cò trắng muốt” – những hình ảnh giản dị mà thấm đẫm hồn quê. Ở đó, người đọc cảm nhận được một tuổi thơ hồn nhiên, gắn bó với thiên nhiên, đất đai, với “dấu ruộng dấu vườn” – những dấu ấn không thể phai mờ. Tuổi thơ không chỉ là ký ức mà còn là gốc rễ của tình yêu quê hương, của bản sắc văn hóa dân tộc. Dù thời gian có trôi, những dấu ấn ấy vẫn còn nguyên trong tâm hồn người trưởng thành, như “con dấu chìm chạm trổ ở trong xương” – một ẩn dụ cho sự gắn bó vĩnh hằng.

Con người có thể đi xa, có thể trưởng thành và già nua, nhưng không ai có thể rời bỏ tuổi thơ của mình. Ký ức ấy là dòng suối trong mát chảy ngầm trong tâm hồn, giúp ta tìm lại sự cân bằng giữa cuộc sống hiện đại. Trong thời đại hôm nay, khi nhịp sống gấp gáp và con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy vật chất, tuổi thơ và cội nguồn càng trở nên quý giá. Nó giúp ta giữ được sự chân thật, bình dị, nhắc ta sống có tình, có nghĩa và không quên nơi mình đã sinh ra.

Nguyễn Duy không chỉ viết về tuổi thơ để hoài niệm, mà còn để thức tỉnh. Ông nhắn nhủ: “Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi/ dầu chúng ta cứ việc già nua tất”. Nghĩa là dù thời gian có làm ta thay đổi, thì trong sâu thẳm, tuổi thơ vẫn sống mãi như phần tinh khiết nhất của con người. Giữ gìn ký ức ấy không chỉ là nhớ lại quá khứ, mà còn là giữ cho mình một tâm hồn trong sáng giữa thế giới nhiều đổi thay. Đó cũng là cách ta tri ân quê hương, cha mẹ và những người đã nuôi dưỡng ta nên người.

Mỗi con người đều có một “miền quê trong đi đứng nói cười”. Dù ở rừng, ở biển hay nơi thành phố, ai cũng mang theo “vết suối vết cây”, “chút sóng chút gió” của nơi mình sinh ra. Chính ký ức tuổi thơ và cội nguồn ấy làm nên sự khác biệt, tạo nên bản sắc không thể lẫn của mỗi người. Giữ gìn nó là giữ lấy phần hồn của chính mình.

Tuổi thơ là chiếc rễ bám sâu trong tâm hồn, là dòng suối nguồn nuôi dưỡng nhân cách. Giữa cuộc sống hiện đại, càng nên biết trân trọng và nâng niu những ký ức ban đầu ấy. Bởi chỉ khi còn nhớ quê hương, còn giữ được nét trong trẻo của tuổi thơ, con người mới có thể sống chân thật, nhân hậu và bình yên trong hành trình dài của cuộc đời.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của tuổi thơ trong cuộc đời mỗi con người.

- Hệ thống ý:

+ Luận điểm 1: Tuổi thơ là nền tảng hình thành nhân cách, cảm xúc và tình yêu quê hương, con người.

→ Dẫn chứng: Trong thơ Nguyễn Duy, tuổi thơ gắn liền với đồng ruộng, cánh cò, dấu vết quê nhà – biểu tượng cho nguồn cội không thể phai mờ.

+ Luận điểm 2: Dù thời gian trôi, con người trưởng thành và già nua, tuổi thơ vẫn hiện hữu trong ký ức, nuôi dưỡng tâm hồn và tình cảm nhân hậu.

→ Giải thích: Tuổi thơ giống như “con dấu chìm chạm trổ ở trong xương” – không thể đánh đổi hay xóa nhòa.

+ Luận điểm 3: Biết trân trọng tuổi thơ là biết gìn giữ cội nguồn, để mỗi người sống chân thật, giản dị và nhân ái hơn.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về ý nghĩa của tuổi thơ trong cuộc đời mỗi con người.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Tuổi thơ là quãng đời trong sáng, hồn nhiên và đáng nhớ nhất của mỗi con người. Đó là khoảng thời gian ta sống giữa yêu thương, gắn bó với thiên nhiên, quê hương và những kỷ niệm không thể phai mờ. Trong bài thơ “Tuổi thơ”, Nguyễn Duy đã gợi lại một miền ký ức mộc mạc mà sâu sắc, nơi “bát ngát cánh đồng”, “cánh cò trắng muốt” và “dấu ruộng dấu vườn” trở thành dấu ấn không thể xóa trong tâm hồn người trưởng thành. Dẫu thời gian trôi đi, tuổi thơ vẫn luôn tồn tại như “con dấu chìm chạm trổ ở trong xương”, nuôi dưỡng ta bằng sự trong trẻo và bình yên. Tuổi thơ giúp con người giữ được phần hồn chân thật, gợi nhớ cội nguồn và nhắc ta sống nhân hậu, yêu thương hơn. Bởi vậy, tuổi thơ không chỉ là ký ức mà còn là nền tảng của tâm hồn, là điểm tựa để ta tìm lại chính mình giữa những đổi thay của cuộc sống.