Từ văn bản phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích mối quan hệ giữa các lí lẽ và bằng chứng trong đoạn trích.

Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du trong Truyện Kiều.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Xuân Diệu và đoạn trích.

- Nêu vấn đề nghị luận: Nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du trong Truyện Kiều vừa hiện thực vừa lãng mạn, thể hiện tài năng và tâm hồn của một thiên tài dân tộc.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề:

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật là cách nhà văn khắc họa hình tượng con người trong tác phẩm, qua đó thể hiện tư tưởng và cảm xúc của mình.

- Với Nguyễn Du, việc xây dựng nhân vật không chỉ là tả người mà là tả đời, tả tâm hồn con người.

b. Phân tích, chứng minh:

- Với nhân vật phản diện: Nguyễn Du sử dụng bút pháp hiện thực phê phán — như Mã Giám Sinh “mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao” — phơi bày sự giả trá, trơ trẽn.

- Với nhân vật chính diện: Ông dùng ngòi bút vừa hiện thực, vừa lãng mạn để khắc họa những con người lý tưởng — đặc biệt là Thúy Kiều và Từ Hải.

+ Thúy Kiều là kết tinh của tài hoa, là “tiếng hạc bay qua”, “hoa trôi man mác”, tượng trưng cho cái đẹp, cái tài, cái khổ của người phụ nữ.

+ Từ Hải là kết tinh của khí phách, “dọc ngang nào biết trên đầu có ai”, biểu tượng của tự do, dám sống và dám hành động.

- Nguyễn Du lý tưởng hóa nhân vật, song vẫn giữ họ trong đời thực — Thúy Kiều vẫn chịu khổ, Từ Hải vẫn phải thất bại — thể hiện cái nhìn nhân văn và hiện thực sâu sắc.

c. Đánh giá, mở rộng:

- Bút pháp kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn giúp Nguyễn Du vừa phản ánh xã hội phong kiến mục nát, vừa gửi gắm khát vọng về con người lý tưởng.

- Nghệ thuật ấy thể hiện tấm lòng nhân đạo, tài năng ngôn ngữ và tư tưởng lớn lao của ông — khiến Truyện Kiều vượt thời gian, chạm tới nhân loại.

* Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du.

- Liên hệ: Bút pháp của ông là bài học cho người nghệ sĩ mọi thời — cần yêu thương con người và sáng tạo bằng trái tim.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Du là một thiên tài của văn học dân tộc, người đã đưa Truyện Kiều trở thành đỉnh cao của ngôn ngữ và nghệ thuật Việt Nam. Trong bài viết “Nhà thơ thiên tài dân tộc Nguyễn Du”, Xuân Diệu đã nhận định: khi miêu tả nhân vật chính diện, Nguyễn Du dùng ngòi bút vừa hiện thực vừa lãng mạn, gửi gắm tâm sự và hoài vọng của chính mình vào hình tượng Thúy Kiều và Từ Hải. Qua nhận xét ấy, ta thấy rõ nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du mang vẻ đẹp tổng hòa giữa cái thật và cái mơ, giữa đời thường và lý tưởng.

Nghệ thuật miêu tả nhân vật là phương tiện để nhà văn thể hiện cái nhìn và triết lý về con người. Với Nguyễn Du, việc khắc họa nhân vật không chỉ là tả hình dáng, hành động mà còn là miêu tả tâm hồn, số phận. Ông dùng hiện thực phê phán để xây dựng các nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh, lột trần bản chất giả dối và đồi bại của xã hội phong kiến. Chỉ một câu “mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao”, Nguyễn Du đã khắc họa chân dung của một kẻ buôn người đội lốt nho sinh - vừa thật, vừa chua chát.

Nhưng khi viết về những nhân vật chính diện, ngòi bút của Nguyễn Du lại thăng hoa với cảm hứng lãng mạn. Thúy Kiều là kết tinh của tài hoa, là “tiếng hạc bay qua”, “hoa trôi man mác”, tượng trưng cho vẻ đẹp thanh cao và số phận bi thương của người phụ nữ tài sắc. Còn Từ Hải là biểu tượng của khí phách anh hùng, “dọc ngang nào biết trên đầu có ai”, là khát vọng tự do, công bằng và khẳng định bản lĩnh con người. Nguyễn Du lý tưởng hóa họ, nhưng không biến họ thành ảo tưởng: Kiều vẫn chịu khổ, Từ Hải vẫn thất bại - bởi đó là sự thật nghiệt ngã của đời sống. Hai nhân vật vừa bước ra từ mộng tưởng, vừa gắn bó chặt chẽ với thực tại.

Sự hòa quyện giữa hiện thực và lãng mạn đã làm nên bút pháp độc đáo của Nguyễn Du. Chính vì vậy, nhân vật của ông không chỉ là sản phẩm của ngòi bút mà là biểu tượng sống động cho nhân phẩm, tình yêu và khát vọng con người. Từ trong nỗi đau của Thúy Kiều, người đọc cảm nhận được tình thương bao la của tác giả; từ khí phách của Từ Hải, ta thấy niềm tin mãnh liệt vào con người lý tưởng.

Có thể nói, nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du là đỉnh cao của sự kết hợp giữa cái thật và cái đẹp, giữa hiện thực và lý tưởng. Ông đã dùng ngòi bút nhân đạo và tài hoa để biến những con người bình thường thành bất tử trong văn học. Truyện Kiều vì thế không chỉ là câu chuyện về số phận mà còn là bản trường ca về con người, về tình yêu và lòng nhân ái muôn đời.