CHỢ TÌNH KHAU VAI

(1) Chợ tình Khau Vai thuộc xã Khau Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang. Đây là một phiên chợ tình độc đáo của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

(2) Mới 3 giờ chiều ngày 26/3 (âm lịch), phiên chợ Khau Vai nằm trong làng người Nùng, trong một thung lũng khá rộng và bằng phẳng đã chật người. Đủ màu sắc phục trang của các dân tộc H’Mông, Dao, Giáy, Tày, Nùng…khiến cả phiên chợ cứ rực lên như rừng hoa chuối. Các cô gái, chàng trai thậm chí cả người già, người trung tuổi ai nấy đều không giấu nổi được nét rạo rực, bồn chồn trên khuôn mặt, trong bộ quần áo mới phẳng phiu, có lẽ đã được dành cất cả năm đến phiên chợ trọng đại này mới đem ra dùng.

(3) Từ ngày hôm trước, lều quán đã được dựng khắp thung lũng nhưng nhiều nhất vẫn là những quán rượu ngô, thắng cố, nơi dừng chân đầu tiên của những cặp tình nhân trẻ cũng như già, mới cũng như cũ. Và cũng ngay từ chiều hôm trước, nhiều cặp vợ chồng, tình nhân vì đường xa, đã “xôi đùm, ngô nắm” lên yên ngựa hoặc thong thả theo đường núi cho kịp chợ tình trong tiếng khèn, tiếng sáo réo rắt suốt ngày đêm không tắt trên các triền núi xa xa dẫn đến Khau Vai ngày chợ.

(4) Cuộc sống ở vùng cao thường rất buồn tẻ. Cả năm mới có một phiên chợ, lại là phiên chợ tình, bởi vậy, có nhiều gia đình cả bố, mẹ, con dâu, con trai dắt díu nhau đến chợ vui như trảy hội. Thậm chí có nhiều cặp vợ chồng lấy nhau từ hơn chục năm nay, đã có với nhau bốn mặt con và sống cách chợ Khau Vai gần hai ngày đường cũng lặn lội đến đây tìm niềm vui…

(5) Bóng chiều chạng vạng bắt đầu đổ xuống thung lũng Khau Vai trong thanh âm nhộn nhịp tiếng nói cười, đi lại, gọi nhau và cả tiếng lục lạc, vó ngựa của phiên chợ lúc nào cũng nhộn nhịp đông vui nhất. Đó đây trong các lều quán bắt đầu xuất hiện các cặp tình nhân ngồi sát bên nhau, vừa chụm đầu trò chuyện vừa nhắm thức ăn và…uống rượu. Rượu được rót tràn bát, như tình cảm của người vùng cao lúc nào cũng lai láng không bến bờ. Họ uống cho ngày gặp lại sau một năm xa cách, có thể đằng đẵng, đầy nhớ nhung, đến khi nào không thể uống và không nên uống nữa, họ sẽ dắt tay nhau ra ngọn núi phía xa kia để tự tình thâu đêm đến sáng mới trở về với vợ, chồng mình.

(6) Những người già nhất xã Khau Vai bây giờ cũng không ai biết chợ tình Khau Vai có tự bao giờ. Chỉ biết rằng, từ lúc còn để chỏm họ đã thấy có chợ tình rồi. Truyền thuyết bắt nguồn phiên chợ là câu chuyện tình của một người con trai H’Mông và một người con gái Giáy yêu nhau. Song, tình yêu của họ đã gây ra hiềm khích giữa hai bộ tộc. Để tránh cuộc đối đầu đẫm máu, họ buộc phải rời xa nhau. Tuy nhiên, chàng trai và cô gái thề nguyền rằng, dù không lấy được nhau và phải lập gia đình với người khác thì mỗi năm họ sẽ gặp nhau một lần vào đêm 26/3 tại chợ Khau Vai bây giờ. Chợ tình Khau Vai được hình thành từ đó, mới đầu chỉ là nơi hẹn hò của những người đã lỡ dở tình duyên với nhau và là đêm chợ truyền thống của người dân tộc H’Mông nhưng sau đó được các dân tộc khác hưởng ứng. Đến bây giờ Khau Vai đã trở thành phiên chợ hẹn hò, tìm kiếm tình yêu của tất cả mọi người từ thanh niên cho đến người đã có gia đình.

(7) Phiên chợ tình Khau Vai càng về đêm càng trở nên sâu lắng, chỉ có tiếng trò chuyện thì thầm và tiếng khèn, tiếng hát réo rắt gọi bạn tình vang lên từ những ngọn núi, đồi xa xa. Du khách dẫu một lần đến với chợ tình Khau Vai hẳn sẽ không quên được những phút giây đầy thi vị này.

          (Nguồn: Theo Lễ hội văn hoá và du lịch Việt Nam, NXB Lao Động, 2009, tr.131-133)

Xác định bố cục của văn bản.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về giá trị của những nét đẹp văn hóa truyền thống trong đời sống hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu văn bản “Chợ tình Khau Vai” – một nét văn hóa độc đáo của đồng bào miền núi phía Bắc.

- Dẫn dắt đến vấn đề: trong nhịp sống hiện đại, những giá trị văn hóa truyền thống vẫn giữ vai trò vô cùng quan trọng, là cội nguồn làm nên bản sắc dân tộc.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Văn hóa truyền thống là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần được hình thành, tích lũy qua nhiều thế hệ – từ phong tục, tập quán, tín ngưỡng đến nghệ thuật, ngôn ngữ, cách ứng xử.

- Giá trị của văn hóa truyền thống nằm ở chỗ nó nuôi dưỡng tâm hồn dân tộc, kết nối con người với cội nguồn, và góp phần định hình bản sắc riêng của mỗi vùng miền.

b. Phân tích biểu hiện qua “Chợ tình Khau Vai”

- Chợ tình Khau Vai không chỉ là nơi mua bán, mà là không gian văn hóa của cảm xúc con người – nơi hội tụ tình yêu, sự thủy chung, niềm vui và khát vọng sống.

- Đây còn là lễ hội của cộng đồng, gắn kết người dân các dân tộc, thể hiện tinh thần nhân văn, khoan dung, trân trọng tình cảm chân thành.

- Từ truyền thuyết tình yêu H’Mông – Giáy, ta thấy được tấm lòng thủy chung, vị tha và nhân bản sâu sắc của con người miền sơn cước.

→ Chợ tình Khau Vai là biểu tượng của văn hóa tình người, của lối sống biết gìn giữ và tôn vinh cảm xúc chân thực.

c. Bàn luận – mở rộng

- Trong đời sống hiện đại, những nét văn hóa truyền thống như Chợ tình Khau Vai giúp con người nhìn lại cội nguồn, cảm nhận vẻ đẹp bình dị, từ đó biết sống sâu sắc, có ý nghĩa hơn.

- Tuy nhiên, hiện nay, nhiều giá trị văn hóa đang bị mai một bởi nhịp sống công nghiệp, sự thương mại hóa và thờ ơ của giới trẻ.

→ Cần trân trọng, bảo tồn, và phát huy những nét đẹp ấy qua giáo dục, truyền thông, du lịch văn hóa – để mỗi người Việt đều tự hào về bản sắc dân tộc mình.

* Kết bài:

- Khẳng định: Nét đẹp văn hóa truyền thống như Chợ tình Khau Vai không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là nguồn sức mạnh tinh thần nuôi dưỡng con người hôm nay và mai sau.

- Mỗi chúng ta cần góp phần gìn giữ và lan tỏa những giá trị ấy như một cách thể hiện lòng yêu nước và tình yêu con người.

Bài viết tham khảo

Văn hóa là linh hồn của dân tộc. Mỗi vùng đất, mỗi cộng đồng đều có những nét văn hóa riêng làm nên bản sắc và niềm tự hào. Trong số đó, Chợ tình Khau Vai – một phiên chợ đặc biệt của đồng bào vùng cao Hà Giang – là minh chứng sống động cho vẻ đẹp văn hóa truyền thống Việt Nam. Từ câu chuyện tình cảm động của đôi trai gái H’Mông và Giáy, qua bao thế hệ, người dân đã lưu giữ lại một lễ hội mang đậm tính nhân văn, thể hiện tâm hồn trong sáng, nghĩa tình của con người miền sơn cước.

Văn hóa truyền thống là những giá trị vật chất và tinh thần được hun đúc, bồi đắp qua thời gian dài lịch sử. Đó không chỉ là phong tục, tập quán hay lễ hội, mà còn là cách sống, cách nghĩ, là tiếng nói của tâm hồn dân tộc. Trong Chợ tình Khau Vai, người ta không đến để mua bán, mà để gặp gỡ, hàn huyên, để sống lại những cảm xúc chân thành nhất. Phiên chợ ấy chất chứa trong nó tình yêu, lòng chung thủy, sự bao dung và khát vọng hạnh phúc – những giá trị muôn đời của con người Việt Nam.

Nhìn vào chợ tình, ta thấy một vẻ đẹp văn hóa đặc trưng của vùng cao, nơi con người gắn bó với thiên nhiên, sống hồn nhiên, nồng hậu và trọng tình nghĩa. Giữa nhịp sống công nghiệp hóa, nơi con người nhiều khi trở nên xa cách, vô cảm, chợ tình Khau Vai như một tiếng chuông nhắc nhớ chúng ta về sự chân thành, về nhu cầu kết nối và sẻ chia. Không gian ấy giúp mỗi người trở về với bản nguyên của cảm xúc, với những rung động trong trẻo, để rồi thấy lòng mình được sưởi ấm giữa tình người đôn hậu.

Tuy vậy, thật đáng tiếc khi nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị lãng quên hoặc thương mại hóa. Có những lễ hội bị biến tướng, có những phong tục bị coi là lạc hậu. Chính vì thế, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy những di sản tinh thần như Chợ tình Khau Vai là nhiệm vụ của mỗi người Việt Nam hôm nay. Hãy biết trân trọng những nét đẹp giản dị trong đời sống dân gian, bởi đó chính là nền tảng nuôi dưỡng tâm hồn, là sợi dây vô hình gắn kết các thế hệ.

Chợ tình Khau Vai không chỉ là lễ hội của người miền núi, mà còn là biểu tượng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt Nam – thứ làm nên bản sắc và niềm tự hào của dân tộc. Trong thế giới hiện đại đầy biến động, những giá trị ấy càng cần được nâng niu, bởi chính chúng giúp ta nhận ra mình là ai, đến từ đâu và đang đi về đâu. Giữ gìn văn hóa truyền thống cũng là gìn giữ linh hồn dân tộc – một kho báu vô giá của con người Việt Nam.