THẦN BIỂN

Có sự tích kể rằng thần Biển đội lốt một con rùa khồng lồ, ở ngoài khơi biển Đông, thường chỉ có công việc thở nước ra và hít nước vào để làm mức thủy triều lên xuống, ngày này qua ngày khác. Thỉnh thoảng thần làm sóng to nước lớn, ấy là những lúc biển động, có những ngọn sóng cao như núi mà người miền biển vẫn gọi là sóng thần.

Cũng có sự tích rất cảm động kể rằng trước khi làm thần Biển, nữ thần này là một thiếu nữ ở trên đảo, nổi tiếng về thương yêu anh em. Nàng có bốn người anh em đều là người chài lưới, quanh năm sống trên thuyền ở ngoài biển cả.

Một hôm trong lúc bốn người anh em đi biển, cô gái tự nhiên chết giấc rất lâu. Người chung quanh tưởng là cô bị ngộ gió chết mới đổ thuốc cho tỉnh lại. Nhưng khi sống lại, cô trách sao lại gọi mình tỉnh dậy quá sớm. Sau đó, ba người anh kể lại rằng trong lúc đi biển họ gặp phải một cơn bão lớn dữ dội, được cô em hiện hồn lên cứu họ thoát khỏi tai nạn hiểm nghèo. Người anh thứ tư đi trên một chiếc thuyền khác mất tích luôn không thấy trở về, chỉ vì cô gái đã bị gọi khỏi cơn đồng thiếp trước khi cứu được anh.

Sau việc lạ lùng đó ít lâu thì cô gái chết. Cô từng hiện ra nhiều lần cứu các thủy thủ bị nạn hoặc giúp bắt bọn cướp biển, cùng làm mưa cứu mùa màng bị hạn nắng. Ngọc Hoàng thấy thế mới phong cô làm Thần Biển. Người ta hình dung Thần là một người con gái ngồi trên đầu ngọn sóng, đầu đội mũ triều thiên, tay cầm hốt ngọc.

(Theo Thần thoại, Doãn Quốc Sĩ sưu tầm và dịch thuật thegioicotich.vn)

Tác phẩm trên thuộc thể loại nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của truyện Thần Biển.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về xuất xứ, nhân vật chính và nội dung bao quát của tác phẩm Thần Biển.

* Thân bài: Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

- Về nội dung: Truyện xoay quanh nữ thần Biển nhằm lí giải về nguồn gốc, đặc điểm của biển cả. Từ đó, người xưa gửi gắm quan niệm về thiên nhiên, vũ trụ cũng như khát vọng khám phá, chinh phục tự nhiên.

- Về nghệ thuật: Truyện mang những đặc trưng cơ bản về phương diện nghệ thuật của thể loại thần thoại như cốt truyện đơn giản; nhân vật chính là các vị thần; ngôi kể thứ ba với cách kể đơn tuyến, ít sự kiện, chi tiết. Thần Biển chủ yếu hiện lên thông qua một đặc điểm yêu thương anh em. Cách miêu tả đơn nhất chủ yếu qua hành động, việc làm của nhân vật.

- Nêu được bài học rút ra từ câu chuyện (có thể là bài học dựa vào chính bản thân mình hoặc không ngại khi phải đương đầu với thử thách) / thể hiện sự đồng tình / không đồng tình với thông điệp của câu chuyện trong tác phẩm….

* Kết bài:

- Khái quát về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm truyện.

Bài viết tham khảo

Thần thoại là một bộ phận quan trọng trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, phản ánh trí tưởng tượng phong phú và ước mơ, khát vọng của người xưa về cuộc sống, thiên nhiên và con người. Thần Biển là một trong những truyện thần thoại tiêu biểu, kể về nữ thần Biển – người mang trong mình vẻ đẹp nhân hậu, sẵn sàng hi sinh để cứu giúp con người và được Ngọc Hoàng phong làm thần sau khi qua đời.

Về nội dung, truyện Thần Biển trước hết lí giải nguồn gốc và đặc điểm của biển cả qua hình tượng vị thần đội lốt rùa khổng lồ, thở nước ra, hít nước vào tạo nên thủy triều, đôi lúc làm sóng lớn, bão tố. Cách giải thích này phản ánh trí tưởng tượng sáng tạo của nhân dân khi đối diện với những hiện tượng tự nhiên bí ẩn, từ đó thể hiện khát vọng khám phá và chinh phục thiên nhiên. Bên cạnh đó, câu chuyện còn ngợi ca tình cảm gia đình thiêng liêng, đặc biệt là tình yêu thương anh em của cô gái – người hi sinh cả mạng sống để cứu anh mình và giúp đỡ mọi người. Khi trở thành Thần Biển, cô tiếp tục làm mưa cứu hạn, trừng trị kẻ ác, mang đến cuộc sống yên bình cho dân lành. Qua đó, người xưa gửi gắm ước mơ về một thế giới công bằng, nhân ái và hạnh phúc.

Về nghệ thuật, Thần Biển mang đầy đủ đặc trưng của thần thoại: cốt truyện đơn giản, ít sự kiện, chi tiết, nhân vật chính là vị thần với những khả năng siêu nhiên. Truyện sử dụng ngôi kể thứ ba với cách kể tự nhiên, giàu hình ảnh, gợi cảm. Nhân vật Thần Biển được miêu tả chủ yếu qua hành động và việc làm: cứu người, làm mưa, dẹp loạn… chứ không đi sâu vào đời sống nội tâm. Sự kết hợp giữa yếu tố kì ảo với chi tiết đời thường như tình chị em, nỗi lo của dân chài… tạo nên màu sắc vừa huyền thoại vừa gần gũi, hấp dẫn.

Từ câu chuyện Thần Biển, người đọc có thể rút ra bài học về tình yêu thương, sự dũng cảm và tinh thần sẵn sàng hi sinh vì người khác. Đồng thời, truyện cũng khơi gợi niềm tin vào sức mạnh của cái thiện, sự công bằng trong cuộc sống.

Với nội dung nhân văn cùng nghệ thuật kể chuyện đậm chất thần thoại, Thần Biển không chỉ lí giải hiện tượng thiên nhiên mà còn phản ánh trí tưởng tượng phong phú, ước mơ về hạnh phúc và công lí của người Việt xưa.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Suy nghĩ về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình tượng nữ thần Biển.

- Hệ thống ý:

+ Hình tượng nữ thần Biển:

. Là hiện thân của tình yêu thương, sự hi sinh khi cứu giúp các thủy thủ và ngư dân thoát khỏi thiên tai, cướp biển.

. Mang vẻ đẹp hài hòa giữa yếu tố thần kì (ngồi trên đầu sóng, tay cầm hốt ngọc) và phẩm chất nhân ái, gần gũi với con người.

. Thể hiện ước mơ chinh phục và mong muốn được che chở trước thiên nhiên khắc nghiệt của người xưa.

+ Ý nghĩa hình tượng:

. Ca ngợi tình cảm gia đình, tình người trong hoạn nạn.

. Gửi gắm khát vọng bình yên, ấm no của cư dân miền biển.

. Khẳng định trí tưởng tượng phong phú, óc sáng tạo trong thần thoại Việt Nam.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình tượng nữ thần Biển.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Truyện Thần Biển không chỉ lí giải về hiện tượng thủy triều, bão tố mà còn xây dựng nên hình tượng nữ thần Biển với vẻ đẹp đầy nhân văn. Trước khi trở thành thần linh, nữ thần vốn là một thiếu nữ hiền lành, hết mực yêu thương anh em. Khi các anh gặp bão tố, cô sẵn sàng hi sinh mạng sống của mình để cứu họ, thậm chí còn nhiều lần giúp dân lành, trừng trị cướp biển và làm mưa cứu mùa màng. Hình ảnh cô gái ngồi trên đầu ngọn sóng, đầu đội mũ triều thiên, tay cầm hốt ngọc vừa kì vĩ, linh thiêng vừa gợi cảm giác gần gũi, bao dung. Qua đó, người xưa gửi gắm ước mơ chinh phục thiên nhiên khắc nghiệt và khát vọng về một cuộc sống bình yên, no đủ. Đồng thời, truyện cũng thể hiện trí tưởng tượng phong phú, nghệ thuật xây dựng nhân vật tài tình của dân gian Việt Nam. Nữ thần Biển vì thế không chỉ mang vẻ đẹp kì ảo của thần thoại mà còn sáng ngời tình yêu thương, đức hi sinh, để lại nhiều dư âm trong lòng người đọc.