MỘ XUÂN TỨC SỰ

(Nguyễn Trãi)

Nhàn trung tận nhật bế thư trai,

Môn ngoại toàn vô tục khách lai.

Đỗ Vũ thanh trung xuân hướng lão,

Nhất đình sơn vũ luyện hoa khai.

Dịch nghĩa:

(Suốt ngày nhàn nhã khép phòng văn

Khách tục không ai bén mảng gần

Trong tiếng cuốc kêu xuân đã muộn

Đầy sân mưa bụi nở hoa xoan)

(Mộ xuân tức sự, trích Ức Trai thi tập, Nguyễn Trãi)

Xác định thể thơ của văn bản.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự thanh thản và bình an trong tâm hồn con người giữa cuộc sống hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về Nguyễn Trãi – nhà thơ, nhà tư tưởng lớn, người có tấm lòng yêu nước thương dân và tâm hồn thanh cao.

- Bài thơ “Mộ xuân tức sự” thể hiện tâm thế an nhiên, tĩnh tại của ông giữa cuộc đời nhiều biến động.

- Dẫn vào vấn đề: Từ bài thơ, ta nhận thấy giá trị sâu sắc của sự thanh thản và bình an trong tâm hồn – điều con người hôm nay vẫn đang kiếm tìm.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Thanh thản: là trạng thái tâm hồn nhẹ nhõm, không bị chi phối bởi tham vọng, danh lợi hay thù hận.

- Bình an: là cảm giác yên ổn, hài hòa với chính mình và thế giới xung quanh.

→ Đây là những giá trị tinh thần quý giá giúp con người sống hạnh phúc, có ý nghĩa.

b. Bàn luận, phân tích

- Trong xã hội hiện đại, con người bị cuốn vào guồng quay của công việc, vật chất, cạnh tranh; vì thế, tâm hồn dễ mệt mỏi, trống rỗng.

- Sự thanh thản, bình an không đến từ việc có nhiều tiền hay địa vị, mà đến từ việc biết đủ, biết buông bỏ, sống đúng với giá trị thật của bản thân.

- Khi tâm hồn an nhiên, con người:

+ Sống chậm lại, biết lắng nghe thiên nhiên và cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống.

+ Ứng xử nhân hậu, ôn hòa, giảm bớt sân si và mâu thuẫn.

+ Có sức mạnh nội tâm để đối diện với khó khăn, mất mát.

c. Chứng minh – Liên hệ

- Như Nguyễn Trãi, sau bao oan khuất, ông vẫn chọn sống nhàn tĩnh nơi thôn dã, hòa mình vào thiên nhiên, không oán trách, vẫn giữ lòng trung hiếu.

→ Đó là biểu hiện của tâm hồn thanh thản và nhân cách lớn lao.

- Ngày nay, nhiều người cũng tìm thấy bình an bằng việc sống tối giản, chăm sóc sức khỏe tinh thần, hướng đến giá trị chân – thiện – mỹ.

d. Phản đề

- Trái lại, những người sống tham lam, đố kị, bon chen chỉ khiến tâm hồn bất ổn, đánh mất bản thân.

→ Thanh thản không phải là buông xuôi, mà là chủ động lựa chọn sự bình an trong chính nội tâm.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Sự thanh thản và bình an trong tâm hồn là cội nguồn của hạnh phúc chân thật.

- Liên hệ bản thân: Mỗi người nên học cách sống giản dị, chân thành, biết buông bỏ để tâm hồn nhẹ nhõm như Nguyễn Trãi giữa cõi đời.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Trãi là một bậc hiền triết lớn của dân tộc, người không chỉ vĩ đại trong sự nghiệp chính trị mà còn trong đời sống tinh thần. Ở bài thơ “Mộ xuân tức sự”, ta thấy một tâm hồn nhàn tĩnh, an nhiên giữa thiên nhiên, không còn bận lòng với những được mất, vinh nhục của cuộc đời. Từ đó, bài thơ gợi cho con người hôm nay suy ngẫm sâu sắc về giá trị của sự thanh thản và bình an trong tâm hồn.

Thanh thản là khi lòng người nhẹ nhõm, không bị ràng buộc bởi danh lợi, sân si; bình an là khi tâm trí và cuộc sống đạt đến sự hài hòa, tĩnh tại. Đó không phải là trốn tránh thế sự, mà là sự lựa chọn tỉnh thức – sống đúng, sống thiện và sống thật. Nguyễn Trãi sau những biến động cuộc đời đã tìm thấy niềm vui giản dị giữa thiên nhiên: khép phòng văn, nghe tiếng cuốc, ngắm hoa xoan nở trong mưa bụi. Cuộc sống ấy không ồn ào nhưng lại chứa chan hạnh phúc bởi tâm hồn ông đã đạt đến sự thanh thản tuyệt đối.

Trong xã hội hiện đại, con người càng dễ đánh mất bình an nội tâm. Chúng ta mải chạy theo tiền bạc, địa vị, danh vọng mà quên mất niềm vui bình dị của việc sống chậm, yêu thương và sẻ chia. Khi tâm hồn không yên, dù có bao của cải, người ta vẫn cảm thấy trống rỗng. Thanh thản và bình an chỉ đến khi ta biết buông bỏ điều vô nghĩa, biết bằng lòng với hiện tại và sống hướng thiện. Đó là hạnh phúc giản đơn nhưng bền vững nhất.

Nguyễn Trãi đã từng chịu nhiều oan khuất, nhưng ông không để lòng oán hận làm vẩn đục tâm hồn. Ông chọn sự lặng im, hòa mình vào thiên nhiên, sống với tiếng suối, hoa xoan và tiếng chim cuốc. Chính sự thanh thản ấy đã làm nên vẻ đẹp nhân cách – một tấm lòng trung hiếu, trong sáng như trăng sao. Đó là bài học quý giá cho mỗi chúng ta hôm nay: chỉ khi bình an với chính mình, ta mới có thể sống có ích và yêu thương người khác.

Sự thanh thản và bình an trong tâm hồn là đích đến của đời sống tinh thần. Giữa thế giới xô bồ, biết dừng lại, lắng nghe lòng mình, sống chân thành, giản dị – đó chính là con đường để mỗi người tìm thấy hạnh phúc. Như Nguyễn Trãi, sống giữa phong trần mà vẫn giữ lòng trong sáng – ấy là đỉnh cao của nhân cách và trí tuệ con người.