CÂY CHUỐI

(Nguyễn Trãi)

Tự bén hơi xuân, tốt lại thêm,

Đầy buồng lạ, mầu thâu đêm.

Tình thư một bức phong còn kín,

Gió nơi đâu gượng mở xem.

(Môn hoa mộc - Nguyễn Trãi)

Xác định thể loại của bài thơ.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi được thể hiện qua bài thơ.

- Hệ thống ý:

+ Nguyễn Trãi quan sát thiên nhiên bằng một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế.

+ Hình ảnh “cây chuối” – loài cây dân dã, quen thuộc – được nhìn bằng con mắt yêu thương, trân trọng:

“Tự bén hơi xuân, tốt lại thêm,

Đầy buồng lạ, mầu thâu đêm.”

→ Cho thấy ông cảm nhận được sức sống tràn trề của cây, của mùa xuân và của thiên nhiên.

+ Hai câu sau:

“Tình thư một bức phong còn kín,

Gió nơi đâu gượng mở xem.”

→ Thể hiện trí tưởng tượng phong phú và tình cảm tinh tế. Cây chuối như hóa thân thành người đang gửi gắm một “tình thư” bí mật của thiên nhiên.

=> Qua đó, ta thấy một tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu sự sống, gắn bó với những điều bình dị mà sâu sắc.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi được thể hiện qua bài thơ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Nguyễn Trãi – nhà thơ, nhà tư tưởng lớn của dân tộc – luôn hướng lòng mình về thiên nhiên, tìm sự đồng điệu giữa tâm hồn và cảnh vật. Trong bài thơ “Cây chuối”, ông thể hiện một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm và đầy yêu thương. Chỉ bằng những hình ảnh gần gũi, giản dị, Nguyễn Trãi đã khắc họa sức sống mãnh liệt của thiên nhiên: “Tự bén hơi xuân, tốt lại thêm / Đầy buồng lạ, mầu thâu đêm”. Ông không chỉ nhìn thấy sự tươi tốt bên ngoài mà còn cảm nhận được sức xuân đang lan tỏa trong từng nhịp sống của cây cối. Đặc biệt, hai câu thơ cuối với hình ảnh “tình thư”, “gió gượng mở xem” thể hiện trí tưởng tượng phong phú và tâm hồn nghệ sĩ lãng mạn của Nguyễn Trãi – người luôn thấy thiên nhiên như một sinh thể có hồn, biết bộc bạch cảm xúc. Qua bài thơ, ta nhận ra một Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, sống chan hòa, biết tìm niềm vui và cái đẹp trong những điều giản dị, đời thường mà sâu xa.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Bàn về ý nghĩa của việc con người sống hòa hợp với thiên nhiên trong cuộc sống hiện nay.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn về bài thơ “Cây chuối” – bức tranh thiên nhiên giản dị nhưng thấm đẫm hồn người.

- Từ hình ảnh cây chuối hòa mình vào hơi xuân, nhà thơ gợi ra bài học sâu sắc: con người cần biết sống hòa hợp với thiên nhiên để tìm thấy niềm vui, sự cân bằng và ý nghĩa sống đích thực.

- Dẫn vào vấn đề: Sống hòa hợp với thiên nhiên là một giá trị nhân văn quan trọng trong đời sống hiện đại.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Sống hòa hợp với thiên nhiên nghĩa là con người nhận thức được mối liên hệ mật thiết giữa mình và tự nhiên, biết trân trọng, bảo vệ, gìn giữ thiên nhiên, đồng thời tìm sự an nhiên trong mối quan hệ hài hòa đó.

- Đây không chỉ là hành vi ứng xử sinh thái mà còn là một lối sống văn minh và nhân văn.

b. Bàn luận – phân tích vấn đề

- Thiên nhiên là cái nôi nuôi dưỡng sự sống, cung cấp cho con người không khí, nước, thức ăn, năng lượng và cả cảm xúc, cảm hứng sáng tạo.

- Sống hòa hợp với thiên nhiên giúp con người giữ được cân bằng tinh thần, tránh xa áp lực, tìm lại sự bình yên và sức mạnh nội tâm.

- Trong thơ Nguyễn Trãi, hình ảnh “cây chuối” bén hơi xuân, đâm chồi nảy lộc là biểu tượng của sự hòa quyện, gắn bó giữa con người với thiên nhiên, gợi bài học về cách sống thuận theo quy luật tự nhiên.

- Tuy nhiên, trong đời sống hiện nay, con người ngày càng xa cách và hủy hoại môi trường: đô thị hóa, khai thác tài nguyên quá mức, ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu… → hậu quả: thiên tai, bệnh tật, khủng hoảng sinh thái.

- Vì vậy, sống hòa hợp với thiên nhiên không chỉ là nhu cầu tinh thần, mà còn là trách nhiệm đạo đức và hành động sống còn của nhân loại.

c. Mở rộng, liên hệ thực tế

- Biểu hiện của lối sống hòa hợp: sử dụng tiết kiệm năng lượng, trồng cây xanh, hạn chế rác thải nhựa, tham gia bảo vệ môi trường, sống tối giản, yêu quý cảnh vật quê hương…

- Nhiều tấm gương tích cực: các phong trào “Trồng một tỷ cây xanh”, “Ngày không rác nhựa”, hay những người trẻ chọn sống xanh, sống chậm để gần gũi thiên nhiên.

- Liên hệ bản thân: mỗi người cần ý thức rằng bảo vệ thiên nhiên chính là bảo vệ chính cuộc sống và tâm hồn mình.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ý nghĩa: sống hòa hợp với thiên nhiên là con đường giúp con người tìm thấy hạnh phúc, cân bằng và phát triển bền vững.

- Bài thơ “Cây chuối” của Nguyễn Trãi không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên – mối quan hệ cần được gìn giữ bằng tình yêu, sự tôn trọng và ý thức trách nhiệm.

Bài văn tham khảo

Bài thơ “Cây chuối” của Nguyễn Trãi là một bức tranh thiên nhiên giản dị mà sâu sắc, nơi hình ảnh cây chuối “tự bén hơi xuân, tốt lại thêm” gợi ra sức sống tươi mới và sự hòa hợp giữa vạn vật với khí xuân. Từ cảm hứng đó, ta có thể nhận thấy một vấn đề luôn mang tính thời sự: con người cần biết sống hòa hợp với thiên nhiên để gìn giữ vẻ đẹp của cuộc đời và chính tâm hồn mình.

Sống hòa hợp với thiên nhiên là khi con người nhận ra mình là một phần của tự nhiên, sống thuận theo quy luật tự nhiên, biết yêu quý, bảo vệ và trân trọng môi trường xung quanh. Đó không chỉ là hành vi ứng xử đúng đắn mà còn là một thái độ sống nhân văn. Thiên nhiên là cái nôi của sự sống, là nơi con người tìm về để nghỉ ngơi, để tái tạo năng lượng tinh thần và nuôi dưỡng cảm xúc. Trong thơ Nguyễn Trãi, cây chuối hiện lên vừa bình dị vừa tràn đầy sức sống, tượng trưng cho mối giao hòa giữa con người và vạn vật. Cây không chỉ “bén hơi xuân” mà còn như mang trong mình “tình thư một bức”, khiến người đọc cảm nhận được tâm hồn nhà thơ đang rung động tinh tế trước từng hơi thở của tự nhiên. Đó là cách ông tìm đến sự an nhiên, thanh thản sau những biến động của cuộc đời.

Thế nhưng trong xã hội hiện nay, khi công nghiệp hóa và đô thị hóa phát triển mạnh, con người ngày càng xa rời thiên nhiên. Không khí bị ô nhiễm, rừng bị tàn phá, nguồn nước cạn kiệt – tất cả là hậu quả của lối sống thực dụng và thiếu trách nhiệm. Con người càng hiện đại, càng cần học lại bài học giản dị: phải sống xanh, sống gần gũi với tự nhiên. Hòa hợp với thiên nhiên không chỉ là bảo vệ môi trường, mà còn là cách ta gìn giữ sự cân bằng tâm hồn, tránh xa căng thẳng, lo âu, tìm về sự tĩnh lặng và nhân ái vốn có.

Mỗi người có thể bắt đầu từ những việc nhỏ: trồng thêm cây xanh, hạn chế rác thải nhựa, yêu thương các sinh vật, và đặc biệt là học cách cảm nhận thiên nhiên bằng trái tim. Khi ta biết lắng nghe tiếng chim, tiếng gió, khi thấy hạnh phúc chỉ từ một chậu cây nhỏ nơi ban công, khi đó, ta đang thật sự sống hòa hợp với thiên nhiên.

Bài thơ “Cây chuối” của Nguyễn Trãi không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của loài cây quen thuộc mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc: hãy sống gắn bó và trân trọng thiên nhiên, bởi trong sự hòa hợp ấy, con người sẽ tìm thấy sự bình yên và hạnh phúc đích thực.