Từ nội dung văn bản phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về truyền thống tương thân tương ái của con người Việt Nam.

Ngôi thứ ba.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích, đánh giá những hành động, suy nghĩ của hai nhân vật Lan và Sơn.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu nhà văn Thạch Lam – cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, thường viết về những con người nhỏ bé với tấm lòng nhân hậu, nhân văn.

- Giới thiệu truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa – một truyện nhẹ nhàng, thấm đẫm tình người.

- Dẫn vào hai nhân vật chính Lan và Sơn – hai chị em tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, nhân hậu của con người Việt Nam.

* Thân bài:

a. Hoàn cảnh và quan hệ nhân vật

- Lan và Sơn là hai chị em ruột, sống trong một gia đình có điều kiện, sung túc hơn lũ trẻ cùng xóm trọ.

- Họ vẫn giữ lối sống giản dị, hòa đồng, không xa cách, kiêu kỳ như những người họ hàng khác.

- Mối quan hệ giữa hai chị em thân thiết, đầm ấm; cả hai đều giàu tình cảm, biết yêu thương, quan tâm đến người khác.

→ Giới thiệu bối cảnh xã hội: Sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội cũ khiến nhiều mảnh đời thiếu thốn, nhưng chính trong nghịch cảnh ấy, tình thương lại tỏa sáng.

b. Nhân vật Lan

- Là người chị đảm đang, nhân hậu, tinh tế.

- Khi thấy bé Hiên đứng co ro trong manh áo rách, Lan không dửng dưng mà chủ động gọi bạn lại, hỏi han với giọng dịu dàng, ấm áp.

- Hành động “chạy về nhà lấy áo” cho Hiên thể hiện lòng nhân ái, sự bao dung tự nhiên của người phụ nữ Việt Nam.

- Lan còn thể hiện vẻ đẹp của tình cảm gia đình – luôn yêu thương, che chở em trai, đồng cảm với người nghèo khổ xung quanh.

→ Lan là hiện thân của lòng trắc ẩn, đức hi sinh và sự tinh tế trong tâm hồn.

c. Nhân vật Sơn

- Sơn là cậu bé nhạy cảm, giàu lòng thương người, được chị và mẹ yêu quý.

- Ban đầu, Sơn có chút vô tư, hồn nhiên khoe áo mới, nhưng khi nhận ra sự thiếu thốn của bạn, cậu “thấy động lòng thương”.

- Hành động thì thầm với chị: “Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ” thể hiện sự thức tỉnh của lòng nhân ái – một chuyển biến tinh tế trong tâm hồn trẻ thơ.

- Khi “đứng lặng yên đợi, trong lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui”, Sơn đã cảm nhận được niềm hạnh phúc của sự sẻ chia, một bài học nhân văn sâu sắc.

→ Sơn là biểu tượng của tâm hồn trong sáng, nhân hậu và biết sống vì người khác.

d. Ý nghĩa và giá trị của hai nhân vật

- Lan và Sơn đại diện cho vẻ đẹp của con người Việt Nam: giàu lòng thương, nhân ái, biết “lá lành đùm lá rách”.

- Câu chuyện nhỏ nhưng gợi nên thông điệp nhân sinh lớn lao: niềm vui chân thật đến từ sự đồng cảm và sẻ chia.

- Qua đó, Thạch Lam khẳng định: trong cái lạnh giá của mùa đông, tình người vẫn là ngọn lửa sưởi ấm cuộc đời.

e. Nghệ thuật

- Bút pháp nhẹ nhàng, tinh tế, miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc.

- Ngôn ngữ giàu cảm xúc, giàu chất thơ, phù hợp với vẻ đẹp nhân văn của câu chuyện.

* Kết bài:

 Khẳng định lại vẻ đẹp tâm hồn của Lan và Sơn – những mầm thiện trong sáng giữa cuộc đời còn nhiều đói rét, phân hóa.

 Bày tỏ cảm xúc cá nhân: cảm động, trân trọng, biết ơn tác giả vì đã gửi đến người đọc bài học về lòng nhân ái.

Bài viết tham khảo

Trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930–1945, Thạch Lam là cây bút đặc biệt của Tự lực văn đoàn – không chạy theo những bi kịch dữ dội mà lặng lẽ viết về đời thường, về những tâm hồn nhỏ bé nhưng giàu lòng nhân ái. Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa là một tác phẩm như thế. Qua hình ảnh hai chị em Lan và Sơn, nhà văn đã khắc họa vẻ đẹp của tình thương, của tấm lòng nhân hậu giữa những ngày đông nghèo khó.

Lan và Sơn là hai chị em sống trong một gia đình có điều kiện. Giữa bối cảnh phân hóa giàu nghèo rõ rệt, hai chị em vẫn gần gũi, thân thiết với lũ trẻ nghèo ở xóm trọ. Khác với những người họ hàng kiêu kỳ, họ sống giản dị, biết sẻ chia, chan hòa tình cảm. Chính vì vậy, khi gió mùa về, cái lạnh đầu mùa đã làm lay động tâm hồn non trẻ của hai chị em, để rồi từ đó bừng sáng lên một hành động đẹp.

Lan – người chị dịu dàng, nhân hậu – là người đầu tiên nhận ra hoàn cảnh đáng thương của bé Hiên. Thấy bạn co ro trong manh áo rách, Lan gọi lại, hỏi han bằng giọng đầy thương xót. Khi nghe Hiên nói “hết áo rồi”, cô lập tức đồng ý với ý định của em, hăm hở chạy về nhà lấy áo cho bạn. Hành động ấy giản dị nhưng chứa đựng tấm lòng bao dung, nhân ái, phản ánh nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống: tinh tế, biết yêu thương và sẵn sàng giúp đỡ người khác.

Sơn – cậu bé được nuông chiều – ban đầu còn hồn nhiên khoe áo mới, nhưng khi nhìn thấy bạn bè run rẩy trong rét, đặc biệt là bé Hiên chỉ có manh áo tả tơi, cậu bỗng “thấy động lòng thương”. Sự thức tỉnh ấy thật đáng quý: nó là khoảnh khắc một tâm hồn trẻ thơ chạm đến lòng nhân ái. Cậu thì thầm với chị: “Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ” – một ý nghĩ trong sáng, hồn nhiên nhưng chứa đựng tình thương sâu sắc. Khi hành động được thực hiện, Sơn “đứng lặng yên đợi, trong lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui”. Cái “ấm áp” ấy không chỉ đến từ tình cảm gia đình, mà còn là hơi ấm của lòng nhân hậu vừa được đánh thức.

Bằng giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế và đầy cảm xúc, Thạch Lam đã gửi gắm thông điệp sâu xa: trong cuộc sống, chỉ cần biết mở lòng, quan tâm và sẻ chia, con người sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn. Hành động nhỏ của Lan và Sơn đã lan tỏa một hơi ấm lớn, sưởi ấm cả tâm hồn người đọc. Truyện không có kịch tính, xung đột, nhưng dư âm lại lắng sâu, như một khúc nhạc dịu dàng về tình người trong cái lạnh đầu mùa.

Hai chị em Lan và Sơn đã để lại trong lòng người đọc niềm xúc động và niềm tin vào điều thiện. Từ câu chuyện ấy, ta hiểu rằng trong cuộc đời này, dù vật chất có thiếu thốn, chỉ cần có lòng nhân ái, con người vẫn có thể mang hơi ấm đến cho nhau. Chính Thạch Lam, bằng ngòi bút chan chứa yêu thương, đã giúp ta nhận ra giá trị lớn lao của những điều nhỏ bé.