MUỐI CỦA RỪNG (Trích)

(1) Sau Tết Nguyên Đán một tháng là thời gian thích nhất ở rừng. Cây cối đều nhú lộc non. Rừng xanh ngắt vầ ẩm ướt. Thiên nhiên vừa trang trọng vừa tình cảm. Điều ấy một phần là do mưa xuân

(2) Khoảng thời gian này mà đi trong rừng, chân giẫm lên lớp lá ải mục, hít thở không khí trong lọc, thỉnh thoảng lại được thót mình bởi một giọt nước trên cây rỏ xuống vai trần thì thật tuyệt thú. Tất cả những trò nhố nhăng đê tiện vấp phải hàng ngày hoàn toàn có thể rũ sạch bởi một cú nhảy của con sóc nhỏ trên cành dâu da.

(3) Chính dịp đó ông Diểu đi săn.

(4) Ý nghĩ đi săn nảy sinh khi thằng con học ở nước ngoài gửi về biếu ông khẩu súng hai nòng. Khẩu súng tuyệt vời, nhẹ bỗng, hệt như một thứ đồ chơi, thật nằm mơ cũng không thấy được. Ở tuổi sáu mươi, đi săn trong rừng vào một ngày xuân kể cũng đáng sống.

…

(5) Ông Diểu thấy buồn tê tái đến tận đáy lòng. Ông nhìn cả hai con khỉ và thấy cay cay sống mũi. Hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề. « Thôi tao phóng sainh cho mày ! » - Ông Diểu ngồi yên một lát rồi bỗng đứng dậy nhổ bãi nước bọt dưới chân mình. Lưỡng lự giây phút rồi ông vội vã bước đi. Hình như chỉ chờ có thế, con khỉ cái vọt ngay ra khỏi chỗ nấp, chạy vội đến con khỉ đực nằm.

(6) Ông Diểu rẽ sang một lối đi khác. Ông muốn tránh sẽ gặp người. Lối này đầy những bụi gai ngáng đường nhưng hoa tử huyết nhiều không kể xiết. Ông Diểu dừng lại sững sờ. Loài hoa từ huyền cứ ba chục năm mởi nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đấy là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.

 (Muối của rừng, Nguyễn Huy Thiệp, Tập truyện Tình yêu, tội ác và trừng phạt, NXB Trẻ, 2012)

Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về thông điệp mà nhà văn Nguyễn Huy Thiệp gửi gắm qua hình ảnh “muối của rừng”.

- Hệ thống ý:

+ Qua hành động tha chết cho con khỉ và gặp hoa tử huyền, ông Diểu như được thiên nhiên “thưởng công” – bởi lòng nhân từ chính là “muối” giữ cho tâm hồn con người trong lành.

+ Muối của rừng gợi suy ngẫm: giữa cuộc đời nhiều toan tính, điều quý nhất không phải là vật chất, mà là sự nhân hậu, biết dừng lại trước nỗi đau của sinh linh khác.

+ Khi con người sống hòa hợp, biết tôn trọng và bao dung, thiên nhiên sẽ hồi đáp bằng “muối” – vị mặn của sự sống, của tình yêu thương.

+ Trong xã hội hiện nay, thông điệp ấy vẫn nguyên giá trị: ta cần giữ trong mình “muối” – những giá trị đạo đức, lương tri – để không bị cuộc đời làm hoen ố.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về thông điệp mà nhà văn Nguyễn Huy Thiệp gửi gắm qua hình ảnh “muối của rừng”.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Hình ảnh “muối của rừng” trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp gợi lên một ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Đó không chỉ là loài hoa trắng hiếm hoi, vị mặn, nở ba mươi năm một lần, mà còn là biểu tượng cho sự tinh khiết, bao dung và lòng nhân ái của tự nhiên. Khi ông Diểu tha chết cho con khỉ, rừng liền “kết muối” như phần thưởng cho tấm lòng nhân hậu. “Muối của rừng” chính là phần tinh túy mà thiên nhiên ban tặng cho con người biết sống tử tế, biết yêu thương. Giữa một xã hội đầy toan tính, vị “mặn” của lương tri và tình người càng trở nên quý giá. Con người chỉ thực sự thanh thản khi giữ được cho mình một tâm hồn trong sáng, biết trân trọng sự sống quanh mình. Thông điệp mà Nguyễn Huy Thiệp gửi gắm qua “muối của rừng” là lời nhắc nhở: hãy sống nhân nghĩa, hài hòa với thiên nhiên, vì đó chính là nền tảng của hạnh phúc và bình yên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn đoạn trích Muối của rừng – một truyện ngắn giàu ý nghĩa nhân sinh của Nguyễn Huy Thiệp.

- Nêu vấn đề nghị luận: Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên – một đề tài sâu sắc và cấp thiết trong đời sống hiện đại.

* Thân bài:

1. Giải thích vấn đề

- Thiên nhiên là thế giới tự nhiên bao quanh con người – nơi cung cấp điều kiện sống, dưỡng chất, vẻ đẹp và nguồn cảm hứng.

- Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là mối quan hệ gắn bó, tương tác hai chiều: con người sống nhờ thiên nhiên, và thiên nhiên tồn tại bền vững nhờ sự tôn trọng, gìn giữ của con người.

2. Phân tích, bàn luận qua đoạn trích

- Trong truyện, ông Diểu – một người già sống gần rừng – ban đầu đến với rừng để “đi săn”, tức là xâm phạm vào thế giới tự nhiên.

- Nhưng khi chứng kiến tình mẫu tử của hai con khỉ, ông nhận ra nỗi đau và tình cảm nơi muôn loài, từ đó thức tỉnh lòng trắc ẩn và ý thức nhân văn.

- Hành động tha mạng cho khỉ chính là khoảnh khắc con người biết dừng lại, biết tôn trọng sự sống khác mình – đó là bước trở về hài hòa với thiên nhiên.

- Sự xuất hiện của “muối của rừng” sau đó mang ý nghĩa biểu tượng: thiên nhiên luôn có cách hồi đáp, ban “phúc lành” cho con người khi họ sống nhân hậu, biết gìn giữ và yêu thương.

3. Mở rộng – liên hệ thực tiễn

- Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên vốn khăng khít và phụ thuộc lẫn nhau.

+ Thiên nhiên cho ta không khí, nước, đất, thức ăn, cảnh quan và cảm hứng tinh thần.

+ Con người, nếu không biết bảo vệ, sẽ hủy hoại chính nguồn sống của mình.

- Thực tế ngày nay, thiên nhiên đang bị tàn phá nghiêm trọng: rừng bị chặt phá, sông hồ ô nhiễm, khí hậu biến đổi. Đó là hậu quả của sự vô cảm và tham lam của con người.

- Khi con người quay lưng với tự nhiên, họ đánh mất sự bình yên và cả phần nhân tính của chính mình.

- Giống như ông Diểu, chỉ khi nhận ra mọi sinh linh đều có giá trị và “trách nhiệm nặng nề” trong sự sống, con người mới thật sự trưởng thành và sống nhân văn.

4. Bài học và ý nghĩa

- Hãy sống hòa hợp với thiên nhiên: biết yêu quý, trân trọng, bảo vệ môi trường sống, giữ gìn rừng, biển, không khí trong lành.

- Hãy biết cảm thông với muôn loài, vì sự sống nào cũng đáng được tôn trọng.

- Hãy coi thiên nhiên không phải là đối tượng để chinh phục, mà là người bạn đồng hành – là “ngôi nhà” chung của nhân loại.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Thiên nhiên là cội nguồn của sự sống và cũng là tấm gương soi chiếu nhân tính con người.

- Từ thông điệp “muối của rừng”, ta hiểu rằng: chỉ khi con người biết sống nhân ái và hòa hợp với tự nhiên, cuộc đời mới thực sự thanh bình, phong túc như chính lời kết trong truyện.

Bài viết tham khảo

Thiên nhiên là chiếc nôi nuôi dưỡng sự sống, là mái nhà bao dung ôm trọn con người qua bao thế hệ. Thế nhưng, trong guồng quay của đời sống hiện đại, con người nhiều khi quên mất mối dây gắn bó ấy. Đọc truyện ngắn Muối của rừng của Nguyễn Huy Thiệp, ta thấy lòng bỗng lặng lại trước hình ảnh ông Diểu – người thợ săn già, đứng giữa rừng sâu mà nhận ra vẻ đẹp thiêng liêng của sự sống, để từ đó hiểu sâu sắc hơn mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Khi vào rừng, ông Diểu mang theo súng – biểu tượng của quyền lực con người trước thiên nhiên. Nhưng càng tiến sâu vào rừng, ông càng như đi vào thế giới của những điều trong sạch, nơi thiên nhiên không chỉ là cảnh vật, mà còn là một sinh thể có tâm hồn. Khoảnh khắc ông chứng kiến con khỉ cái lao ra bên con đực bị thương, khóc nức nở, là lúc bản năng săn mồi trong ông vụt tắt. Ông nhận ra nỗi đau và tình yêu trong thế giới loài vật – một thứ tình cảm rất người. Từ sự thương cảm ấy, ông quyết định tha mạng, trả chúng về rừng. Đó không chỉ là hành động phóng sinh, mà là sự thức tỉnh lương tri, là bước trở về của con người với thiên nhiên, trở về với chính mình.

Sau khi tha khỉ, ông Diểu tình cờ nhìn thấy hoa tử huyền nở – loài hoa ba chục năm mới một lần xuất hiện, được gọi là muối của rừng. Hình ảnh ấy như phần thưởng thiêng liêng mà tự nhiên gửi đến con người. Khi con người biết sống nhân hậu, biết tôn trọng sự sống quanh mình, thiên nhiên cũng dịu dàng mở lòng, đáp lại bằng vẻ đẹp, bằng sự bình an. Câu chuyện nhỏ nơi rừng sâu vì thế mang ý nghĩa lớn: thiên nhiên và con người vốn là hai nửa của một tổng thể, chỉ khi hài hòa thì sự sống mới bền lâu.

Nhìn ra đời sống hôm nay, ta lại thấy bao nghịch lý. Con người khai thác, chặt phá, hủy hoại thiên nhiên để phục vụ cho những ham muốn vô tận của mình. Rừng biến mất, biển chết, khí hậu đảo điên. Hậu quả ấy không chỉ là thiên tai, mà còn là nhân tai – là cái giá phải trả khi con người quay lưng với tự nhiên. Chúng ta đã đi quá xa khỏi “ngôi nhà” chung, để rồi giờ đây, phải gồng mình chống chọi với chính những cơn giận dữ của Trái đất.

Thiên nhiên không lên tiếng, nhưng luôn có cách để nhắc nhở ta: bằng một trận bão, một mùa hạn, một vùng đất sụt lở. Và chỉ khi con người biết dừng lại, biết cúi đầu cảm tạ, ta mới thực sự tìm lại được sự bình yên. Giống như ông Diểu trong Muối của rừng, con người chỉ thật sự trở nên nhân văn khi biết đặt mình ngang hàng với muôn loài, khi hiểu rằng mỗi sinh vật đều mang trong mình giá trị sống riêng.

Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là mối quan hệ đồng hành, tương hỗ. Thiên nhiên có thể sống mà không cần con người, nhưng con người thì không thể sống thiếu thiên nhiên. Giữ lấy rừng, giữ lấy biển, là giữ lấy chính linh hồn của mình. Bởi thiên nhiên không chỉ là đất đai, cây cỏ, mà còn là phần nhân tính sâu nhất trong con người – phần khiến ta biết yêu thương, biết dừng lại, biết sống tử tế.