MẮT BIẾC (Trích)

Hồi còn nhỏ, nhỏ xíu, tôi chưa có bạn gái. Suốt ngày chỉ chơi với…mẹ tôi và bà nội tôi. Mẹ tôi rất thương tôi nhưng vì mẹ sợ ba nên ít khi mẹ che chở được tôi trước những trận đòn của ba tôi. Bà tôi thì lại khác. Bà sinh ra ba nên ba phải sợ bà.Điều đó thật may mắn đối với tôi.

Hồi nhỏ tôi rất nghịch, ăn đòn khá thường xuyên. Điều đó buộc đầu óc non nớt của tôi phải tìm cách đối phó với những trận đòn trừng phạt của ba tôi. Mỗi lần phạm lỗi, hễ thấy ba tôi dợm rút cây roi mây ra khỏi vách là tôi vội vàng chạy sang nhà bà tôi. Bà tôi thường nằm trên cái sập gỗ lim đen bóng, bên dưới là những ngăn kéo đựng thuốc bắc của ông tôi. Bà nằm đó, miệng bỏm bẻm nhai trầu, tay phe phẩy chiếc quạt mo cau với một dáng điệu thong thả.

- Bà ơi, bà!- tôi chạy đến bên chiếc sập, hỏn hển kêu.

Bà tôi chỏi tay nhỏm dậy:

- Gì đó cháu?

- Ba đánh! – Tôi nói, miệng méo xệch.

- Cháu đừng lo! Lên đay nằm với bà!

Bà tôi dịu dàng trấn an tôi và đưa tay kéo tôi lên sập, đặt tôi nằm khuất sau lưng bà, phía sát tường. xong, bà tôi xoay người lại, nằm quay mặt ra ngoài.

Lát sau, ba tôi bước qua, tay vung vẩy con roi dài, miệng hỏi:

- Mẹ có thấy thằng Ngạn chạy qua đây không?

- Không thấy.

Bà tôi thản nhiên đáp và tiếp tục nhai trầu. Tôi nằm sau lưng bà, tim thót lại vì lo âu. Tôi chỉ cảm thấy nhẹ nhõm khi nghe tiếng bước chan ba tôi xa dần. {….}.

Bà tôi không bao giờ từ chối yêu cầu của tôi. Bà vừa gãi lưng cho tôi vừa thủ thỉ kể chuyện cho tôi nghe. Những câu chuyện đời xưa của bà tôi nghe đã thuộc lòng…. Tuy vậy, mỗi khi bà kể chuyện, tôi luôn luôn nằm nghe với cảm giác hứng thú hệt như lần đầu tiên, có lẽ do giọng kể dịu dàng và âu yếm của bà, bao giờ nó cũng toát ra một tình cảm trìu mến đặc biệt dành cho tôi khiến trái tim tôi run lên trong một nỗi xúc động hân hoan khó tả. Và tôi ngủ thiếp đi lúc nào không hay, với trái tim không ngừng thổn thức.

                                             (Nguyễn Nhật Ánh. Tiểu thuyết Mắt biếc, Nxb Trẻ, 2021)

Xác định thể loại của văn bản trên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về giá trị của tình yêu thương trong gia đình đối với sự hình thành và phát triển nhân cách con người.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn ngữ liệu: Đoạn trích Mắt biếc khắc họa tuổi thơ hồn nhiên của cậu bé Ngạn và tình cảm yêu thương, chở che của người bà.

- Dẫn ra vấn đề nghị luận: Từ câu chuyện ấy, ta nhận ra giá trị to lớn của tình yêu thương trong gia đình đối với mỗi con người.

* Thân bài:

1. Giải thích vấn đề

- Tình yêu thương trong gia đình là sợi dây gắn kết giữa các thành viên – cha mẹ, ông bà, con cháu – bằng sự quan tâm, chăm sóc và sẻ chia.

- Đó là nền tảng hình thành nhân cách, nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa vững chắc cho con người trong cuộc sống.

2. Phân tích – Bàn luận

- Trong đoạn trích, tình thương của bà dành cho đứa cháu nhỏ thật sâu sắc và dịu dàng. Bà không chỉ là nơi Ngạn tìm đến để tránh đòn roi mà còn là vòng tay che chở, an ủi, giúp cậu cảm thấy an toàn và được yêu thương.

- Hình ảnh bà “xoay người lại, nằm quay mặt ra ngoài” để giấu cháu sau lưng, hay giọng kể chuyện âu yếm của bà, thể hiện tình yêu thương vô điều kiện – tình cảm thuần khiết và bao dung.

- Nhờ được sống trong tình yêu ấy, đứa trẻ học được lòng nhân hậu, sự biết ơn, và cách yêu thương con người – những phẩm chất làm nên nhân cách tốt đẹp.

3. Mở rộng, liên hệ

- Trong xã hội hiện đại, đôi khi nhịp sống gấp gáp khiến tình cảm gia đình bị lãng quên, nhiều người sống xa cách, thiếu quan tâm nhau.

- Nhưng dù ở thời đại nào, gia đình vẫn là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn, là chỗ dựa bình yên nhất.

- Khi mỗi người biết trân trọng và duy trì tình yêu thương trong gia đình, xã hội sẽ trở nên nhân ái, gắn kết hơn.

4. Phản đề

- Ngược lại, khi con người thiếu tình thương gia đình – như sự thờ ơ, lạnh nhạt hay bạo lực – họ dễ trở nên khô khan, ích kỷ, thậm chí lạc hướng trong cuộc sống.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Tình yêu thương trong gia đình là nền tảng bền vững nhất để hình thành nhân cách và hạnh phúc của mỗi người.

- Liên hệ bản thân: Mỗi chúng ta cần trân trọng, giữ gìn, và lan tỏa yêu thương để gia đình luôn là nơi trở về bình yên nhất.

Bài viết tham khảo

Đọc đoạn trích Mắt biếc của Nguyễn Nhật Ánh, ta không chỉ xúc động trước hình ảnh người bà hiền từ, dịu dàng mà còn nhận ra một giá trị nhân văn sâu sắc: tình yêu thương trong gia đình là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa để con người lớn lên và trưởng thành. Giữa những đòn roi của người cha nghiêm khắc, đứa cháu nhỏ đã tìm đến vòng tay bà như tìm đến nơi trú ẩn bình yên nhất. Bà không chỉ che chở cháu khỏi cơn giận của cha mà còn vỗ về, kể chuyện, đem lại cho cháu cảm giác an toàn và yêu thương vô điều kiện. Tình thương ấy giản dị mà lớn lao, bởi nó không cần lời nói hoa mỹ, chỉ cần một cử chỉ bao dung cũng đủ khiến trái tim trẻ thơ thổn thức.

Tình yêu thương trong gia đình là sợi dây thiêng liêng nối kết con người với nhau, là nền tảng để hình thành nhân cách. Nhờ có tình thương, con người biết yêu quý, biết cảm thông và chia sẻ. Đứa cháu trong truyện lớn lên trong hơi ấm của bà, chắc chắn sẽ mang theo trong tim hạt mầm nhân hậu – bởi yêu thương được gieo từ những điều bình dị nhất. Trong đời sống hôm nay, khi nhịp sống hiện đại khiến nhiều người quên đi việc lắng nghe và quan tâm người thân, giá trị của tình cảm gia đình càng trở nên quý giá. Một cái ôm, một lời hỏi han, hay một bữa cơm sum vầy – tất cả là biểu hiện của tình yêu thương không gì thay thế được.

Ngược lại, nếu trong gia đình thiếu vắng tình thương, con người sẽ dễ rơi vào cô đơn, khép kín, thậm chí đánh mất phương hướng sống. Không có tình yêu thương, xã hội sẽ trở nên lạnh lùng, vô cảm. Bởi vậy, xây dựng và giữ gìn tình cảm trong gia đình chính là giữ gìn hạnh phúc của mỗi người và nền tảng đạo đức của xã hội.

Tình yêu thương trong gia đình, vì thế, là ngọn lửa không bao giờ tắt, sưởi ấm tâm hồn con người qua mọi biến động của thời gian. Mỗi chúng ta hãy biết trân trọng, gìn giữ và lan tỏa tình cảm ấy để dù đi đâu, mỗi khi ngoảnh lại, ta vẫn thấy một mái nhà đầy ắp yêu thương đang chờ đón mình.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của tình bà cháu trong cuộc sống con người.

- Hệ thống ý:

+ Qua đoạn trích, người bà là hình ảnh của sự bao dung và chở che: bà sẵn sàng bảo vệ cháu khỏi đòn roi, yêu thương và vỗ về bằng những câu chuyện dịu dàng.

+ Tình yêu thương của bà giúp đứa cháu cảm nhận được hơi ấm, sự an toàn và lòng nhân hậu.

+ Trong cuộc sống, tình bà cháu là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, giúp con người biết yêu thương, sẻ chia, biết trân trọng cội nguồn.

+ Khi xã hội hiện đại khiến nhiều giá trị gia đình bị lãng quên, tình bà cháu càng cần được trân trọng và gìn giữ như một sợi dây nhân ái nối liền quá khứ và hiện tại.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về ý nghĩa của tình bà cháu trong cuộc sống con người..

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong đoạn trích Mắt biếc của Nguyễn Nhật Ánh, hình ảnh người bà hiện lên dịu dàng, bao dung và đầy tình yêu thương dành cho đứa cháu nhỏ. Từ đó, ta nhận ra ý nghĩa sâu sắc của tình bà cháu trong cuộc sống con người. Tình bà cháu là sợi dây thiêng liêng gắn kết hai thế hệ, nơi đứa cháu được che chở, được dạy dỗ và cảm nhận hơi ấm của gia đình. Trong ký ức tuổi thơ, bà không chỉ là người chăm sóc mà còn là “người giữ lửa” – đem lại sự an toàn, tin cậy và bình yên. Nhờ có bà, đứa cháu trong truyện cảm nhận được tình yêu thương vô điều kiện, học được lòng nhân hậu và biết trân trọng tình thân. Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều người dần quên đi những giá trị gia đình giản dị, tình bà cháu vẫn là điểm tựa tinh thần bền vững, giúp ta nhớ rằng yêu thương luôn bắt đầu từ những điều gần gũi nhất. Mỗi người hãy biết trân trọng và đền đáp tình cảm thiêng liêng ấy bằng lòng biết ơn chân thành và hành động quan tâm hằng ngày.