Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lược dẫn: Trong tiết Thanh Minh, Thúy Kiều cùng với Thúy Vân và Vương Quan đi chơi xuân, khi trở về, gặp một nấm mộ vô danh ven đường, không người hương khói. Kiều hỏi thì được Vương Quan cho biết đó là mộ Đạm Tiên, một ca nhi nổi danh tài sắc nhưng bạc mệnh.

Lòng đâu sẵn mối thương tâm,

Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.

Đau đớn thay phận đàn bà!

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.

Phũ phàng chi bấy hoá công,

Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.

Sống làm vợ khắp người ta,

Hại thay thác xuống làm ma không chồng.

Nào người phượng chạ loan chung,

Nào người tích lục tham hồng là ai ?

Đã không kẻ đoái người hoài,

Sẵn đây ta thắp một vài nén nhang.

Gọi là gặp gỡ giữa đàng,

Họa là người dưới suối vàng biết cho.

Lầm rầm khấn vái nhỏ to,

Sụp ngồi đặt cỏ trước mồ bước ra.

Một vùng cỏ áy bóng tà,

Gió hiu hiu thổi một và bông lau.

Rút trâm giắt sẵn mái đầu,

Vạch da cây vịnh bốn câu ba vần.

Lại càng mê mẩn tâm thần

Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra.

Lại càng ủ dột nét hoa,

Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.

(Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du, Nxb Dân Trí, Hà Nội, 2013)

(0,5 điểm) Đoạn trích trên được viết theo thể thơ nào?

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Tâm trạng thương cảm, xót xa

+ Kiều vốn “sẵn mối thương tâm”, vừa nghe chuyện Đạm Tiên đã rơi lệ.

+ Nỗi đau của Đạm Tiên khiến Kiều nghĩ đến thân phận chung của người phụ nữ trong xã hội phong kiến (“bạc mệnh cũng là lời chung”).

+ Lời than vừa là thương người, vừa như tự xót xa cho chính mình.

- Sự đồng cảm và trân trọng người cùng cảnh ngộ

+ Cảm thương cho một kiếp tài sắc nhưng truân chuyên, cô đơn khi sống và khi chết (“ma không chồng”, “không kẻ đoái người hoài”).

+ Thắp hương, khấn vái, làm thơ viếng mộ — hành động thành kính, giàu nghĩa tình.

- Sự rung động và dự cảm mơ hồ về số phận

+ Cảnh vật hoang vắng (bóng tà, gió hiu hiu, bông lau…) làm tâm trạng Kiều thêm u uẩn.

+ “Mê mẩn tâm thần”, “đứng lặng tần ngần”, “sầu tuôn đứt nối” — cho thấy một linh cảm bất an, như dự báo đoạn đời đầy sóng gió sắp đến.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng đối tượng nghị luận

Vai trò của tài năng trong việc quyết định số phận con người.

c. Triển khai đối tượng nghị luận

- Tổ chức, sắp xếp các ý tho trật tự hợp lí.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Giới thiệu tác giả Nguyễn Du và đoạn trích ở phần đọc hiểu. Dẫn dắt vấn đề nghị luận gợi ra từ văn bản: Vai trò của tài năng trong việc quyết định số phận con người.

* Nghị luận về vấn đề: Vai trò của tài năng trong việc quyết định số phận con người.

- Giải thích vấn đề

+ Tài năng: Năng lực vượt trội trong một hoặc nhiều lĩnh vực, giúp con người tạo ra giá trị cho bản thân và xã hội.

+ Số phận: Con đường đời, những biến cố và kết cục mỗi người phải trải qua.

+ Mối quan hệ: Tài năng có thể giúp con người vươn lên, nhưng cũng có thể khiến họ đối diện với thử thách, nguy hiểm.

- Vai trò tích cực của tài năng đối với số phận

+ Giúp con người có cơ hội khẳng định bản thân, đạt được thành tựu.

+ Mở ra nhiều cơ hội phát triển nghề nghiệp, địa vị, tài chính.

+ Tạo khả năng tác động, thay đổi hoàn cảnh và số phận của mình.

(Ví dụ: Các nhà khoa học, nghệ sĩ tài năng thay đổi cuộc đời và đóng góp lớn cho xã hội.)

- Mặt trái – khi tài năng trở thành nguyên nhân dẫn đến bi kịch

+ Tài năng nổi bật có thể gây chú ý, khiến người sở hữu bị ganh ghét, đố kỵ.

+ Trong xã hội bất công, tài năng đôi khi trở thành “cái gai” dẫn đến tai họa (như Thúy Kiều “sắc đành đòi một, tài đành họa hai”).

+ Tài năng mà thiếu bản lĩnh, kỹ năng bảo vệ bản thân dễ bị lợi dụng, vùi dập.

- Yếu tố quyết định bên cạnh tài năng

+ Nhân cách, bản lĩnh, sự khôn ngoan, môi trường sống, thời đại… cũng tác động mạnh mẽ đến số phận.

+ Muốn tài năng dẫn đến hạnh phúc, con người cần kết hợp trí tuệ, đạo đức và khả năng thích nghi.

- Bài học rút ra

+ Phát triển tài năng là cần thiết, nhưng phải đi kèm với bản lĩnh, đạo đức và khả năng ứng phó với thử thách.

+ Xã hội cần trân trọng, bảo vệ và tạo điều kiện cho người tài phát huy năng lực vì lợi ích chung.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.