CUỐC KÊU CẢM HỨNG

Nguyễn Khuyến

Khắc khoải sầu đưa giọng lửng lơ,

Ấy hồn Thục đế thác bao giờ?

Năm canh máu chảy đêm hè vắng,

Sáu khắc hồn tan bóng nguyệt mờ.

Có phải tiếc xuân mà đứng gọi,

Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ.

Thâu đêm ròng rã kêu ai đó,

Giục khách giang hồ dạ ngẩn ngơ.

(Theo Văn học 11, tập một, Nxb Giáo dục - Sách chỉnh lí hợp nhất 2000, tr.51)

Chú thích:

(1) Thục Đế: vua nước Thục, có tên là Đỗ Vũ. Tương truyền sau khi mất nước, vua Thục chết, hồn hóa thành con chim đỗ quyên (còn gọi là chim cuốc), ngày đêm kêu “cuốc, cuốc”, tiếng kêu nghe rất ai oán.

(2) Thác: chết

Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề

b. Xác định đúng yêu cầu của đề: Con người cần được sống là chính mình.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách, nhưng cần làm rõ về vấn đề Con người cần được sống là chính mình. Có thể theo hướng sau:

- Giải thích: Sống là chính mình là lối sống mà ở đó con người đạt được sự hài hòa giữa lời nói, hành động bên ngoài với suy nghĩ và tính cách bên trong của bản thân,...

- Biểu hiện: người bộc trực thì trong mọi hoàn cảnh phải luôn nói lời thẳng thắn; người ghét cái xấu thì trong mọi hoàn cảnh phải luôn lên tiếng hoặc hành động để phê phán, chống lại cái xấu,…

- Lợi ích của việc được sống là chính mình:

+ Giúp con người thể hiện được sự thống nhất giữa suy nghĩ, tính cách bên trong và hành động bên ngoài, không phải đeo mặt nạ, không phải diễn, từ đó mà có đời sống thoải mái, hạnh phúc,...

+ Sống là chính mình giúp con người toàn tâm toàn ý để làm việc mình thích, theo đuổi cái mà mình đam mê, hành động vì những điều mà lương tri mình kêu gọi,...

+ Sống là chính mình sẽ tạo nên bản sắc riêng cho mỗi con người, tạo được ấn tượng trong lòng người khác, từ đó mà được ngưởi khác tôn trọng,...

+ Khi sống là chính mình, tức là ta sống trung thực với bản thân, những cái hay cái dở sẽ được bộc lộ rõ ràng, từ đó mà ta có thể nhận ra hoặc được người khác đánh giá để mà phát huy cái hay, khắc phục cái dở,...

- Tác hại của việc không được sống là chính mình:

+ Con người sẽ rơi vào sự dằn vặt, dằng xé do cái bên trong và cái bên ngoài không tìm được sự thống nhất, bên trong một đằng bên ngoài lại phải sống một nẻo,...

+ Khi không được sống là chính mình, tức là con người không dám thể hiện bản chất thật của mình, từ đó tạo nên lối sống giả dối, nhu nhược,...

+ Khi không được sống là chính mình trong một thời gian dài, con người có khả năng đánh mất con ngưởi thực của mình, trở nên ba phải, a dua, đánh mất bản sắc,...

+ Người không được sống là chính mình, khi bị phát hiện, sẽ khiến người khác coi thường, xa lánh,...

- Giải pháp để được sống là chính mình:

+ Nhận thực được rằng chỉ khi sống đúng là chính mình, con người mới có được sự thanh thản và hạnh phúc,...

+ Xác định những giá trị cốt lõi của cuộc sống mà mình cần theo đuổi, từ đó hình thành nên một nhân cách độc đáo, một bản sắc riêng biệt và sống một cách trung thực với nhân cách và bản sắc đó,...

+ Dũng cảm sống đúng với bản chất của mình trong mọi hoàn cảnh, mọi tình huống, mọi mối quan hệ,...

- Mở rộng: Sống là chính mình không có nghĩa là bộc lộ mọi thói hư tật xấu, hiện thực hóa mọi suy nghĩ tiêu cực ra bên ngoài. Con người phải luôn biết hoàn thiện nhân cách, vươn tới những điều cao đẹp, và sống là chính mình chính là khi ta sống đúng với bản tính cao đẹp đó,...

Lưu ý:

- Học sinh có dẫn chứng làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.

- Mỗi ý được 0.5 điểm, tối đa 04 ý là 2.0 điểm.

+ Lập luận chặt chẽ, lý lẽ sắc sảo, dẫn chứng thuyết phục: 1.5-2.0 điểm.

+ Lập luận chưa chặt chẽ, có lý lẽ và dẫn chứng hợp lý: 0.75 – 1.25 điểm

+ Luận điểm chưa rõ ràng, lý lẽ vụng về, dẫn chứng chưa phù hợp: 0.5 điểm.

- HS có thể có cách triển khai khác, hợp lí vẫn cho điểm.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ