THẠCH SANH LÝ THÔNG

Thạch Sanh và Lý Thông là anh em kết nghĩa, Thạch Sanh nhiều lần giúp Lý Thông vượt qua nguy hiểm: giết chằn tinh, cứu công chúa… nhưng đều bị Lý Thông cướp công, hãm hại. Đoạn trích sau đây nói về việc Thạch Sanh xử án Lý Thông.

Viện vương phán bảo một khi:

Tội Lý Thông ấy mặc thì Thạch Sanh;

Để ngươi liệu định cho minh

Báo thù trả oán, sự tình bấy nay

 

Sanh nghe đặt gối tâu bày

Rằng: Xin rộng lượng vua nay xét cùng:

Nay chàng ăn ở khác lòng.

Máu tham quen giữ thói đồng dâm ô.

Làm chi đứa dại ngoan ngu

Xin tha cho nó về tù bản hương.

 

Vua rằng: Sự ấy mặc chàng

Giết tha cho bõ lòng vàng thời thôi.

Sanh từ nghe phán mọi lời

Đòi tù họ Lý đến nơi đan đình.

 

Sanh rằng: Khéo thực là anh!

Tội trời phụ nghĩa bạc tình chẳng oan.

Lý Thông thẹn mặt hổ han

Cúi đầu chẳng dám kêu van một lời.

 

Viện vương mắng: Lý Thông ôi!

Không Sanh, mày chết bỏ đời Miếu Sơn.

Làm sao phụ nghĩa vong ân.

Tranh công rồi lại ra phần bạc đen!

Ấy là phạm tội một phen

Công tìm công chúa mày liền lại tranh.

Ví chàng ăn ở hẹp tình

Tội ngươi đã đáng tan tành thịt xương.

Tha cho trở lại quê hương.

Cũng may mà có lời chàng mới tha.

 

Thông nghe bái tạ bước ra

Quan quân sỉ hổ, người ta chê cười

Mẹ con bị nhục thương ôi!

Ngọc Hoàng ngự phán kim giai tức thời.

Kíp sai Ngũ bộ Thiên Lôi.

Đằng vân giá vũ đến nơi lạ dường.

Mẹ con về đến giữa đường

Thiên Lôi Ngũ bộ đánh nhường cả hai.

Cho hay những kẻ phi loài

Người dù không giết thì trời chẳng tha.

(Trích Truyện thơ Thạch Sanh,

https://truyendangian.com/truyen-tho-nom-thach-sanh/)

Xác định đề tài của văn bản trên

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về người kể chuyện (ngôi kể, điểm nhìn) để xác định trong đoạn trích 

Lời giải chi tiết

Đoạn trích trên kể theo ngôi thứ 3, điểm nhìn của nhân vật Viện vương, Thạch Sanh

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung hai câu thơ để phân tích ý nghĩa 

Lời giải chi tiết

Hai câu thơ Cho hay những kẻ phi loài/Người dù không giết thì trời chẳng tha thể hiện ý nghĩa: người xấu xa ích kỉ trước sau gì cũng nhận quả báo thích đáng, cần sống hiền lành bao dụng – Trên đầu ba thước có thần linh

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản để tìm các chi tiết nói về tội trạng của Lý Thông

Lời giải chi tiết

Những chi tiết/dòng thơ nói về tội trạng của Lý Thông được đề cập trong đoạn trích

+ Nay chàng ăn ở khác lòng.

+ Máu tham quen giữ thói đồng dâm ô.

+ Tội trời phụ nghĩa bạc tình chẳng oan.

+ Không Sanh, mày chết bỏ đời Miếu Sơn.

+ Làm sao phụ nghĩa vong ân.

+ Tranh công rồi lại ra phần bạc đen!

+ Công tìm công chúa mày liền lại tranh.

+ Ví chàng ăn ở hẹp tình 

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản để xác định thái độ của tác giả dân gian trong đoạn trích 

Lời giải chi tiết

Thái độ của tác giả dân gian trong đoạn trích trên là Ca ngợi tấm lòng nhân hậu của Thạch Sanh, lên án tội ác của Lý Thông, ước mơ về lẽ công bằng trong xã hội

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về yếu tố kì ảo trong văn bản truyện thơ để xác định và phân tích tác dụng 

Lời giải chi tiết

Yếu tố kì ảo trong đoạn trích: Ngọc Hoàng sai thiên lôi đến trừng trị mẹ con Lý Thông

Ý nghĩa: làm cho lời thơ, cho câu chuyện thêm phần sinh động, hấp dẫn. Thể hiện được quan điểm của người xưa về công bằng, lẽ phải, người tốt được đền đáp, người xấu bị trừng trị thích đáng.

Phương pháp giải

Từ hành động của nhân vật để bày tỏ thái độ và lí giải 

Lời giải chi tiết

Đồng tình với cách phân xử của Thạch Sanh trong đoạn trích, vì

-  Đề cao tinh thần nhân ái, bao dung của dân tộc.

- Cho người khác có cơ hội được sửa chữa sai lầm

Hoặc không đồng tình, vì cái xấu cần bị trừng phạt thích đáng.

Phương pháp giải

Từ nội dung văn bản kết hợp liên hệ bản thân để rút ra thông điệp phù hợp 

Gợi ý: Đồng tình với cách phân xử của Thạch Sanh trong đoạn trích, vì

-  Đề cao tinh thần nhân ái, bao dung của dân tộc.

- Cho người khác có cơ hội được sửa chữa sai lầm

Hoặc không đồng tình, vì cái xấu cần bị trừng phạt thích đáng.

Lời giải chi tiết

Em hoàn toàn đồng tình với cách xử án của Thạch Sanh. Cách xử ấy trước hết đề cao tinh thần nhân ái, bao dung. Thay vì trả thù, Thạch Sanh đã chọn tha thứ, xin cho Lý Thông được sống và trở về quê hương. Điều đó cho thấy tấm lòng lương thiện, vị tha đáng quý của chàng. Hơn nữa, việc tha bổng cũng là cho Lý Thông một cơ hội để sửa chữa sai lầm, làm lại cuộc đời. Sự khoan dung ấy khiến kẻ phản bội phải cảm thấy hổ thẹn và ăn năn. Tuy nhiên, sự bao dung của con người không dung túng cho cái ác. Cái kết mẹ con Lý Thông bị trời trừng phạt chính là sự bảo toàn cho chân lý "ác giả ác báo", khẳng định rằng cuối cùng, mọi tội ác đều sẽ bị trừng trị thích đáng. Cách kết thúc này vừa giữ được tấm lòng nhân hậu, vừa mang tính giáo dục sâu sắc.