CHIẾU CẦU HIỀN

(Ngô Thì Nhậm)

(1) Từng nghe nói rằng: Người hiền xuất hiện ở đời, thì như ngôi sao sáng trên trời cao. Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần, người hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử. Nếu như che mất ánh sáng, giấu đi vẻ đẹp, có tài mà không được đời dùng, thì đó không phải là ý trời sinh ra người hiền vậy.

(2 )Trước đây thời thế suy vi, Trung châu gặp nhiều biến cố, kẻ sĩ phải ở ẩn trong ngòi khe, trốn tránh việc đời, những bậc tinh anh trong triều đường phải kiêng dè không dám lên tiếng. Cũng có kẻ gõ mõ canh cửa, cũng có kẻ ra biển vào sông, chết đuối trên cạn mà không biết, dường như muốn lẩn tránh suốt đời.

(3)Nay trẫm đang ghé chiếu lắng nghe, ngày đêm mong mỏi, nhưng những người học rộng tài cao chưa thấy có ai tìm đến. Hay trẫm ít đức không đáng để phò tá chăng? Hay đang thời đổ nát chưa thể ra phụng sự vương hầu chăng?

(Trích “Chiếu cầu hiền” (*) - Ngô Thì Nhậm)

 

Chú thích

Chiếu cầu hiền của vua Quang Trung do Ngô thì Nhậm viết thay vào khoảng năm 1788-1789, nhằm thuyết  phục sĩ phu Bắc Hà, tức các trí thức của triều đại cũ ra cộng tác với triều đại Tây Sơn.

Văn bản trên thuộc thể loại nào?

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về phương thức biểu đạt

Lời giải chi tiết

Phương thức biểu đạt chính: nghị luận 

Phương pháp giải

- Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ 

- Đọc kĩ đoạn (2) để xác định 

Lời giải chi tiết

Biện pháp tu từ: Liệt kê 

Phương pháp giải

Đọc kĩ nội dung văn bản để xác định đối tượng hướng tới của văn bản 

Lời giải chi tiết

Đối tượng hướng tới của bài chiếu là các sĩ phu Bắc Hà

Phương pháp giải

Đọc kĩ đoạn văn (3) để xác định nội dung chính 

Lời giải chi tiết

Nội dung của đoạn (3) là tấm lòng mong mỏi cầu hiền của vua Quang Trung.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ so sánh để phân tích tác dụng 

Lời giải chi tiết

Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu “Người hiền xuất hiện ở đời, thì như ngôi sao sáng trên trời cao”

- Làm cho câu văn gợi hình, gợi cảm 

- Nhấn mạnh vai trò của người hiền đối với đất nước.

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản và liên hệ bản thân, liên hệ thực tiễn

Lời giải chi tiết

Ngày nay, người hiền tài vẫn có vai trò vô cùng quan trọng đối với đất nước, bởi vì:

+ Nhân tài là lực lượng nòng cốt trong nghiên cứu khoa học, đổi mới công nghệ, giúp đất nước hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

+ Những người tài đức góp phần hoạch định chính sách, quản lý đất nước hiệu quả, đảm bảo công bằng và ổn định xã hội.

+ Trí thức gìn giữ bản sắc dân tộc, đào tạo thế hệ trẻ, nâng cao dân trí.

→ Do đó, quốc gia nào biết trọng dụng hiền tài sẽ phồn vinh; ngược lại, nếu lãng phí nhân tài, đất nước khó phát triển bền vững.

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản để rút ra thông điệp sâu sắc, phù hợp 

Gợi ý:

- Người hiền tài phải được trân trọng, tạo điều kiện cống hiến vì sự thịnh trị của đất nước.

- Mỗi cá nhân phải không ngừng học tập, rèn luyện để góp sức cho quê hương.

…

Lời giải chi tiết

 Qua văn bản "Chiếu cầu hiền", tác giả Ngô Thì Nhậm khẳng định trách nhiệm của người tài là phải cống hiến, còn nhà cầm quyền phải biết trân trọng nhân tài. Đồng thời, mỗi cá nhân cần không ngừng học tập, rèn luyện để góp sức cho quê hương, đất nước. Thông điệp này không chỉ có ý nghĩa trong thời đại Quang Trung mà còn nguyên giá trị đối với xã hội ngày nay.