BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ

(Nguyễn Khuyến)

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà.

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Ao sâu nước cả, khôn chài cá,

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Cải chửa ra cây, cà mới nụ,

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,

Bác đến chơi đây ta với ta.

(Ngữ văn 7, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 104)

Bài thơ trên viết theo thể thơ nào? Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản để xác định các từ ngữ, hình ảnh khắc họa hoàn cảnh sống của tác giả

Lời giải chi tiết

Các từ ngữ đó là: trẻ đi vắng; chợ xa; có cá, có gà nhưng không bắt được vì ao sâu, vườn rộng; có mướp, có bầu, có cà nhưng lại chưa đến lúc thu hoạch; ngay cả miếng trầu-thứ tối thiểu để tiếp đãi bạn tác giả cũng không có

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ đối

Lời giải chi tiết

- Phép đối:

+ Cải chửa ra cây-bầu vừa rụng rốn

+ Cà mới nụ-mướp đương hoa

=> Tác giả đã miêu tả tình huống chớ trêu khi bạn đến chơi nhà: ko có cả cải, cà, bầu hay mướp... đó là cuộc sống thiếu thốn. Nhưng sự thiếu thốn đó không khiến cho thi sĩ buồn khổ mà còn đầy lạc quan, yêu đời

Phương pháp giải

Phân tích ý nghĩa từ ngữ và nhận xét

Lời giải chi tiết

- Từ “ta” đầu tiên chỉ chính nhà thơ - chủ nhà, còn từ “ta” thứ hai chỉ người bạn - khách đến chơi

=> Qua câu thơ đã thể hiện  tình bạn gắn bó tri âm tri kỷ của nhà thơ. Dù trong hoàn cảnh thiếu thốn chẳng có lấy một thứ gì quý giá để tiếp đãi bạn bè nhưng nhà thơ và người bạn tâm giao vẫn cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc.