I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

TỰ TÌNH II

Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.

Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại.

Mảnh tình san sẻ tí con con!

(Tự tình 2, Hồ Xuân Hương, Ngữ văn 11, tập 1, NXBGDVN 2010, tr.18).

(0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ Tự tình II. 

- Từ Hán Việt trong bài thơ là: hồng nhan.

- Hồng nhan chỉ người có gương mặt có đôi má hồng, dùng để chỉ người con gái đẹp.

Nhan đề Tự tình có nghĩa là bộc bạch, giãi bày nỗi lòng.

→ Thể hiện tâm trạng buồn tủi, cô đơn và khát vọng hạnh phúc của người phụ nữ trong cảnh ngộ éo le.

- Biện pháp đảo ngữ: xiên ngang, đâm toạc.

- Tác dụng: thể hiện sự phản kháng mãnh liệt, khát vọng vươn lên, phá bỏ cảnh ngộ tù túng của người phụ nữ; đồng thời gợi không gian thiên nhiên dữ dội, căng đầy cảm xúc.

- Người phụ nữ trong bài thơ hiện lên cô đơn, buồn tủi, lẻ loi trong đêm khuya.

- Dù chịu cảnh éo le, thiệt thòi, vẫn giữ phẩm hạnh, khao khát hạnh phúc và có sức sống mạnh mẽ.

→ Thể hiện tấm lòng nhân đạo và tiếng nói cảm thương sâu sắc của Hồ Xuân Hương đối với người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nội dung:

+ Diễn tả tâm trạng cô đơn, buồn tủi, bế tắc của người phụ nữ trong đêm khuya.

+ Bộc lộ nỗi đau về thân phận lẻ loi, tình duyên dang dở.

+ Thể hiện khát vọng hạnh phúc, khát vọng sống mãnh liệt dù rơi vào hoàn cảnh éo le.

+ Là tiếng nói cảm thương và trân trọng vẻ đẹp tâm hồn, phẩm giá của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Nghệ thuật:

+ Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật chuẩn mực, chặt chẽ.

+ Ngôn ngữ giàu sức gợi cảm, hình ảnh đối lập (say – tỉnh, tròn – khuyết).

+ Biện pháp đảo ngữ, phóng đại làm nổi bật sức sống mãnh liệt, tinh thần phản kháng.

+ Giọng thơ vừa chua chát, vừa kiêu hãnh, đậm chất trữ tình và nhân văn.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng yêu cầu đề bài

Kể lại một lần em tham gia chương trình “Ngày Chủ nhật xanh” cùng trường hoặc địa phương.

c. Triển khai thành bài văn

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu sự kiện: “Ngày Chủ nhật xanh” do trường/địa phương tổ chức.

* Thân bài:

- Giới thiệu chung:

+ Thời gian, địa điểm: ví dụ, chủ nhật tuần trước, tại khuôn viên trường hoặc khu phố.

+ Thành phần tham dự.

+ Tâm trạng trước khi tham gia: háo hức, tò mò, mong muốn đóng góp.

- Hoạt động chuẩn bị:

+ Tập trung cùng các bạn và thầy/cô, nhận nhiệm vụ: quét dọn, trồng cây, nhặt rác, phân loại rác…

+ Chuẩn bị đồ dùng: găng tay, chổi, túi rác, xẻng…

- Quá trình tham gia:

+ Miêu tả cảnh: lớp, nhóm bạn chăm chỉ quét sân, nhặt rác; trò chuyện, giúp đỡ nhau.

+ Cảm xúc khi làm việc: vui vẻ, hăng hái, tự hào, có lúc mệt nhưng vẫn quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.

+ Những tình huống đáng nhớ: ví dụ, giúp một bạn gỡ rác, trồng cây xong tặng nhau nụ cười.

- Kết quả:

+ Khu vực sạch sẽ hơn, cây cối xanh tươi, rác được phân loại.

+ Nhận thức về ý nghĩa của việc giữ gìn môi trường: học được tinh thần trách nhiệm, hợp tác, bảo vệ thiên nhiên.

* Kết bài:

- Nêu cảm xúc chung: vui vẻ, tự hào, hài lòng vì đóng góp cho cộng đồng.

- Bài học rút ra: ý thức bảo vệ môi trường, ham thích tham gia các hoạt động tập thể, gắn kết bạn bè.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.