I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ

“Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Ao sâu nước cả, khôn chài cá,

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Cải chửa ra cây, cà mới nụ

Bầu vừa rụng rốn mướp đương hoa

Đầu trò tiếp khách trầu không có

Bác đến chơi đây ta với ta!”

                                                                         (Nguyễn Khuyến)

(0,5 điểm) Bài thơ Bạn đến chơi nhà được viết theo thể thơ nào?

Phương thức biểu đạt: biểu cảm.

- Biện pháp tu từ : Liệt kê

- Tác dụng:

+ Tạo nhịp điệu hài hòa cho lời thơ.

+ Nhấn mạnh cuộc sống quê nghèo giản dị, mộc mạc.

- Tác giả liệt kê những cảnh vật, những khó khăn, thiếu thốn trong nhà và vườn: trẻ đi vắng, chợ xa, ao sâu khó bắt cá, vườn rộng rào thưa, cây cối chưa kịp thu hoạch.

- Mục đích:

+ Nhấn mạnh cuộc sống giản dị, mộc mạc, không cầu kỳ, vật chất thiếu thốn nhưng vẫn đủ đầy tình cảm.

+ Làm nổi bật tấm lòng chân thành, mộc mạc của tác giả khi đón bạn đến chơi, cho thấy tình cảm bạn bè quan trọng hơn vật chất.

+ Gợi cảm giác gần gũi, thân thiện, tự nhiên trong mối quan hệ giữa con người với nhau.

HS nêu ý kiến và giải thích.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nội dung

+ Bài thơ khẳng định tình bạn đích thực không phụ thuộc vào vật chất, giàu sang, mà cốt lõi là sự sẻ chia, gắn bó.

+ Tác giả đã sử dụng cách tự trào về hoàn cảnh của mình để làm nổi bật lên tình bạn chân thành, không chút vụ lợi.

+ Tình bạn được miêu tả là một thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý, đáng trân trọng và nâng niu.

- Nghệ thuật

+ Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật.

+ Ngôn ngữ: Giản dị, trong sáng, sử dụng từ ngữ thuần Việt, gần gũi với đời sống nông thôn, tạo nên chất phác, tự nhiên cho bài thơ.

+ Giọng điệu: Hóm hỉnh, chất phác, hồn nhiên, tạo cảm giác thân mật, như lời tâm tình.

+ Tình huống: Tạo ra một tình huống trào phúng độc đáo, bất ngờ: bạn đến chơi nhà, nhưng nhà thơ lại không có gì để thiết đãi bạn.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng yêu cầu đề bài

Kể lại một lần em cùng lớp tổ chức hoạt động gây quỹ từ thiện cho trẻ em khó khăn.

c. Triển khai thành bài văn

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau

* Mở bài: Giới thiệu sự kiện: lớp tổ chức hoạt động gây quỹ từ thiện cho trẻ em khó khăn.

* Thân bài:

- Thời gian, địa điểm và tâm trạng trước khi tham gia: 

+ Thời gian, địa điểm: cuối tuần vừa rồi, tại trường hoặc sân khấu nhỏ của lớp.

+ Tâm trạng: háo hức, phấn khởi, mong muốn giúp đỡ các em nhỏ khó khăn.

- Chuẩn bị hoạt động:

+ Lên kế hoạch: các hoạt động gây quỹ (bán hàng gây quỹ, văn nghệ, quyên góp đồ dùng học tập, sách, quần áo…).

+ Phân công nhiệm vụ: ai bán hàng, ai chuẩn bị văn nghệ, ai ghi sổ sách, trang trí.

+ Chuẩn bị đồ dùng: quầy bán hàng, biển hiệu, đồ dùng quyên góp, quà tặng.

- Quá trình tham gia:

+ Miêu tả không khí: bạn bè năng nổ, nhộn nhịp, cùng nhau bán hàng, giới thiệu quỹ, biểu diễn văn nghệ.

+ Cảm xúc: vui vẻ, hào hứng, tự hào khi thấy mọi người hưởng ứng, khi nhận được sự đóng góp từ mọi người.

+ Những tình huống đáng nhớ: ví dụ, gặp người ủng hộ hào phóng, các bạn cùng nhau chia sẻ công việc, cùng nhau cười nói.

- Kết quả:

+ Số tiền, đồ dùng hoặc vật phẩm quyên góp được.

+ Ý nghĩa của hoạt động: giúp đỡ trẻ em khó khăn có điều kiện học tập và sinh hoạt tốt hơn; rèn luyện tinh thần đoàn kết, sẻ chia, trách nhiệm xã hội; giáo dục ý thức cộng đồng cho học sinh.

* Kết bài:

- Cảm xúc sau hoạt động: vui, hạnh phúc, tự hào vì đã đóng góp được phần nào cho cộng đồng.

- Bài học rút ra: tinh thần sẻ chia, biết quan tâm đến người khác, ý thức trách nhiệm xã hội, mong muốn tiếp tục tham gia các hoạt động từ thiện khác.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.