I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Hiện tại, Trái Đất nóng lên chủ yếu là do con người tạo ra thông qua các hoạt động đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (dầu, khí đốt, tha đá…) cùng các loại khí thải khác nên lượng nhiệt bị giữ lại ở bầu khí quyển.

Một số hoạt động chính là nguyên nhân khiến cho Trái Đất nóng lên:

Hiệu ứng nhà kính

Các hiện tượng hiệu ứng nhà kính tăng lên rõ rệt trong thời gian gần đây đã làm thủng tầng ô-dôn... Những nơi bị thủng hoặc mất đi tầng ô-dôn thì nơi đó đất đai sẽ bị sa mạc hóa không còn tác dụng cân bằng hệ sinh thái như hiện tại thành ra ban ngày nóng, ban đêm lạnh.

Quá trình công nghiệp hóa

Do sự phát triển nhanh chóng như vũ bão của khoa học công nghệ cùng sự phát triển của nền kinh tế nên nhiều nhà máy xả thải trực tiếp và phun khí thải vào môi trường. Số lượng phương tiện từ xe cộ (xe máy, xe đạp, ô tô…) cũng đã thải ra một lượng lớn khí các-bô-níc. Khi lượng khí các-bô-níc có nhiều trong bầu khí quyển do ánh nắng Mặt Trời chiếu vào làm tăng nhiệt độ của bề mặt Trái Đất.

Rừng bị tàn phá

Nếu như khí các-bô-níc thải ra thì theo quy luật tự nhiên sẽ được cây xanh quang hợp để cung cấp lượng ô-xi cần thiết cho con người. Tuy nhiên, số lượng cây xanh đã bị tàn phá hết nên đã không thể phân giải hết lượng khí các-bô-níc trong môi trường khiến cho Trái Đất càng ngày càng nóng lên rõ rệt. Diện tích rừng bị tàn phá ngày càng rộng nên tia nắng Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất không có tầng lá xanh của cây chặn lại nên khi chiếu xuống mặt đất sẽ hình thành nên những vùng đất khô cằn, nóng như hoang mạc. Mùa mưa không có rừng để giữ nước lại nên sẽ gây lũ lụt còn mùa khô thì xảy ra hạn hán.

                          (Nguyên nhân khiến trái đất nóng lên Theo LV, quangnam.gov.vn)

(0,5 điểm) Xác định thể loại của văn bản trên?

Nguyên nhân khiến trái đất nóng lên: hiệu ứng nhà kính, quá trình công nghiệp hóa, rừng bị tàn phá.

- Biện pháp so sánh: nóng như sa mạc.

- Tác dụng: Làm nổi bật hậu quả nghiêm trọng của việc tàn phá rừng, gợi hình ảnh sinh động về sự khô cằn, nóng bức của Trái Đất, từ đó cảnh tỉnh con người về ý thức bảo vệ rừng và môi trường.

- Học sinh nêu được cụ thể bức thông điệp; ý nghĩa của bức thông điệp rút ra từ văn bản.

- Gợi ý: Các hoạt động của con người có ảnh hưởng nghiêm trọng tới Trái Đất và chính môi trường sống của chúng ta. Do đó bên cạnh việc phát triển kinh tế cần phải có những giải pháp để chung tay bảo vệ môi trường.

- Học sinh nêu được cụ thể một số giải pháp hạn chế tình trạng Trái Đất nóng lên.

- Gợi ý: Tích cực trồng cây, gây rừng; sử dụng tích cực các phương tiện công cộng hoặc xe đạp, đi bộ… để giảm lượng khói bụi từ xe cộ; các nhà máy, xí nghiệp cần xử lí chất thải trước khi xả ra môi trường, tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích: Môi trường là không gian sống của con người và muôn loài; bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sự sống trên Trái Đất.

- Thực trạng: Hiện nay, môi trường đang bị ô nhiễm nghiêm trọng do rác thải, khí thải công nghiệp, phá rừng, khai thác tài nguyên bừa bãi... khiến Trái Đất ngày càng nóng lên.

- Bàn luận:

+ Con người vừa là nguyên nhân gây ra ô nhiễm, vừa là nạn nhân phải gánh chịu hậu quả.

+ Mỗi người cần có ý thức và hành động cụ thể để giảm thiểu tác hại đến môi trường.

- Bài học, hành động:

+ Hạn chế dùng túi ni-lông, tiết kiệm điện, nước, trồng cây xanh, không xả rác bừa bãi.

+ Tuyên truyền, nhắc nhở mọi người cùng chung tay bảo vệ môi trường sống.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn thuyết minh

- Học sinh biết tạo lập một bài văn thuyết minh đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần thuyết minh

Giải thích hiện tượng thủy triều.

c. Triển khai các ý

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài

- Giới thiệu hiện tượng tự nhiên quen thuộc: thủy triều.

- Nêu khái quát: Thủy triều là hiện tượng mực nước biển dâng lên và hạ xuống theo chu kỳ nhất định trong ngày.

* Thân bài

- Giải thích khái niệm: Thủy triều là hiện tượng dao động lên xuống của mực nước biển (hoặc đại dương, sông, cửa biển) theo chu kỳ.

- Nguyên nhân

+ Do lực hút của Mặt Trăng và Mặt Trời tác động lên Trái Đất, đặc biệt là phần nước biển.

+ Khi Mặt Trăng ở gần vị trí đối diện Trái Đất, lực hút mạnh làm nước biển dâng lên → triều cường.

+ Khi Mặt Trăng ở xa, lực hút yếu → triều rút.

+ Sự quay của Trái Đất quanh trục cũng góp phần làm thay đổi vị trí thủy triều.

- Đặc điểm, chu kỳ

+ Thủy triều thường xảy ra 2 lần dâng và 2 lần rút trong 1 ngày.

+ Mức độ dâng, rút khác nhau tùy theo vị trí địa lí, hình dạng bờ biển và thời gian trong tháng (đặc biệt mạnh khi trăng tròn hoặc trăng non).

- Tác dụng của thủy triều

+ Giúp tàu thuyền ra vào cảng thuận lợi.

+ Ảnh hưởng đến nghề đánh bắt, nuôi trồng thủy sản.

+ Tác động đến xói mòn, bồi tụ ven biển.

+ Có thể khai thác năng lượng thủy triều phục vụ sản xuất điện.

* Kết bài

- Khẳng định tầm quan trọng của hiện tượng thủy triều trong đời sống và sản xuất.

 Nêu ý thức cần tìm hiểu, bảo vệ môi trường biển để khai thác thủy triều hợp lí, bền vững.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.