I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Từ trận lũ lịch sử năm 2000, đến nay đồng bằng sông Cửu Long mới lặp lại lũ lớn. Mặc dù đã có sự chuẩn bị ứng phó nhưng trước sức nước dữ dội, bất ngờ gây thiệt hại lớn về người và tài sản. An Giang, Đồng Tháp là hai tỉnh đầu nguồn bị thiệt hại nặng nhất

Khi con nước tràn đồng cũng là lúc nguồn lợi thủy sản như cá, tôm bắt đầu dồi dào. Với nhiều hộ dân đây là mùa mưu sinh chính, nước càng nhiều thì niềm vui trúng mùa cá càng lớn. Nhưng bên cạnh đó là những giọt nước mắt xót xa bởi hàng ngàn hecta lúa xanh rì hứa hẹn mùa bội thu bỗng chốc mất trắng. Nhiều ô đê bao bảo vệ lúa vụ thu đông bị vỡ do nền đất yếu, cao trình thấp hơn mực nước lũ. Mặc dù đã được gia cố nhưng sức nước ồ ạt đập mạnh vào thân đê làm nhiều đoạn vỡ. Hiện mực nước lũ đang còn ở mức cao, có nơi cao hơn mặt lúa trong đê từ 3 đến 4m.

Cuộc sống của nông dân chủ yếu dựa vào cây lúa, đã khó khăn lại chồng chất khó khăn. Ông Huỳnh Văn Thắng ở xã Tân Hội, thị xã Hồng Ngự rơm rớm nước mắt chỉ tay về phía cánh đồng 200 ha lúa đang trong giai đoạn làm đòng bị lũ nhấn chìm. “Tôi có 4 công ruộng (1 công =1.000m²) trong ô đê bao đó, vốn liếng bao nhiêu cũng đã dồn hết vào, giờ nước lũ nhấn chìm hết rồi, thêm 3000 con cá tra thịt cũng bể bờ bao ra hết”, ông than vãn.

Tính đến nay ĐBSCL có khoảng 27.000 ha lúa, hoa màu bị thiệt hại, trong đó 10.000 ha mất trắng. Diện tích cây công nghiệp, cây ăn quả cũng bị ngập gần 12.000 ha, trong đó hơn 1.000 ha mất hết. Các bờ bao, đê các cấp bị tàn phá nặng, hơn 55.000 m tỉnh lộ, quốc lộ bị thiệt hại, 60.000 căn nhà bị sập đỗ, lũ cuốn trôi, tốc mái. Ước tính tổng thiệt hại gần 1.000 tỷ đồng.

Tỉnh An Giang có hơn 2.000 hộ dân đang có nguy cơ thiếu đói cần được hỗ trợ lương thực. Riêng tỉnh Đồng Tháp thiệt hại 760 tỷ đồng, trong đó 2.000 ha lúa, 938 ha hoa màu, hơn 1.000 ha vườn cây ăn trái, 500 ha ao đầm nuôi thủy sản bị thiệt haị. Không chỉ riêng các tỉnh đầu nguồn, các tỉnh lân cận như Long An, Cần Thơ, Hậu Giang, Vĩnh Long, Kiên Giang… cũng chịu ảnh hưởng  lũ và triều cường.

Theo thông tin lũ khẩn cấp trên sông Cửu Long, trong vài ngày tới lũ đầu nguồn tiếp tục lên cao, sau đó biến đổi chậm. Vùng nội đồng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên tiếp tục lên và còn duy trì trên báo động 3 đến cuối tháng 10. Hiện nhiều địa phương vẫn tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng chống lụt bão. Đồng Tháp quyết tâm bảo vệ an toàn 19.000 ha lúa còn lại cho người dân và bước đầu đã đưa ra định hướng cho công tác khắc phục hậu quả lũ lụt, đặc biệt là chuẩn bị cho sản xuất vụ đông xuân sắp tới. Từng bước kiên cố, nâng cấp các tuyến đê bao, cao trình phải cao hơn đỉnh lũ 2011 để vụ thu đông trở thành vụ sản xuất chính. Cùng với sự nỗ lực của chính quyền địa phương, các tỉnh ĐBSCL cần Trung ương hỗ trợ để khắc phục hậu quả lũ lụt để người dân yên tâm sản xuất và ổn định cuộc sống…

(Theo Nguyệt Ánh VietNam.net)

(0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt của văn bản trên.

Để khắc phục hậu quả của lũ lụt các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã có những biện pháp:

- Từng bước kiên cố, nâng cấp các tuyến đê bao, cao trình phải cao hơn đỉnh lũ 2011 để vụ thu đông trở thành vụ sản xuất chính.

- Tất cả người dân đều nỗ lực chung tay khắc phục hậu quả của lũ lụt

- Các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long cần trung ương hỗ trợ để khắc phục hậu quả của lũ lụt.

- Biện pháp tu từ: Liệt kê

- Tác dụng: Làm nổi bật mức độ ảnh hưởng rộng lớn của trận lũ, không chỉ giới hạn ở các tỉnh đầu nguồn mà còn lan sang nhiều địa phương khác, qua đó thể hiện tính nghiêm trọng của thiên tai và gợi sự cảm thông, chia sẻ đối với người dân vùng bị lũ.

- Lũ lụt là một trong những hiện tượng nóng luôn nhận được sự quan tâm của toàn xã hội hiện nay không chỉ riêng Việt Nam ta mà cả trên thế giới nói chung. Bởi bão lũ đã gây ra những hậu quả đau thương cho con người gây thiệt hại lớn về người và của, khiến cho đời sống người dân vô cùng khó khăn. Chính vì vậy, mỗi người dân cần phải có sự hiểu biết về nguyên nhân và tác hại của lũ lụt để từ đó có cách giữ rừng, giữ môi trường như giữ tính mạng mình.

- Sau khi đọc văn bản, em muốn biết thêm thông tin về cách ứng phó khi lũ lụt xảy ra để cố gắng giảm thiệt hại xuống mức thấp nhất.

Học sinh tự trả lời

- Tuyên truyền với mọi người xung quanh để mọi người cùng thực hiện.

- Tìm hiểu thông tin Trang bị kiến thức, các kỹ năng cơ bản để chủ động phòng chống lụt bão, bảo vệ an toàn cho bản thân và gia đình là điều hết sức cần thiết.

- Dự trữ các thực phẩm cần thiết.

- Thường xuyên theo dõi thông tin, cập nhật thời tiết…

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích: Tinh thần đoàn kết, sẻ chia là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, thể hiện ở sự yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn, hoạn nạn.

- Biểu hiện:

+ Trong các đợt thiên tai, bão lũ, người dân cả nước luôn hướng về vùng bị ảnh hưởng bằng nhiều hình thức: quyên góp tiền, hàng hóa, lương thực, hỗ trợ cứu trợ khẩn cấp.

+ Nhiều tổ chức, cá nhân, lực lượng vũ trang kịp thời giúp dân vượt qua hoạn nạn.

- Bàn luận:

+ Tinh thần đoàn kết giúp con người gắn bó, yêu thương nhau hơn, cùng vượt qua thử thách.

+ Là biểu hiện của lòng nhân ái, trách nhiệm với cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.

+ Tuy nhiên, vẫn có một số người thờ ơ, lợi dụng lòng tốt để trục lợi — cần phê phán.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Mỗi người cần nuôi dưỡng tinh thần tương thân tương ái, sẵn sàng giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn.

+ Tham gia tích cực các hoạt động từ thiện, ủng hộ đồng bào vùng thiên tai bằng những việc làm thiết thực.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn thuyết minh

- Học sinh biết tạo lập một bài văn thuyết minh đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần thuyết minh

Giải thích hiện tượng tuyết rơi.

c. Triển khai các ý

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài

- Giới thiệu hiện tượng tự nhiên quen thuộc ở vùng khí hậu lạnh: tuyết rơi.

- Nêu khái quát: Tuyết là những tinh thể nước đông lạnh rơi từ mây xuống mặt đất, tạo nên khung cảnh trắng xóa và đặc trưng của mùa đông.

* Thân bài

- Khái niệm tuyết

+ Tuyết là những tinh thể nước đông lạnh hình thành trong các đám mây khi nhiệt độ không khí dưới 0°C.

+ Khi nhiệt độ giảm thấp, hơi nước trong không khí ngưng tụ và đông thành các tinh thể băng.

- Nguyên nhân hình thành tuyết

+ Không khí lạnh làm nước trong mây ngưng tụ, đông thành tinh thể băng.

+ Các hạt băng kết hợp, lớn lên và rơi xuống mặt đất tạo thành tuyết rơi.

+ Điều kiện thuận lợi: nhiệt độ dưới 0°C, độ ẩm cao, không khí yên tĩnh hoặc gió nhẹ.

- Đặc điểm và hiện tượng liên quan

+ Màu trắng tinh khiết, tạo lớp phủ trên mặt đất, cây cối, nhà cửa.

+ Có thể rơi thành từng bông tuyết nhỏ hoặc dày đặc, tạo bão tuyết.

+ Kèm theo sương giá, đóng băng trên các bề mặt.

- Ý nghĩa và tác động

+ Tạo cảnh quan đẹp, thu hút du lịch mùa đông.

+ Ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, giao thông, sản xuất nông nghiệp.

+ Là nguồn nước quan trọng khi tuyết tan, bổ sung nước cho sông, hồ.

* Kết bài

- Khẳng định vẻ đẹp và ý nghĩa của tuyết trong tự nhiên.

- Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu biết về hiện tượng tuyết rơi để thích nghi với khí hậu lạnh.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.