Cho đoạn văn bản sau:

Thiên nhiên ưu ái nước Pháp quá. Khi mà hướng dương ngả vàng úa thì màu xanh
miên man của những cánh đồng nho đã phá tan cái chông chênh của đường quốc lộ. Trên
đỉnh đồi, rừng thông phủ một lớp mũ xanh tươi, mát mắt. Dưới chân đồi, cánh đồng nho
phủ áo. Những dãy núi Pyrenee bỗng chốc biến thành lũ yêu tinh cây tỉnh nghịch. Trời ơi
sao mà xanh thế, xanh quá, xanh mát, xanh mượt. Trong cái màu xanh xao ấy, tôi cảm
giác thấy mùi có nồng nồng, ngai ngái mỗi sớm mai khi bị cất tía. Những lúc ấy, tôi có hơi nhộn lòng, nhớ lại những chiều mình đạp xe chạy mưa với lũ bạn. Đất ở đâu cũng có vị đó, không cứ gì đất quê tôi, quê người. Ở những vùng đất mới, tôi đến đến, đi đi, cười nói với người quen, kẻ lạ. Tôi nghĩ mình không thể như Scarlet O’hara yêu đất đai còn hơn con người. Đất lạ chưa thể hóa quê hương, nhưng cũng thân thuộc, cũng khiến khi rời xa, tôi nhức nhối trong tim.

(...) Xe đã đi được 30 phút, 1/40 chặng đường. Xe đã đi được 2 giờ, 1/10 chặng đường. Xe đã đi được 4 giờ, 1/5 chặng đường. Thời gian trôi vèo vèo, 20 giờ sẽ chỉ là khoảnh khắc nếu tôi biết cách tiêu khiển. 20 năm còn trôi qua chỉ như tích tắc, huống chỉ 20 giờ. 20 năm trước, trong những ngày này, tôi lần đầu tiên đi học. Tôi lần đầu tiên được cầm cuốn sách, đọc những chữ đầu tiên. Tôi hào hứng học hành để đọc được báo cho ông, viết được thư cho bố, để được mẹ khen. Chỉ một cái nháy mắt, tôi rời khỏi yên sau xe mẹ, tôi ngồi trên chuyến xe bus này, chẳng còn hào hứng với học hành. Với mẹ, tôi vẫn như đứa trẻ ngày nào, hào hứng cắp cặp sách xanh lá in hình hai chú gấu.

Mặt trời rực như cái bóng đèn Rạng Đông. Bầu trời chia hai lớp màu rõ ràng, xanh
nhạt và vàng chói. Có cái màu gì đó giao thoa như là màu vàng cam nhạt lẩn khuất sau
những đám mây xám. Mặt trăng bàng bạc cũng đã lên ở phía bên kia bầu trời, tạo nên đối xứng động. Trong mắt phải tôi là mặt trăng tròn xoe ngày giữa tháng, trong mắt trái là màu vàng rực rỡ của mặt trời hạ san. Trên không trung những chiếc dù lượn kẻ sọc bầu trời. Hai kẻ ưa mạo hiểm đang thách thức độ cao. Thật tuyệt, tôi ước mình cũng được lượn bay trong khoảng không như thế. Tôi sẽ bay hướng về phía mặt trời, tay với lấy mặt trăng. Trăng tròn xoe, chỉ còn hai ngày nữa là Trung thu. Bố mẹ tôi đã ngồi cắt bánh ăn. Em trai tôi có lẽ đang bận bịu tổ chức cùng lũ bạn. Tôi không buồn. Tôi hạnh phúc.

(Trích Chuyến xe 20 giờ, Mai Thanh Nga)

a. Xác định thể loại văn bản của đoạn trích trên. (0,5 điểm)

b. Trong đoạn trích, chi tiết nào thể hiện rõ nỗi nhớ quê hương của nhân vật “tôi”? (0,75
điểm)
c. Chỉ ra và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: "Trời ơi sao mà
xanh thế, xanh quá, xanh mát, xanh mượt.” (0,75 điểm)

d. Nhân vật “tôi” trong đoạn trích có sự đối chiếu giữa những kỷ niệm quê hương và
hành trình hiện tại. Em hãy phân tích và rút ra thông điệp về ý nghĩa của ký ức và sự
gắn bó với cội nguồn. (1,0 điểm)

Nỗi nhớ quê hương và ý thức giữ gìn truyền thống, cội nguồn có mối quan hệ mật thiết, khi quê hương không chỉ là nơi sinh ra và lớn lên, mà còn là nguồn gốc của những giá trị tinh thần, văn hóa và lịch sử. Khi chúng ta nhớ về quê hương, đó không chỉ là nhớ về cảnh sắc hay con người, mà còn là nhớ về những giá trị truyền thống, những điều đã góp phần hình thành nhân cách và lối sống của mỗi người. Quê hương là nơi dạy chúng ta về tình yêu thương, lòng kiên nhẫn, sự hy sinh và tinh thần đoàn kết. Những giá trị ấy là nền tảng định hình nhân cách, giúp con người phát triển theo hướng tích cực và luôn biết trân trọng, giữ gìn những điều tốt đẹp từ cội nguồn.

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn.

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn.
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích hoặc song hành.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:

Phân tích đoạn trích từ tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” của Mai Thanh Nga để thấy rõ sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương, và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ.

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Sắp xếp được hệ thống ý hợp lí theo đặc điểm bố cục của kiểu đoạn văn.

Sau đây là một số gợi ý:

1. Mở đoạn:

• Giới thiệu tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” và tác giả Mai Thanh Nga.

• Nêu khái quát nội dung đoạn trích và vấn đề cần phân tích: Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ.

2. Thân đoạn:

• Tâm trạng khi rời xa quê hương:

○ Nhân vật “tôi” đối diện với thiên nhiên nước Pháp nhưng vẫn cảm nhận sâu sắc nỗi nhớ quê hương, cảm giác về sự khác biệt giữa đất lạ và quê nhà.

○ Những chi tiết mô tả thiên nhiên Pháp (cánh đồng nho, rừng thông, núi Pyrenee) là những hình ảnh mang vẻ đẹp nhưng không thể làm dịu đi nỗi nhớ quê hương.

○ Sự đối chiếu giữa những kỷ niệm tuổi thơ ở quê hương và hành trình hiện tại thể hiện qua việc nhân vật “tôi” nhớ lại những ngày đầu đi học, đạp xe chạy mưa cùng bạn bè.

• Tình cảm gắn bó với kỷ niệm tuổi thơ:

○ Tình cảm sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ được thể hiện qua chi tiết nhân vật nhớ lại những khoảnh khắc bên gia đình, đi học với mẹ, niềm hào hứng khi còn là trẻ con.

○ Hình ảnh mẹ và chiếc cặp sách xanh in hình hai chú gấu là biểu tượng của tình yêu gia đình và ký ức tuổi thơ khó phai.

• Sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương, và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ:

○ Mai Thanh Nga thành công trong việc khắc họa tâm trạng qua lối viết tinh tế, miêu tả thiên nhiên và nội tâm nhân vật một cách hài hòa.

○ Tác giả sử dụng hình ảnh đối lập giữa cảnh vật nước Pháp và ký ức về quê hương, làm nổi bật nỗi nhớ quê da diết, đồng thời làm tăng thêm giá trị tình cảm gắn bó với gia đình và tuổi thơ.

3. Kết đoạn:

• Khẳng định lại sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” qua đoạn trích.

• Nhấn mạnh thông điệp: Dù ở nơi đất khách, nỗi nhớ quê hương và ký ức tuổi thơ vẫn luôn gắn liền trong lòng mỗi người.

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận:

- Trình bày rõ quan điểm về hệ thống các ý.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Đoạn văn mẫu

Đoạn trích tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” của tác giả Mai Thanh Nga đã thành công khắc họa tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ. Đứng trước thiên nhiên nước Pháp, dù được nhìn ngắm những hình ảnh xinh đẹp với cánh đồng nho, rừng thông, núi Pyrenee, trời cao xanh mướt mắt nhưng nhân vật “tôi” vẫn không dịu đi nỗi nhớ quê hương sâu thẳm trong lòng. Nỗi nhớ quê hương sâu sắc và cảm nhận rõ sự khác biệt giữa vùng đất xa lạ với quê nhà thể hiện qua lời tự thuật “Đất lạ chưa thể hóa quê hương”. Trên chuyến hành trình, nhân vật “tôi” tiếp tục nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ khi còn sống ở quê hương, lần đầu tiên đi học, biết con chữ để đọc báo cho ông và viết thư cho bố, được ngồi sau yên xe của mẹ cho đến lúc lớn khôn và rời xa quê hương như hiện tại. Đó là những khoảnh khắc, kỷ niệm quý giá khó phai bên gia đình mà không bao giờ trở lại được. Những ký ức đó được gợi lại trong lòng “tôi” cho thấy “tôi” có tình cảm gắn bó với kỷ niệm tuổi thơ, tình yêu sâu sắc với gia đình. Tác giả đã thành công khắc họa tâm trạng nhân vật “tôi” thông qua lối viết tinh tế, kết hợp hài hòa các chi tiết miêu tả cảnh sắc thiên nhiên với miêu tả cảm xúc trong nội tâm nhân vật khi xa quê hương. Để làm nổi bật tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ và nỗi nhớ quê hương da diết của nhân vật, tác giả đã khéo léo sắp xếp những hình ảnh đối lập giữa cảnh vật nước Pháp với ký ức về quê hương, hình ảnh thân quen của gia đình. Điều này đồng thời làm tăng thêm giá trị tình cảm gắn bó với gia đình và tuổi thơ của “tôi”. Có thể khẳng định tác giả Mai Thanh Nga đã thành công khắc họa tâm trạng nhung nhớ quê hương, gia đình của nhân vật “tôi” – một người con đang sinh sống nơi đất khách quê người, từ đó truyền đi thông điệp con người không bao giờ được lãng quên nguồn cội của chính mình.