Đọc đoạn tư liệu sau và trả lời câu hỏi.

“ ... Trong hơn 9 thế kỷ, dân tộc ta phải tiến hành 8 cuộc kháng chiến giữ nước. Đó các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống năm 981 và năm 1075 - 1077, chống Mông - Nguyên năm 1258, năm 1285, năm 1287 - 1288, chống Minh năm 1406 - 1407, chống Xiêm năm 1784 - 1785, chống Thanh năm 1788 - 1789. Trong 8 cuộc kháng chiến nêu trên dân tộc ta đã 7 lần giành thắng lợi vẻ vang, chỉ có 1 lần thất bại tạm thời. Nhưng ngay sau thất bại ấy - thất bại của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh thời Hồ Quý Ly - dân tộc ta đã vùng lên khởi nghĩa liên tục và chỉ 20 năm sau (1418 - 1427) đã quét sạch quân giặc ra khỏi nước bằng một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc thắng lợi vang dội. Những cuộc chiến tranh giữ nước và chiến tranh giải phóng thắng lợi trên đây cũng như nhiều cuộc chiến tranh yêu nước khác trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta, đều đánh dấu và kết thúc bằng những trận quyết chiến, chiến lược lừng lẫy. Tuỳ theo so sánh lực lượng và hoàn cảnh cụ thể của mỗi cuộc kháng chiến, những trận quyết chiến, chiến lược diễn ra hết sức khác nhau, dưới những hình thức phong phú, hầu như không trận nào, giống trận nào nhưng đó là lúc dân tộc ta tập trung tất cả sự nỗ lực của mình để giành lấy thắng lợi có ý nghĩa quyết định về mặt quân sự, tiêu diệt thật nhiều sinh lực địch, làm thất bại mọi cố gắng chiến tranh và âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, đánh bại ý chí xâm lược của chúng ... "

(Trích: Một số trận quyết chiến chiến lược trong lịch sử dân tộc, trang 76,77, tác giả Phan Huy Lê..., nhà xuất bản Quân đội nhân dân)

1. Anh(Chị) hãy nêu tên, thời gian những trận quyết chiến, chiến lược giành được thắng lợi trong các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa được nêu trong đoạn trích.

2. Anh(Chị) hãy phân tích, làm rõ nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của các trận quyết chiến, chiến lược đó. Theo Anh(Chị), trong những nguyên nhân trên nguyên nhân nào là quan trọng nhất? Vì sao?

3. Các cuộc chiến tranh này đã để lại những bài học kinh nghiệm quý giá nào cho kho tàng nghệ thuật quân sự của Đại Việt?

a. Tên, thời gian cac tran quyết chiến, chiến lược:

-Trận Bạch Đằng, Chi Lăng ( 981), kháng chiến chống quân xâm lược Tống

- Chiến thắng Như Nguyệt (1077) đập tan cuộc xâm lược của quân Tống

- Trận Đông Bộ Đầu (1258), kháng chiến chông quân Mông – Nguyên lần thứ nhất.

- Trận Hàm Tử, Chương Dương, Tây Kết, Vạn Kiếp (1285), kháng chiến chông quân Mông - Nguyên lần thứ hai.

- Trận Bạch Đằng (1288), kháng chiến chông quân Mông - Nguyên lần thứ ba.

- Chiến thắng Tốt Động - Chúc Động (1426) và chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang (1427) trong khởi nghĩa Lam Sơn.

- Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785), kháng chiến chống xâm lược Xiêm

- Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa (1789), kháng chiến chống xâm lược Thanh.

b. Nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của các trận quyết chiến, chiến lược

* Phát huy cao độ truyền thống yêu nước:

+ Các trận quyết chiến, chiến lược lòng yêu nước được phát huy cao độ hơn bao giờ hết. Từ lòng yêu nước đã hình thành nên ý thức tự tôn dân tộc.

+ Lòng yêu nước hình thành từ rất sớm, trải qua các thời kì lịch sử, được hun đúc trở thành truyền thống

+ Trong các trận quyết chiến, chiến lược đã phát huy cao nhất ý chí, sự quyết tâm của quân và dân ta ...; Lòng yêu nước, ý chí đấu tranh kiên cường bất khất của nhân dân ta, luôn luôn chiến đấu với tinh thần quyết chiến quyết thắng, không sợ bất cứ một kẻ thù xâm lược nào dù chúng hung bạo đến đâu.

* Huy động đến mức cao nhất sức mạnh của toàn dân tộc

+ Lực lượng lãnh đạo các cuộc quyết chiến rất coi trọng việc đoàn kết, tập hợp lực lượng (chính sách khoan thư sức dân, giương cao ngọn cờ chính nghĩa để tập hợp các tầng lớp nhân dân), phát động những cuộc chiến tranh nhân dân.

+ Tinh thần đoàn kết thể hiện rõ nét từ vua quan trong triều đình (thời Lý - Trần) trực tiếp cầm quân đi đánh giặc, hợp sức lại bàn kế hoạch tác chiến, từ tướng lĩnh, quân sĩ, từ mọi người dân (tù trưởng, dân tộc thiểu số, nô tì, cả những người phụ nữ vô danh ... ) đều góp sức chống ngoại xâm.

+ Tinh thần đoàn kết là cội nguồn sức mạnh, là nguyên nhân cơ bản làm nên thắng lợi. Nếu không có tinh thần đoàn kết của đông đảo quần chúng nhân dân nhà Lý không thể xây dựng được phòng tuyến sông Như Nguyệt; nhà Trần không thể thực hiện chước Thanh dã; Lê Lợi, Nguyễn Trãi không thể làm nên một cuộc chiến tranh nhân dân qui mô cả nước; Quang Trung - Nguyễn Huệ không thể thực hiện cuộc hành quân thần tốc ra Bắc đại phá 29 vạn quân Thanh trong một thời gian ngắn.

* Có đường lối, chiến lược chiến thuật đúng đắn, hiệu quả cùng nghệ thuật quân sự sáng tạo, độc đáo ....

+ Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu, lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh, biết đánh giá đúng chỗ mạnh chỗ yếu của cả địch lẫn ta nhằm hạn chế chỗ mạnh, khoét sâu chỗ yếu của địch; phát huy chỗ mạnh của ta - "Dĩ đoản chế trường".

+ Biết đánh lâu dài khi cần thiết (Lam Sơn), rút lui chiến lược đồng thời tạo và chớp thời cơ đánh những trận quyết định đập tan ý chí xâm lược của kẻ thù (kháng chiến chống Mông - Nguyên, kháng chiến chống Thanh ... )

+ Luôn quán triệt tư tưởng tiến công

+ Xây dựng căn cứ địa, hậu phương chiến tranh

+ Kết hợp nhiều cách đánh (du kích, phục kích, công thành, vây thành diệt viện, đánh tiêu diệt chiến lược trong một thời gian ngắn, đánh chính diện mãnh liệt, đánh vu hồi hiểm hóc ... ), lợi dụng địa hình địa thế xây dựng trận địa mai phục, kết hợp đánh và đàm...

*Vai trò của các tướng lĩnh

+ Mỗi thắng lợi của các cuộc đấu tranh đều gắn với một bộ chỉ huy tài giỏi, một vị anh hùng dân tộc - người trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến hay khởi nghĩa, là linh hồn của các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa của nhân dân ta thời trung đại (Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Quang Trung - Nguyễn Huệ ... ); đề ra đường lối đúng đắn, quy tụ sức mạnh toàn dân, biết tạo, dự đoán và chớp thời cơ, kiên quyết đấu tranh, luôn tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến ....

+ Các thế lực đối diện với nhiều khó khăn: Hành quân xa, sức lực hao tổn, không chủ động lương thực, thực phẩm

Trong những nguyên nhân trên nguyên nhân nào là quan trọng nhất? Vì sao?

- Ý này, tuỳ vào sự lựa chọn của hs để giám khảo cho điểm.

Yêu cầu: Học sinh phải chọn được một trong các nguyên nhân đã nêu trên và giải thích được vì sao có tính thuyết phục thì cho điểm tối đa.

c. Một số bài học kinh nghiệm từ các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm:

- Một số bài học kinh nghiệm từ các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm:

+ Bài học về xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc: đoàn kết dân tộc là yếu tố đóng vai trò nền tảng, then chốt. Việc xây dựng, củng cố và phát huy khối đại đoàn kết dân tộc thể hiện qua chính sách đoàn kết trong nội bộ tướng lĩnh, giữa tướng lĩnh và binh lính, giữa các tầng lớp nhân dân và các dân tộc ....

+ Bài học về nghệ thuật quân sự: nổi bật là nghệ thuật tiến hành chiến tranh nhân dân; lấy ít địch nhiều, lấy nhỏ thắng lớn, lấy yếu chống mạnh; kết hợp giữa hoạt động quân sự, chính trị, ngoại giao và binh vận, ...

- Giá trị của cac bài học kinh nghiệm đối với sự ngiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc ngày nay?

+ Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, bài học lịch sử của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm trong lịch sử Việt Nam vẫn còn nguyên giá trị, có vai trò đặc biệt quan trọng trong công cuộc giữ vững ổn định chính trị - xã hội, phát triển kinh tế - văn hóa; trong quá trình xây dựng và củng cố nền quốc phòng, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

+ Bài học lịch sử của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm trong lịch sử Việt Nam cũng có giá trị đối với chính sách đối ngoại của Việt Nam trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới có nhiều biến đổi.