Bài 43: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

Các bậc dinh dưỡng của một quần xã sinh vật:

(a): Bậc dinh dưỡng cấp 1.

(b): Bậc dinh dưỡng cấp 2.

(c): Bậc dinh dưỡng cấp 3.

(d) Bậc dinh dưỡng cấp 4.

(e) Bậc dinh dưỡng cấp 5.

    - Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi.

    - Trong một lưới thức ăn một loài sinh vật không phải chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn mà còn tham gia đồng thời vào các chuỗi thức ăn khác, hình thành nên nhiều mắt xích chung. Tất cả các chuỗi thức ăn với nhiều mắt xích chung hợp thành một lưới thức ăn.

    - Ví dụ về hai loại chuỗi thức ăn:

     Chuỗi thức ăn được mở đầu bằng sinh vật tự dưỡng, sau đó đến động vật ăn sinh vật tự dưỡng và tiếp nữa là các loài động vật ăn động vật. Ví dụ, cây ngô → sâu ăn lá ngô → nhái → rắn hổ mang → diều hâu.

     Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân giải, sau đến các loài động vật ăn thịt. Ví dụ, lá, cành cây khô, mục nát → mối → nhện → thằn lằn.

  * Ví dụ về các bậc dinh dưỡng của một quần xã tự nhiên (quần xã đồng cỏ):

      - Sinh vật sản xuất: cây cỏ, cây bụi

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 1: sâu ăn lá cây, rệp, chuột

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 2: chim sâu, rắn

      - Sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất: diều hâu

      - Sinh vật phân giải: vi khuẩn, nấm, mối, giun đất

  * Ví dụ về các bậc dinh dưỡng của 1 quần xã tự nhiên (quần xã suối):

      - Sinh vật sản xuất: tảo lục, tảo silic, thuỷ tức

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 1: muỗi nước, tôm, cá.

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 2: nhện nước, cá quả

      - Sinh vật phân giải: vi khuẩn, giun

      - Chất hữu cơ từ ngoài theo dòng suối: các mẩu lá cây, cành cây, rác,…

  * Ví dụ về bậc dinh dưỡng quần xã nhân tạo (quần xã đồng lúa):

      - Sinh vật sản xuất: cây lúa

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 1: sâu đục thân lúa, rệp, chuột

      - Sinh vật tiêu thụ bậc 2: chim sâu, rắn

      - Sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất: diều hâu

      - Sinh vật phân giải: vi khuẩn, nấm, mối, giun đất

    * Ba loại tháp sinh thái:

      - Tháp số lượng được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.

      - Tháp sinh khối xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.

      - Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích luỹ trên một đơn vị diện tích hay thể tích, trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.

    * Mỗi loại tháp có ưu điểm và nhược điểm:

      - Tháp số lượng dễ xây dựng song ít có giá trị vì kích thước cá thể cũng như chất sống cấu tạo nên các loài của các bậc dinh dưỡng khác nhau, không đồng nhất, nên việc so sánh không chính xác.

      - Tháp sinh khối có giá trị cao hơn tháp số lượng. Do mỗi bậc dinh dưỡng đều được biểu thị bằng số lượng chất sống, nên phần nào có thể so sánh được các bậc dinh dưỡng với nhau. Tuy nhiên, tháp sinh khối cũng có nhiều nhược điểm: Thành phần hoá học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng là khác nhau. Tháp sinh khối không chú ý tới yếu tố thời gian trong việc tích luỹ sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng.

      - Tháp năng lượng là loại tháp hoàn thiện nhất. Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gian.

Đáp án: c.