Soạn bài Một người Hà Nội (Nguyễn Khải)

Nhân vật trung tâm là cô Hiền:

- Xuất thân từ gia đình giàu có, lương thiện: mẹ buôn nước mắm, cha đỗ tú tài, rèn rũa con cái khuôn phép

- Ngoại hình: xinh đẹp, khuôn mặt tư sản, thông minh, yêu văn thơ

- Tính cách và phẩm chất của cô Hiền

    + Cô cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua nhiều thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách con người, chân thật, thẳng thắn

    + Trong hôn nhân: chọn người chồng chăm chỉ, hiền lành

    + Chuyện sinh con: dừng lại ở tuổi 40 khi sinh được 5 đứa con để có thể chăm lo cho con chu đáo

    + Việc dạy con: dạy từ cái nhỏ nhất, dạy từ cái ăn uống hằng ngày, dạy cách lịch sự, tế nhị, hào hoa, biết giữ phẩm chất của con người Hà thành

    + Chiêm nghiệm lẽ đời: vui vẻ hơi nhiều, nói hơi nhiều

    + Cô Hiền là người thức thời khi biết cách cư xử hợp lí với tình hình đất nước.

    + Cô khuyên con nhập ngũ, dạy con sống không phải xấu hổ.

    + Sau khi đất nước thống nhất cô mở tiệm hàng lưu niệm, cô chỉ làm những điều có lợi cho đất nước

→ Cô Hiền với nhân cách thanh lịch, là hạt bụi vàng của Hà Nội với bao thăng trầm vẫn sống có ý nghĩa cho đất nước

Nhân vật tôi: người tham gia nhiều chặng đường gian khổ của lịch sử

    + Là người giỏi quan sát, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo

    + Có giọng điệu vui đùa, khôi hài nhưng khôn ngoan, trải đời

    + Người trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc

→ Nhân vật tôi thấp thoáng bóng dáng của tác giả, người kể chuyện, một sáng tạo nghệ thuật sắc nét mang tới điểm nhìn chân thật, khách quan

- Nhân vật Dũng

    + Sống đúng như lời mẹ dạy, lên đường nhập ngũ cứu lấy Hà Nội

    + Dũng và Tuất thể hiện được cốt cách của người Hà Nội

- Một số nhân vật khác:

    + Ông bạn trẻ đạp xe như gió làm xe người ta suýt đổ còn quay lại chửi “tiên sư cái anh già”

    + Những người mà nhân vật “tôi” hỏi thăm khi quên đường

    + Những “hạn sạn của Hà Nội” làm lu mờ đi ý nghĩa, nét đẹp của sự tế nhị, thanh lịch

Ý nghĩa của cây si cổ thụ:

- Hình ảnh cây si bị bão đánh bật rễ, thể hiện sự khắc nghiệt của thiên nhiên, đồng thời đó cũng là quy luật xã hội

    + Sự hồi sinh của cây si cổ thụ nói lên quy luật bất diệt của sự sống, thể hiện niềm tin của con người khi cứu sống được cây cối

    + Cây si là biểu tượng nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp Hà Nội: có thể bị tàn phá, bị nhiễm bệnh, nhưng vẫn là người Hà Nội với truyền thống văn hóa được nuôi dưỡng trường kì lịch sử, cốt cách tinh hoa đất nước

Giọng điệu trần thuật: trải đời, tự nhiên, dân dã, trĩu nặng suy tư, triết lí

    + Mang phong vị hài hước có duyên trong lời kể của nhân vật

    + Tính đa thanh thể hiện nhiều trong lời kể, nhiều giọng

    + Giọng trần thuật khiến truyện vừa gần gũi, vừa đậm chất hiện đại

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật “tôi” và các nhân vật khác:

    + Tạo tình huống gặp gỡ nhân vật “tôi” và nhân vật khác.

    + Ngôn ngữ nhân vật góp phần khắc họa tính cách (ngôn ngữ nhân vật “tôi” đậm vẻ suy tư, chiêm nghiệm, pha chút hài hước, tự trào