b) Về thăm mẹ là bài thơ hay của nhà thơ Đinh Nam Khương. Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương, rưng rưng, xúc động trước sự: tảo tần; chắt chiu; lam lũ và tình yêu; sự chăm chút mà mẹ dành cho mình. Bài thơ có nhiều yếu tố nghệ thuật đặc sắc, trong đó, em tâm đắc với biện pháp tu từ nhân hóa được tác giả sử dụng trong câu thơ Nón mê xưa đứng nay ngồi dầm mưa. Cái nón ấy, khi xưa mẹ đội ra đồng làm mọi công việc của một nhà nông (“nón mê xưa đứng”), nay đã sờn cũ, hỏng vành vẫn được mẹ dùng để đậy chum tương, cái chum thấp, dáng khum khum, được đội chiếc nón lên trên, trong buổi trời òa mưa rơi nhìn như dáng người ngồi (“nay ngồi dầm mưa”). Hành động đứng, ngồi dầm mưa trong phép hoán dụ đã khiến cho hình ảnh chiếc nón mê hiện ra như bóng dáng lam lũ, vất vả, nhọc nhằn, tảo tần suốt bốn mùa nắng mưa của mẹ. Nhờ cách diễn đạt này, tác giả đã thể hiện tình cảm yêu thương, gắn bó với mẹ và mái nhà của mẹ. Chưa hết, bài thơ kết lại bằng một khổ thơ thật đặc biệt, chỉ có hai dòng. Dấu ba chấm ở cuối câu thơ lục: “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…” như khoảng lặng dưng dưng không nói thành lời, đang dâng lên trong lòng con. Sự xúc động, tình yêu thương, biết bao điều con đang nghĩ về mẹ,…, tất cả mở ra mênh mang, không lời sau dòng thơ đó.

Những chỗ sai	Cách sửa
- Ví dụ: Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương, rưng rưng, xúc động trước sự: tảo tần; chắt chiu; lam lũ và tình yêu; sự chăm chút mà mẹ dành cho mình. (Dùng dấu hai chấm và dấu chấm phẩy không đúng) - ……………………………………… ……………………………………….. - ……………………………………… ………………………………………... - …………………………………… ………………………………………...	- Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương, rưng rưng, xúc động trước sự tảo tần, chắt chiu, lam lũ và tình yêu, sự chăm chút mà mẹ dành cho mình. (Bỏ dấu hai chấm và thay dấu chấm phẩy bằng dấu phẩy) - ……………………………………… ……………………………………….. - ……………………………………… ………………………………………... - ……………………………………… ………………………………………...

b) Lập dàn ý cho đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao theo gợi ý sau:

- Mở đoạn: Nêu được đề tài và cảm nghĩ chung của em về bài ca dao.

- Thân đoạn: Chỉ ra nội dung hoặc nghệ thuật cụ thể của bài ca dao khiến em yêu thích và có nhiều cảm xúc, suy nghĩ. Nêu các lí do khiến em yêu thích.

- Kết đoạn: Khái quát lại cảm nghĩ của bản thân về ý nghĩa của bài ca dao. Ví dụ: Bài ca dao nói giúp cho em được những gì (tình cảm đối với ông, bà, cha, mẹ,…)?

Đọc đề bài sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một trong hai bài thơ lục bát viết về đề tài người mẹ sau đây:

Tóc của mẹ tôi

Phan Thị Thanh Nhàn

Mẹ tôi hong tóc buổi chiều

Quay quay bụi nước bay theo gió đồng

Tóc dài mẹ xõa sau lưng

Bao nhiêu sợi bạc chen cùng sợi đen.

Tóc sâu của mẹ, tôi tìm

Ngón tay lần giữa ấm mềm yêu thương

Bao nhiêu sợi bạc màu sương

Bấy nhiêu lần mẹ lo buồn vì tôi.

Con ngoan rồi đấy mẹ ơi

Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh.

(Con muốn mặc áo đỏ đi chơi, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016)

Mẹ tôi

Nguyễn Trọng Tạo

mẹ tôi dòng dõi nhà quê
trầu cau thừ thuở chưa về làm dâu
áo sồi nâu, mấn bùn nâu
trắng trong dải yếm bắc cầu nên duyên

cha tôi chẳng đỗ trạng nguyên
ông đồ hay chữ thường quên việc nhà
mẹ tôi chẳng tiếng kêu ca
hai tay đồng áng lợn gà nồi niêu

chồng con duyên phận phải chiều
ca dao ru lúa câu Kiều ru con
gái trai bảy đứa vuông tròn
chiến tranh mình mẹ ngóng con, thờ chồng

bây giờ phố chật người đông
đứa nam đứa bắc nâu sồng mẹ thăm
(tuổi già đi lại khó khăn
thương con nhớ cháu đêm nằm chẳng yên)

mẹ tôi tóc bạc răng đen
nhớ thương xanh thắm một miền nhà quê.

(Theo thivien.net)

a) Tìm ý bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

- Bài thơ lục bát mà em thích là bài nào?

- Chi tiết nội dung hoặc yếu tố nghệ thuật nào của bài thơ khiến em thích? Vì sao?

- Em có cảm xúc, suy nghĩ gì về bài thơ?

b) Lập dàn ý cho đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ, ca dao theo gợi ý sau:

- Mở đoạn

- Thân đoạn

- Kết đoạn

Em hãy viết một đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài ca dao Việt Nam (thể lục bát) đã học hoặc đã đọc.

a) Tìm ý bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

- Bài ca dao mà em thích là bài nào?

- Chi tiết nội dung hoặc yếu tố nghệ thuật nào trong bài làm cho em thích? (Ví dụ: Về nội dung, bài ca dao viết về đề tài gia đình thân thuộc, về tình cảm yêu thương, gắn bó giữa mọi người,…; về hình thức, bài ca dao sử dụng thể lục bát quen thuộc, gần gũi, có cách ngắt nhịp và gieo vần phù hợp với việc thể hiện nội dung tình cảm gia đình,…)

- Vì sao em thích (Ví dụ: Về nội dung, bài ca dao gợi cho em những kỉ niệm, tình cảm, cảm xúc thân thương về ông, bà, cha, mẹ,…; về nghệ thuật, tác giả đã sử dụng các từ ngữ, hình ảnh rất sinh động, gợi cảm, các biện pháp tu từ và cách gieo vần, ngắt nhịp độc đáo của thơ lục bát,…)

- Em có suy nghĩ và cảm xúc gì về bài ca dao?

b) Lập dàn ý cho đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ theo gợi ý sau:

- Mở đoạn:

- Thân đoạn:

- Kết đoạn:

c) Viết

Viết đoạn văn theo dàn ý đã lập. Chú ý lựa chọn các từ ngữ phù hợp để diễn tả cảm nghĩ của em về bài ca dao.

Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một trong các bài thơ, ca dao lục bát viết về những người thân trong gia đình sau đây:

Nhà không có bố

Nguyễn Thị Mai

Nhà không có bố buồn sao
Cái đinh cũng thiếu, con dao thì cùn
Bơm xe chẳng hiểu cái jun
Rát tay bật lửa, đá cùn, xăng khô
Không có bố, không thì giờ
Bữa ăn sớm muộn, chẳng chờ, chẳng mâm
Ngày đông gió bấc mưa dầm
Đậy che mái dột, âm thầm mẹ con
Chẳng vui tiếng điếu rít giòn
Bia không mua uống, em còn bán chai
Nước đun sôi để nguội hoài
Nhà không có bố, biết ai pha trà
Cho dù bãi mật phù sa
Mà không bên lở chẳng là dòng sông.

(Theo thivien.net)

Bà tôi

Kao Sơn

Bà hành khất đến ngõ tôi
Bà tôi cung cúc ra mời vào trong
Lưng còng đỡ lấy lưng còng
Thầm hai tiếng gậy…tụng trong nắng chiều.

Nhà nghèo chẳng có bao nhiêu
Gạo còn hai ống chia đều thảo thơm
Nhường khách ngồi chiếc chổi rơm.
Bà ngồi dưới đất - mắt buồn… ngó xa.

Lá tre rụng xuống sân nhà
Thoảng hương nụ vối…chiều qua…cùng chiều

(Thơ lục bát, Tác giả - tác phẩm được bình chọn,

NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2003)

Thương ông

Trần Lâm Bình

Thức chong nhịp thở bãi bồi

Ngực trần, chân đất, ông ngồi canh đêm

Bấm tay tính nước triều lên

Một đời bùn đất, một miền bão dông.

Đi thì lội phía hừng đông

Về thì bì bõm giữa mênh mông chiều

Bãi bồi gió táp, nắng thiêu

Ông tôi như ngọn thủy chiều…bể dâu

Ngõ làng nắng gọi hương cau

Thương ông quặn thắt nỗi đau kiếp người

Cháu xin thắp nén hương trời

Rưng rưng trái ngọt bãi bồi … dâng ông!

(Thơ lục bát, Tác giả - tác phẩm được bình chọn,

NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2003)

Anh em nào phải người xa,

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân

Yêu nhau như thể tay chân,

Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

(Ca dao)

a) Tìm ý bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

- Em thích bài thơ, ca dao nào trong các bài trên?

- Cảm nghĩ chung của em về bài thơ, bài ca dao đó là gì?

- Trong bài thơ, ca dao em thích, những dòng thơ hoặc câu thơ, hình ảnh, cách ngắt nhịp, giọng điệu, biện pháp tu từ,… nào gây ấn tượng hoặc để lại trong em nhiều cảm xúc, suy nghĩ nhất? Vì sao?

- Đọc xong bài thơ, ca dao đó, em nhớ đến ai? Hãy nêu điểm gần gũi hoặc tương đồng giữa tình cảm của người viết trong bài thơ với tình cảm của em dành cho người thân mà em nhớ đến.