Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi từ 66 đến câu 70:

“Cái ao sấu ở ngọn rạch Cái Tàu đã bị phát giác. Tìn ấy đồn đại lần lần, thấu đến tai ông Năm Hên, người thợ già chuyện bắt sấu ở Kiên Giang đạo, tức là vùng Rạch Giá ngày nay. Ông bơi chiếc xuồng ba lá nhỏ đến địa phận làng Khánh Lâm, ngọn rạch Cái Tàu. Trong xuống, có vỏn vẹn một lon nhang trần và một hũ rượu. Từ sớm tới chiều, ông bơi xuống tới lui theo rạch mà hát:

Hồn ở đâu đây?

Hồn ơi! Hồn hỡi!

Xa cây xa cối,

Xa cội xa nhành,

Đầu bãi cuối gành,

Hùm tha, sấu bắt,

Bởi vì thắt ngặt,

Manh áo chén cơm,

U Minh đỏ ngòm

Rừng tràm xanh biếc!

Ta thương ta tiếc,

Lập đàn giải oan..

Giọng nghe ảo não, rùng rợn. Dân làng thấy chuyện kì lạ, xuống đứng dưới bến để nhìn kĩ. Đoán chừng ông tão nọ là người có kì tài, họ mời ông lên nhà, làm thịt gà, mua rượu thết đãi.”

(Sơn Nam, Bắt sấu rừng U Minh Hạ, Hương rừng Cà Mau, NXB Trẻ, 2014)

Nội dung chính của đoạn trích trên là gì?

Ngoài việc hiểu nghĩa của từ ("thắt ngặt" dùng để chỉ sự khó khăn, nghiêm trọng) để tiến hành chọn đáp án, HS có thể xác định vị trí của từ trong đoạn trích để hiểu từ “thắt ngặt” dùng để diễn tả cuộc sống khó khăn, thiếu thốn của những người lao động tại U Minh: bởi vì manh áo, chén cơm nên mới phải làm nghề nguy hiểm.

Giải nghĩa các từ có trong các phương án lựa chọn:

- Bế tắc: Không còn lối thoát.

- Thiếu thốn: Không có đủ so với nhu cầu.

- Nghiêm khắc: Nghiêm nhặt, không dung tha một sai sót nào.

- Gian nan: Khó khăn khốn khổ.

Từ “nghiêm khắc” không tương đồng ý nghĩa với từ “thắt ngặt”.

→ phương án đúng: C.

Từ “đỏ” đối lập với màu xanh của rừng tràm, gợi liên tưởng đến màu của máu.

Từ “đỏ ngỏm” xuất hiện trong câu hát của ông Năm Hên. Câu hát có cụm từ “hồn ở đâu đây?” hay “lập đàn giải oan” là những hình ảnh gợi liên tưởng đến những con người đã hi sinh, linh hồn còn vương vấn trong rừng U Minh.

Từ những thông tin trên có thể khẳng định, “đỏ ngòm” dùng để chỉ màu máu của những con người đã bỏ mạng tại cánh rừng U Minh.

Muốn xác định được ý nghĩa của câu hát cần căn cứ vào nội dung được thể hiện qua ngôn từ trong lời bài ca của ông Năm Hên.

Nội dung tiếng hát của ông Năm Hên:

- Bày tỏ sự thương cảm cho linh hồn những người đã bỏ mạng tại rừng U Minh: “xa cội xa nhành” (những linh hồn vất vưởng trong cánh rừng), “him tha sấu bắt” (nguyên nhân dẫn tới cái chết), “manh áo chén cơm" (nổi khổ khi còn ở dương thế).

- Mong muốn của ông Năm Hên: “lập đàn giải oan" (giải thoát cho những linh hồn).

Từ đó nhận thấy, tiếng hát của ông Năm Hên mang hai ý nghĩa: bày tỏ tình cảm và mong muốn giải oan cho những linh hồn, tương đồng với phương án C.

Căn cứ vào xuất xứ của đoạn trích: tác phẩm “Bắt sấu rừng U Minh Hạ" của Sơn Nam để khẳng định ngôn ngữ mang phong cách nghệ thuật (ngôn ngữ được dùng trong tác phẩm nghệ thuật) nên phương án đúng: B. Tinh nghệ thuật được thể hiện qua việc câu chữ trong đoạn trích rất giàu hình ảnh (gợi sự liên tưởng tới những con người ở U Minh), thể hiện rõ cảm xúc của người viết (trân trọng, tiếc thương cho những con người bất hạnh)...