I. ĐỌC HIỂU Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:

TRỜI XANH VÀ GIÓ

(Phạm Tiến Duật)

Hãy tin vào nhau, đừng nghe ai nói cả

Ta vẫn là của ta ngày tháng xa xôi

Anh vụng dại vẫn hồn nhiên vụng dại

Chi giữ cho riêng mình là một em thôi.

 

Có những trống trải giữa đời,

Thấy thiên hạ đua tài dằn dữ quá,

Ngồi giữa người quen mà như thấy lạ

Khao khát tình yêu thương chân thật nụ cười.

 

Muốn co về riêng mình, ta chỉ một ta thôi

Bỗng hụt hẫng ta chẳng là ta nữa,

Cuộc đời không chỉ nằm bên bờ bậu cửa

Nhân loại không chỉ là loáng thoáng ở đằng kia.

 

Chẳng còn ý nghĩa gì nếu không sông say mê

Đừng tẻ lạnh, đừng tị hiềm, dối trá

Dẫu đường dài có toàn nước và lửa

Thì trời xanh và gió vẫn trên đầu.

(Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh, NXB Văn học, 2017, tr 591)

Xác định thể thơ của bài thơ trên.

Phương pháp:

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận xã hội.

Cách giải:

Yêu cầu hình thức:

- Viết đúng một đoạn văn nghị luận xã hội theo cấu trúc.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

* Nêu vấn đề: Ý nghĩa của thái độ sống bình thản trước sóng gió cuộc đời.

* Bàn luận:

Thí sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ ý nghĩa của việc xác lập mục tiêu trong cuộc sống. Có thể theo hướng sau:

- Thái độ sống bình thản trước sóng gió: Là thái độ bình tĩnh đón nhận, không than trách, lo lắng hay sợ hãi khi gặp phải nghịch cảnh đó.

- Thái độ sống bình thản trước sóng gió giúp con người bình tĩnh, sáng suốt dễ dàng đưa ra những quyết định, hướng đi đúng đắn giải thoát khỏi nghịch cảnh.

- Thái độ sống bình thản trước sóng gió tạo cho người sự bình an trong tâm hồn, không bị rơi vào những trạng thái tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tâm trí của con người.

- Thái độ bình thản trước sóng gió tạo nên giá trị riêng biệt của bản thân.

……

* Kết đoạn: Bài học nhận thức và hành động.

Học sinh chú ý đưa ra những dẫn chứng cụ thể cho mỗi luận điểm của mình.

Phương pháp:

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải:

Yêu cầu hình thức:

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

I. Giới thiệu chung.

- Nguyễn Tuân là nhà văn tiêu biểu cho nền văn học Việt Nam. Phong cách độc đáo, tài hoa và uyên bác.

- Người lái đò sông Đà là tác phẩm được trích trong tập Tùy bút sông Đà là kết quả của chuyến đi thực tế của tác giả lên vùng Tây Bắc. Tại đây ông đã phát hiện ra vẻ đẹp của thiên nhiên cùng chất vàng mười trong tâm hồn của người dân nơi đây.

- Khái quát vấn đề: Phân tích đoạn trích từ đó nhận xét về phong cách nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Tuân.

II. Phân tích.

1. Cảm nhận về vẻ đẹp trữ tình sông Đà.

- Sông Đà được cảm nhận ở phương diện không gian, từ điểm nhìn trên cao với hình dáng, thủy trình và sắc nước sông Đà.

+ Hình dáng:

+ Từ trên tàu bay nhìn xuống sông Đà như “cái dây thừng ngoằn ngoèo” uốn quanh núi rừng Tây Bắc, hài hòa với thiên nhiên Tây Bắc.

++ Ở những quãng yên, dòng sông lại giống như một người thiếu nữ kiều diễm “tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ấn hiện trong máy trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo”.

-> So sánh, so sánh trùng điệp gợi vẻ đẹp độc đáo, ấn tượng, trẻ trung, mềm mại, thướt tha.

+ Thủy trình và sắc nước Sông Đà:

+ Mùa xuân dòng xanh ngọc bích…-> vẻ đẹp trong xanh, sâu thẳm thẳm, cao quý.

++ Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ...-> vẻ mặn mòi, trù phú của phù sa đồng thời mang theo cảm xúc của đất trời.

-> Màu nước sông Đà biến chuyển đối lập theo mùa tạo nên sự hấp dẫn, diệu kì của con sông và thiên nhiên Tây Bắc (như một sinh thể có hồn).

- Cảm xúc của nhà văn: tự hào trước thiên nhiên kỳ thú, diễm lệ, tình yêu sâu sắc đối với đất nước quê hương.

2. Nhận xét phong cách nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Tuân.

Phong cách nghệ thuật độc đáo, tài hoa và uyên bác:

- Ngôn ngữ miêu tả giàu tính tạo hình, biểu cảm.

- Vận dụng kiên thức của nhiều ngành nghệ thuật khác nhau để sáng tạo hình tượng (thể thao, điện ảnh, quân sự, võ thuật...).

- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ: nhân hóa, liệt kê, tương phản đối lập, ẩn dụ....

- Lối so sánh, liên tưởng độc đáo thú vị.

→ Chất tài hoa uyên bác trong nghề thuật miêu tả: Sông Đà không chỉ như một dòng chảy tự nhiên mà còn như con người có vẻ đẹp tâm hồn, tính cách phong phú.

III. Kết luận

- Khái quát lại vấn đề.

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.