Ở ruồi giấm, xét 3 cặp gen: A, a; B, b và D, d; mỗi gen quy định 1 tính trạng, các alen trội là trội hoàn toàn. Phép lai P: 2 ruồi đều có kiểu hình trội về 3 tính trạng giao phối với nhau, tạo ra F₁ gồm 24 loại kiểu gen và có 1,25% số ruồi mang kiểu hình lặn về 3 tính trạng nhưng kiểu hình này chỉ có ở ruồi đực. Theo lí thuyết, trong tổng số ruồi cái có kiểu hình trội về 3 tính trạng ở F₁, số ruồi có 5 alen trội chiếm tỉ lệ là bao nhiêu?

F₁ thu được 24 loại kiểu gen mà kiểu hình lặn về 3 tính trạng chiếm 1,25% chỉ có ở giới đực ® Gen nằm trên NST giới tính X tại vùng không tương đồng.

TH1: Xét 1 gen nằm trên giới tính (ví dụ gen Dd)

Ta có: X^DX^d × X^DY ® X^dY = 0,25 ® (aa, bb) = 1,25% : 0,25 = 5% = 10% ab (ruồi giấm cái) × 50% ab (ruồi giấm đực – ruồi giấm đực không hoán vị gen). Vậy ab (ruồi giấm cái) = 10% suy ra kiểu gen của ruồi giấm cái là \[\frac{{Ab}}{{aB}}\]. Vậy P là \[\frac{{Ab}}{{aB}}\] X^DX^d (f = 20%) × \[\frac{{AB}}{{ab}}\]X^DY . Thử lại, số loại kiểu gen = 7 × 4 = 28 (không thỏa mãn).

Vậy 2 gen nằm trên 1 cặp NST giới tính (ví dụ gen Bb, Dd).

Số loại kiểu gen = 24 = 3 × 8 (cặp Aa có 3 kiểu gen; cặp Bb, Dd có 8 kiểu gen).

Phép lai gen Aa = Aa × Aa ® aa = 0,25 ® X^bdY = 5% ® X^bd = 10%.

® F₁: AaX^BdX^bD × AaX^BDY.

® Ruồi cái A-B-D- ở F₁ = 0,75 × 1/2 = 0,375.

Xác định tỉ lệ ruồi cái có 5 alen trội ở F₁:

+ Ruồi cái AA cần 3 alen trội cặp BD (X^BDX^Bd và X^BDX^bD)\( = \frac{1}{4} \times (0,5 \times 0,4 + 0,5 \times 0,4) = 0,1.\)

+ Ruồi cái Aa cần 4 alen trội cặp BD (X^BDX^BD) \( = \frac{2}{4} \times (0,5 \times 0,1) = 0,025.\)

Vậy tỉ lệ cần tìm = \[\frac{{0,1 + 0,025}}{{0,375}} = \frac{1}{3}.\] Đáp án: \(\frac{1}{3}.\)