Đọc lại văn bản Rô-mê-ô và Giu-li-ét trong SGK (tr. 118 – 120) và trả lời các câu hỏi: – Ấy nhè nhẹ chứ nào! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia? – Ôi người mà ta sùng kính, người mà ta yêu đương! Ô...

- Câu rút gọn: “Ấy nhè nhẹ chứ nào!”: câu tỉnh lược chủ ngữ; dường như Rô-mê-ô muốn nói với tất cả không gian xung quanh rằng mọi thứ hãy nhẹ nhàng để nâng niu một luồng ánh sáng. - Câu đặc biệt: “Ối người mà ta sùng kính, người mà ta yêu đương!”: câu dùng để gọi – đáp; Rô-mê-ô thầm gọi người chàng yêu, thể hiện những cảm xúc mãnh liệt, say đắm của tình yêu.

– Ấy nhè nhẹ chứ nào! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia? – Ôi người mà ta sùng kính, người mà ta yêu đương! Ôi, giá nàng biết nhỉ!... Nàng đang nói... Không, nàng im lặng... Trong các câu

Câu 1

**Đọc đoạn trích sau trong vở bi kịch Yêu Ly của Lưu Quang Thuận và trả lời các câu hỏi:

HỒI THỨ BA**

(Giữa dòng Câu Giang sóng gợn, Khánh Kỵ đứng trên mũi thuyền với Yêu Ly, sau lưng có ngọn cờ thêu chữ Suý. Quân chèo ở lái và mũi. Tả hữu hai bên.)

LỚP II

Khánh Kỵ, Yêu Ly, Tham mưu, tả hữu, quân chèo

(Lược dẫn: Yêu Ly cầm giáo đứng sau Khánh Kỵ. Khi thuyền tập trận đang băng băng lướt theo hướng gió, Yêu Ly cũng lợi dụng sức gió, cầm giáo đâm Khánh Kỵ từ sau lưng. Quách tham mưu toan chém Yêu Ly nhưng Khánh Kỵ can.)

Khánh Kỵ: – Người đứng đấy phải Yêu Ly?

(Yêu Ly bước tới trước mặt, Khánh Kỵ đặt tay lên vai Yêu Ly, nhìn im lặng)

Vừa đâm ta. trời ơi Yêu Ly, Yêu Ly!

Ta vũ dũng hãy còn thua sức đó.

Tay một cánh giỏi nương nhờ sức gió.

Ta mang danh dũng sĩ ở trên đời,

Giữa hôm nay không ngờ có một người

Đàm ngọn giáo ngập từ sau tới trước,

Xuyên Khánh Kỵ suốt từ lưng tới ngực,

Cánh tay này còn vũ dũng hơn ta.

Quách tham mưu: – Sao Khánh công lại có thể ôn hoà

Với một kẻ nấp sau lưng hành thích?

(Đưa kiếm chém Yêu Ly, Khánh Kỵ can)

Khánh Kỵ: – Không, không nên. Giờ đây ta sắp chết,

Dũng sĩ trên đời thiệt hết một tay.

Mạng Yêu Ly các người giết hôm nay

Là thiệt mất một ngày hai dũng sĩ.

Lời ta trối xin Tham mưu nhớ kĩ

Thả Ly về Ngô quốc tỏ lòng trung;

Ta thác đi chưa thỏa chí anh hùng

Nhưng chết dưới một bàn tay vũ dũng...

Đời ta hết giữa một ngày gió sóng

Thôi Tham mưu, ngài ở lại từ đây;

Mai sau ai còn nhắc Khánh Kỵ này

Sẽ không trách kẻ râu mày thấp kém.

(Quay mặt sang phía Yêu Ly)

Từ giã Yêu Ly, anh hùng khó kiếm,

Yêu Ly về bên ấy giúp Ngô gia,

Và chuyển giùm lời từ biệt của ta.

(Thò tay ra sau rút mũi giáo, gục xuống chết. Tham mưu bỏ kiếm, quỳ ôm xác Khánh Kỵ trong tay.)

Quách tham mưu: – Khánh chủ thở xong rồi hơi thở cuối,

Khắp chiến thuyền hãy kéo cờ tang

(Tiếng loa truyền to hai câu ấy)

Rạng ngày mai ta sẽ ngược Câu Giang

Về Kinh Bắc báo tin buồn lê thứ

Quân, lấy chăn gấm đắp lên mình Khánh chủ.

(Quân hầu làm theo lời)

Yêu tiên sinh, sẵn thuyền nhỏ đem theo

Và sẵn quân ngài đã tập chống chèo,

Ngài cho phép đưa ngài sang nước cũ,

Cho tỏ rạng lượng hải hà Khánh chủ.

(Mỉa mai)

Về bên Ngô thôi rực rỡ kì công...

(Nhìn lại thi hài)

Ôi cơ đồ công tử chửa làm xong!

(Quỳ ôm mặt bên thi hài)

Yêu Ly: (Bước ra mũi thuyền)

– Tròn nghĩa lớn đã trừ xong Khánh Kỵ,

Nhưng nam tử thân này ôi xét kĩ

Người đang tâm đem giết cả thê nhi

Tiếng bất nhân không còn giấu che gì,

Mưu việc lớn thân mình đem huỷ phá

Điều bất trí muôn đời không thể xoá

Mưu trả hàng dưới trướng xin câu dung,

Dịp tốt ra tay giết kẻ anh hùng

Điều bất tín sẽ truyền lưu miệng thế.

Trong kiếp sống thử còn chi đáng kể?

Ba điều kia xin trút bỏ cho ai?

Ngũ Viên ơi ta giờ đã lạc loài

Cùng quý hữu không còn mong tái ngộ...

Điều uỷ thác làm xong: nương sức gió

Ta vừa đâm Khánh Kỵ giữa phong ba,

Giữ vẹn lời cam kết lúc chia xa,

Nhưng khốn nỗi, lòng ta muốn cắn rứt!

Mơ bóng thê nhi nỗi niềm day dứt,

Bất tín trên đời, thêm bất trí, bất nhân.

Sống chi thêm cho sỉ nhục trăm phần?

Hỡi gươm báu giùm ta xong một kiếp!

(Nhật gươm đâm cổ chết)

Hạ màn

(Tổng tập văn học Việt Nam, tập 24, Hà Minh Đức sưu tầm, biên soạn,

NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2000, tr. 1099 – 1101)

Lời độc thoại của Yêu Ly trong phần cuối vở kịch cho thấy sự giằng xé nội tâm ở nhân vật diễn ra như thế nào? Theo em, tại sao sau khi mưu sự đã thành, nhân vật lại cảm thấy “lạc loài”?

Xem đáp án

Lời giải

- Lời độc thoại của Yêu Ly trong phần cuối vở kịch cho thấy sự giằng xé nội tâm ở nhân vật. Yêu Ly nhận thấy, để thực hiện nghĩa lớn, mình đã phạm vào điều bất nhân, bất trí, bất tín: giết vợ con, tự huỷ hoại thân mình và giết người đã cưu mang, trọng đãi, tin tưởng mình. Khi việc lớn đã thành, nhân vật tự vấn lương tâm, nhận ra những tội lỗi, ngộ ra sự vô nghĩa của cuộc đời khi đã hi sinh những giá trị có ý nghĩa nhân văn.

- Để thực hiện được mưu đồ, Yêu Ly đã hi sinh rất nhiều thứ mà cuộc đời một con người luôn coi trọng: vợ con, bằng hữu, cơ thể lành lặn. Nhân vật trở thành người phi thường vì đã làm những điều người bình thường không chọn làm, cũng chính vì thế, ông ta cảm thấy “lạc loài” tự thấy trong kiếp sống “chẳng còn chi đáng kể” khi trở thành kẻ bất trí, bất nhân, bất tín, không xứng đáng sống trong cõi đời.

Câu 2

Tìm đọc một số vở bi kịch. Ghi vào nhật kí đọc sách chủ đề và một số yếu tố ng đặc trưng của bi kịch thể hiện trong văn bản đã đọc như: xung đột, hành động, cốt truyện, nhân vật, lời thoại; những thay đổi trong suy nghĩ, tình cảm, lối sống và cách thưởng thức, đánh giá của em sau khi đọc văn bản bi kịch.

Xem đáp án

Lời giải

Các sáng tác thuộc thể loại bi kịch không có nhiều. Em có thể tìm đọc các đoạn trích khác từ các vở bi kịch mà em đã được học trong SGK như Rô-mê-ô và Giu-li-ét (Sếch-xpia), Lơ Xít (Coóc-nây), Âm mưu và tình yêu (Si-lơ). Ngoài ra, vở bi kịch Vũ Như Tô (Nguyễn Huy Tưởng), Yêu Ly (Lưu Quang Thuận),... cũng có thể là những lựa chọn đáp ứng yêu cầu của hoạt động đọc mở rộng. Khi đọc một văn bản bi kịch, ngoài chủ đề, em cần chú ý một số yếu tố đặc trưng của bi kịch như xung đột, hành động, cốt truyện, nhân vật, lời thoại. Em có thể đặt ra và tự trả lời những câu hỏi về nội dung cơ bản và nét nghệ thuật nổi bật của văn bản bi kịch, chẳng hạn: Chủ đề của vở kịch là gì? Xung đột cơ bản nào được phản ánh qua bi kịch này? Nhân vật chính là ai? Đặc điểm nổi bật trong tính cách của nhân vật chính là gì? Tính cách đó thể hiện như thế nào qua ngoại hình, hành động, ngôn ngữ của nhân vật? Em có nhận xét gì về lời thoại trong bi kịch này? Em có thay đổi gì trong tình cảm, cảm xúc, lối sống, cách thưởng thức sau khi đọc văn bản?

Bằng cách đặt ra và trả lời những câu hỏi trên, em sẽ có kinh nghiệm đọc hiểu các văn bản bi kịch. So với thể loại hài kịch đã học ở lớp 8 thì xung đột, hành động, cốt truyện, nhân vật, lời thoại trong bi kịch có những đặc điểm riêng biệt. Khi đọc tác phẩm, em cần vận dụng tri thức ngữ văn về bi kịch để nhận ra đặc điểm riêng biệt đó.

Nhớ điền đầy đủ nội dung vào nhật kí đọc sách do em tự thiết kế.

Câu 3