Đọc đoạn thơ sau:

BA MƯƠI NĂM ĐỜI TA CÓ ĐẢNG

“.....Lần đếm bước đến khi hừng sáng

Mặt trời kia! Cờ Đảng giương cao!

Đảng ta, con của phong trào

Mẹ nghèo mang nặng khổ đau khôn cầm.

Như đứa trẻ sinh nằm trên cỏ

Không quê hương, sương gió tơi bời

Đảng ta sinh ở trên đời

Một hòn máu đỏ nên Người hôm nay.

Đảng ta đó, trăm tay nghìn mắt

Đảng ta đây, xương sắt da đồng.

Đảng ta, muôn vạn công nông

Đảng ta, muôn vạn tấm lòng niềm tin.

Đảng ta Mác - Lê-nin vĩ đại

Lại hồi sinh, trả lại cho ta

Trời cao, đất rộng bao la

Bát cơm, tấm áo, hương hoa, hồn người.”

(Trích: “Ba mươi năm đời ta có Đảng” -  Tố Hữu, 

nguồn Thi Viện, trang 01 - Đăng bởi Diệp Y Như vào 30/01/2007) 

Chú thích: 

Tố Hữu (1920 – 2002) quê ở làng Phù Lai, Quảng Thọ, Quảng Điền, Thừa Thiên Huế. Ông sinh trưởng trong gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương. Tố Hữu sớm giác ngộ Cách mạng và hăng say hoạt động Cách mạng. Ông đảm nhiệm nhiều cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hóa và trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Con đường thơ và con đường hoạt động Cách mạng của ông có sự thống nhất, không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường Cách mạng.

 Bài thơ “Ba mươi năm đời ta có Đảng” được Tố Hữu viết vào đầu năm 1960, để kỉ niệm lần sinh nhật thứ ba mươi của Đảng cũng như để chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III). 

Nêu phương thức biểu đạt chính?

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng đoạn văn; lí lẽ dẫn chứng thuyết phục: Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành, đủ số câu (khoảng13 câu – 15 câu ).

* Cách chấm:

+ Mức 0,25đ: Đúng cấu trúc, đúng dung lượng;

+ Mức 0đ: Không đúng hình thức và dung lượng;

- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: ý nghĩa của lòng biết ơn ? 

* Cách chấm:

+ Mức 0,25đ: Xác định chính xác.

   + Mức 0đ: Xác định sai hoặc không chính xác.

Triển khai vấn đề nghị luận 

* Học sinh có thể triển khai vấn đề nghị luận theo hướng:  

-  Giải thích: Lòng biết ơn  là việc ghi nhớ, trân trọng đối với những người đã giúp đỡ mình, qua đó có thái độ và hành động đúng mực.

-  Ý nghĩa:

 +  Lòng biết ơn giúp phát huy, kế thừa truyền thống tốt đẹp, giúp con người sống có tình nghĩa, biết yêu thương, sẻ chia và gắn kết giữa con người với con người.

+ Ngoài ra, lòng biết ơn còn giúp gây dựng những mối quan hệ tốt đẹp, tạo ra sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau.

 + Trong xã hội, nếu tất cả mọi người đều có lòng biết ơn thì chắc chắn xã hội sẽ văn minh, phát triển và không còn những kẻ sống bất hiếu, vô ơn.

- Dẫn chứng: Văn hóa biết ơn của người Việt Nam được thể hiện qua nhiều hoạt động và sự kiện quan trọng như thờ cúng ông bà tổ tiên và các ngày kỷ niệm như ngày thương binh liệt sĩ, ngày nhà giáo Việt Nam, ngày bác sĩ Việt Nam,... 

- Bàn luận

(Học sinh có thể có cách trình bày khác nhưng vẫn sáng rõ nội dung nghị luận.)

* Cách chấm:

- Mức 1,5 – 2,0 đ: Triển khai được các nội dung như trên (hoặc diễn đạt tương tự mà hợp lí), lập luận thuyết phục, có sáng tạo, diễn đạt trôi chảy.

- Mức 0,5 – 1,0đ: Triển khai được các nội dung mình hiểu nhưng các ý còn sơ lược, hoặc chỉ đảm bảo được một nội dung; mắc một số lỗi về diễn đạt.

- Mức 0,25 - 0,5đ: Triển khai có chạm vào nội dung nhưng còn hời hợt, mắc nhiều lỗi về diễn đạt.

- Mức 0đ: Không làm bài hoặc làm lạc nội dung.

* Yêu cầu chung: Biết cách tạo lập một bài văn nghị luận về phân tích tác phẩm thơ song thất lục bát. Văn viết diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết, không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

* Yêu cầu cụ thể: 

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: 

Trình bày đầy đủ ba phần: Mở bài biết dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề; thân bài biết tổ chức các luận điểm  liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tỏ vấn đề; kết bài khái quát vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: nghị luận về phân tích đoạn trích tác phẩm thơ song thất lục bát.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

1. Mở bài: 

- Giới thiệu ngắn gọn về nhà thơ Tố Hữu

- Giới thiệu về đoạn trích trong tác phẩm “Ba mươi năm đời ta có Đảng”.

- Nêu ý kiến khái quát về đoạn trích: Những khó khăn khi Đảng mới thành lập và bài ca ngợi Đảng.

2. Thân bài:

* Nêu chủ đề tư tưởng nội dung chính của đoạn trích:

- Chủ đề tư tưởng: Tác giả ca ngợi vai trò to lớn của Đảng trong suốt chặng đường dài của dân tộc. Nói lên những khó khăn vất vả lúc thành lập, cũng như sự nỗ lực không ngừng nghỉ của Đảng và Nhà nước. Đảng là niềm tự hào, là lý tưởng sống của tác giả và của mỗi người dân đất Việt.

- Nội dung: 

+ Hình ảnh “Mặt trời kia! Cờ Đảng giương cao”: Trong lúc dân tộc gặp muôn vàn khó khăn, Đảng giống như là mặt trời bừng sáng soi đường, dẫn lối cho Cách mạng. Đã khơi gợi lên trong lòng mỗi chúng ta một khí thế sục sôi, một niềm tự hào dân tộc mãnh liệt. 

+ “Mẹ nghèo mang nặng khổ đau khôn cầm./ Như đứa trẻ sinh nằm trên cỏ/ Không quê hương, sương gió tơi bời/ Đảng ta sinh ở trên đời/ Một hòn máu đỏ nên Người hôm nay”: Miêu tả về những ngày đầu lúc Đảng ra đời, Tố Hữu ví Đảng với hình ảnh của người mẹ nghèo quần quật với đứa con của mình. Sự nghèo đói, thiếu thốn khiến cho đứa trẻ sơ sinh phải nằm trên cỏ. Không chỗ dung thân, vừa sinh ra đã phải chịu đủ sương gió trên đời. Từ hình hài của một cục máu nhỏ, vượt qua đủ bão táp phong ba mới có thể thành hình như hôm nay. 

+ “Trăm tay nghìn mắt”, “xương sắt da đồng” : khả năng to lớn và sự vững mạnh của Đảng.“Muôn vạn công nông”, “muôn vạn tấm lòng niềm tin”, “Mác Lê - nin vĩ đại”: Đảng ta được hình thành từ giai cấp công nông binh, với mọi thành phần, giai cấp yêu nước trong xã hội. Đảng là ánh sáng của chủ nghĩa Mác Lê - nin vĩ đại, được giáo hóa và truyền đạt bởi chủ tịch Hồ Chí Minh...

+ “Lại hồi sinh, trả lại cho ta/ Trời cao, đất rộng bao la/ Bát cơm, tấm áo, hương hoa, hồn người.”: Chính vì vậy, Đảng đã làm hồi sinh dân tộc ta, trả lại cho ta quyền được sống, được làm người. Lấy lại cho ta đất đai ruộng đất, được có bát cơm ăn tấm áo mặc, được sống là chính mình, với đúng hồn của mình. Đảng chính là ánh sáng, là mùa xuân tươi đẹp trong cuộc đời của ta. 

* Những đặc sắc về nghệ thuật:

- Từ ngữ: “mặt trời”, mẹ nghèo”, “nằm trên cỏ”, “hòn máu đỏ”, “trả lại cho ta”...

- Biện pháp tu từ:

+ Điệp từ “Đảng ta đó”, “Đảng ta đây”, “Đảng ta”: như một khúc hát ngân nga => thể hiện sự tự hào và niềm tin vào sức mạnh của Đảng.

+ Liệt kê “bát cơm”, “tấm áo”, “hương hoa”, “hồn người”: sức mạnh của ánh sáng Đảng…

* Đánh giá: Phần thơ đã khẳng định vai trò to lớn của Đảng trong cuộc đời của ta. Nói lên những khó khăn vất vả lúc thành lập, cũng như sự nỗ lực không ngừng nghỉ của Đảng và Nhà nước. Đảng là niềm tự hào, là lý tưởng sống của tác giả và của mỗi người dân đất Việt.

* Mở rông, liên hệ: …

3. Kết bài: 

 Khẳng định ý nghĩa, giá trị của đoạn thơ tạo nên sức sống cho tác phẩm…

d. Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận