Câu hỏi:

10/03/2025 773

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi.

KHÓC DƯƠNG KHUÊ*

(Nguyễn Khuyến)

Bác Dương thôi đã thôi rồi,

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta,

Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,

Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau,

Kính yêu từ trước đến sau,

Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?

Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,

Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo,

Có khi tầng gác cheo leo,

Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang(1),

Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,

Chén quỳnh tương(2) ăm ắp bầu xuân,

Có khi bàn soạn câu văn,

Biết bao đông bích, điển phần(3) trước sau,

Buổi dương cửu(4) cùng nhau hoạn nạn,

Phận đẩu thăng(5) chẳng dám tham trời,

Bác già, tôi cũng già rồi,

Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là!

Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,

Trước ba năm gặp bác một lần,

Cầm tay hỏi hết xa gần,

Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can,

Kể tuổi tôi còn hơn tuổi bác,

Tôi lại đau trước bác mấy ngày,

Làm sao bác vội về ngay,

Chợt nghe, tôi bỗng chân tay rụng rời,

Ai chẳng biết chán đời là phải,

Vội vàng sao đã mải lên tiên,

Rượu ngon không có bạn hiền,

Không mua không phải không tiền không mua,

Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,

Viết đưa ai, ai biết mà đưa,

Giường kia(6) treo những hững hờ,

Đàn kia(7) gẩy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn,

Bác chẳng ở dẫu van chẳng ở,

Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương,

Tuổi già hạt lệ như sương,

Hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan.

                                                    (Theo Thơ văn Nguyễn Khuyến, NXB Văn học, 2012)

Chú thích:

* Dương Khuê (1839 - 1902) người làng Vân Đình, tổng Phương Đình, tỉnh Hà Đông (nay là huyện Ứng Hòa, thuộc Hà Nội), đỗ tiến sĩ năm 1868, làm quan đến chức Tổng đốc Nam Định, Ninh Bình. Ông là bạn thân của nhà thơ Nguyễn Khuyến.

Khóc Dương Khuê lúc đầu viết bằng chữ Hán (Vãn đồng niên Vân Đình tiến sĩ Dương Thượng thư), sau đó được chính Nguyễn Khuyến dịch ra chữ Nôm và bản chữ Nôm lại có phần phổ biến hơn bản chữ Hán.

(1) Cầm xoang (cầm: đàn; xoang: điệu hát): ở đây chỉ việc tác giả và bạn đi hát ả đào.

(2) Quỳnh tương: chỉ thứ rượu ngon.

(3) Đông bích: chỉ phòng đọc sách. Điển phần: tức tam phần ngũ điển, chỉ các sách thời thượng cổ Trung Quốc mà nhà nho xưa nghiên cứu.

(4) Buổi dương cửu: thời buổi suy đồi, vận hạn; ở đây chỉ thời gian nước ta bị thực dân Pháp xâm lược.

(5) Phận đẩu thăng: đẩuthăng là dụng cụ đong thóc gạo thời xưa. Các quan ngày xưa nhận lương bằng thóc nên nói phận đẩu thăng là nói phận người làm quan.

(6) Giường kia: Trần Phồn thời hậu Hán có người bạn thân là Từ Trĩ. Phồn dành riêng cho bạn một cái giường khi bạn đến chơi mời ngồi, lúc bạn về lại treo giường lên.

(7) Đàn kia: Tương truyền Bá Nha và Chung Tử Kì là hai người bạn. Bá Nha là người chơi đàn giỏi. Tử Kì có tài nghe tiếng đàn của Bá Nha mà hiểu được điều Bá Nha đang nghĩ. Người ta gọi đó là bạn tri âm (biết được tiếng đàn). Sau khi Tử Kì chết, Bá Nha đập bỏ đàn vì cho rằng không có ai hiểu được tiếng đàn của mình. Có thuyết nói là Bá Nha treo đàn không gảy nữa.
Văn bản trên được viết theo thể thơ nào? Bài thơ trên viết về đề tài gì?

Quảng cáo

Trả lời:

verified
Giải bởi Vietjack

- Thể thơ: Song thất lục bát.

- Đề tài: Viết về tình bằng hữu/ tình bạn bè.

Câu hỏi cùng đoạn

Câu 2:

Chỉ ra những kỉ niệm giữa nhà thơ và bạn của mình được nhắc tới trong bài thơ?

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Những kỉ niệm giữa nhà thơ và bạn của mình được nhắc tới trong bài thơ. Hs có thể chỉ ra những kỉ niệm sau:

+ Cùng đi chơi nơi dặm khách, nơi có suổi chảy róc rách.

+ Cùng đi hát ả đào.

+ Cùng uống rượu ngon.

+ Cùng bàn soạn câu văn trong các sách cổ.

+ Cùng nhau trải qua những thời buổi hoạn nạn.

Câu 3:

Em có nhận xét gì về tình bạn của nhà thơ và Dương Khuê?

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Đó là tình bạn đẹp đẽ, thiết tha sâu nặng giữa những người bạn tri âm, tri kỉ.

- Đó là tình bạn chân thành, đáng quý.

- Qua tình bạn giữa nhà thơ và Dương Khuê, nhà thơ đã lan tỏa đến người đọc giá trị của tình bạn chân chính.

 …

* Lưu ý:

+ HS có thể đưa ra nhận xét khác ngoài đáp án nhưng chính xác, phù hợp, GV linh hoạt cho điểm.

Câu 4:

Nêu tác dụng của việc sử dụng điển tích, điển cố trong hai câu thơ sau:

“Giường kia treo những hững hờ,

Đàn kia gẩy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn”

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

  • Hai điển tích, điển cố được sử dụng trong hai câu thơ là: “giường kia, đàn kia”.

  • Tác dụng của việc sử dụng hai điển tích, điển cố “giường kia, đàn kia”: 

+ Làm cho câu thơ thêm hàm súc, trang nhã.

+ Nhấn mạnh cảm xúc trống vắng của tác giả khi bạn rời xa.

+ Qua đó thể hiện tình bạn thắm thiết, keo sơn giữa hai người.

Câu 5:

Qua văn bản trên, em rút ra cho mình thông điệp gì sâu sắc nhất? Vì sao?

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Thông điệp sâu sắc nhất: Hãy biết trân trọng, giữ gìn tình bạn thắm thiết, sâu nặng mà mình đang có để cuộc đời này trở nên đẹp đẽ nghĩa tình hơn.

Vì: 

- Khi có một tình bạn sâu nặng, chúng ta có thể đồng hành cùng nhau, chia sẻ vui buồn, cùng nhau vượt qua khó khăn để vươn lên trong cuộc sống.

- Con người luôn phải đối mặt với sự vô thường, đối mặt với mất mát biệt ly nên hãy trân trọng những mối quan hệ xung quanh, đặc biệt là tình bạn.

- Tình bạn là một món quà quý giá và chúng ta cần phải trân trọng nó.

Câu 6:

Từ ngữ liệu ở phần Đọc - hiểu, em hãy viết một đoạn văn từ 12 đến 14 câu nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình bạn trong cuộc sống.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

a. Xác định được yêu cầu về hình thức đoạn văn, dung lượng của đoạn văn (12 đến 14 câu)

- Đảm bảo hình thức một đoạn văn nghị luận có mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.

- Dung lượng: từ 12 - 14 câu.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 

Ý nghĩa của tình bạn trong cuộc sống.

c. Triển khai vấn đề bằng lập luận chặt chẽ với lí lẽ, dẫn chứng phù hợp, thuyết phục. Dưới đây là một số gợi ý triển khai:

- Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận, khẳng định sự cần thiết của vấn đề đó.

- Thân đoạn: 

- Giải thích: Tình bạn là gì?

- Làm rõ vai trò, ý nghĩa của tình bạn trong cuộc sống. Có thể như sau:

+ Tình bạn là điểm tựa tinh thần, giúp chúng ta có thêm động lực để vượt qua những khó khăn, thách thức. 

+ Bạn bè là người cùng ta chia sẻ những buồn vui, là người bạn đồng hành trên mọi chặng đường. Khi gặp khó khăn, chúng ta có thể tìm đến bạn bè để được chia sẻ, tư vấn và được giải tỏa những căng thẳng trong cuộc sống.

+ Một người bạn tốt đồng thời sẽ là người thầy của ta. Ta sẽ học được nhiều điều từ bạn bè.

+ Bạn bè không chỉ hỗ trợ ta về tinh thần mà đôi khi cả về vật chất, giúp ta thành công.

...

  • Dẫn chứng:

+ Tình bạn giữa Lưu Bình và Dương Lễ, tình bạn giữa những lãnh tụ vĩ đại như giữa Các Mác và Ăng-ghen; câu chuyện của 2 cậu học trò Minh Hiếu - Tất Minh suốt 10 năm trời cõng nhau đi học….đã để lại cho đời một tình bạn quá đỗi đẹp đẽ….

- Bài học nhận thức và hành động

+ Tình bạn là tình cảm vô cùng cần thiết trong cuộc sống của mỗi người.

+ Hãy luôn thấu hiểu, quan tâm nhau để xây dựng một tình bạn đẹp.

+ Trong tình bạn hãy luôn cho đi ,đừng toan tính thiệt hơn……

 - Kết đoạn: Khẳng định lại ý nghĩa của tình bạn và rút ra bài học cho bản thân.

d) Sáng tạo, diễn đạt: có cách diễn đạt sáng tạo, mới mẻ về vấn đề; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Lời giải

* Yêu cầu chung:

- Đây là dạng bài cụ thể bàn về một vấn đề về mối quan hệ của con người với tự nhiên.

- Xác định đúng kiểu bài nghị luận.

* Yêu cầu cụ thể.

1. Đảm bảo đúng cấu trúc bài văn nghị luận.

2. Xác định được đúng yêu cầu của đề.

3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm. 

HS có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

I. Mở bài:

- Dẫn dắt nêu vấn đề nghị luận: Giới thiệu vấn đề nghị luận danh lam thắng cảnh và đời sống con người, nêu sự cần thiết của việc bàn luận vấn đề. 

II. Thân bài: Triển khai các luận điểm thể hiện quan điểm của người viết xét trên từng khía cạnh của vấn đề.

1. Luận điểm 1: Bản chất của vấn đề nghị luận giải thích hiện tượng danh lam thắng cảnh là gì? (nêu lí lẽ và bằng chứng).

- Danh lam thắng cảnh là cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học.

- Việt Nam có rất nhiều danh lam thắng cảnh đẹp, có giá trị, trải dài từ Bắc vào Nam; trong đó có nhiều nơi được Unessco công nhận là di sản văn hóa thế giới như: vịnh Hạ Long, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, …………

2. Luận điểm 2: Mặt tích cực của danh lam thắng cảnh đối với đời sống con người (nêu lí lẽ và bằng chứng).

- Ảnh hưởng 1: Danh làm thắng cảnh là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá mà con người được ban tặng

+ Những danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Việt Nam và trên thế giới đều là những kì quan thiên nhiên, chứa đựng những hấp dẫn vô tận đối với con người. 

+ Đây là nguồn tài nguyên quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho con người.

Dẫn chứng: Vịnh Hạ Long là kì quan thiên nhiên đã được thế giới công nhận với vẻ đẹp hoang sơ, trong lành của biển, hệ thống đảo bao quanh và các hang động tự nhiên nổi tiếng.

- Ảnh hưởng 2: Danh lam thắng cảnh giúp bảo tồn, lưu giữ những giá trị về mặt lịch sử, thẩm mĩ, khoa học, văn hóa

+ Danh lam thắng cảnh còn có giá trị về mặt khoa học, lịch sử, văn hóa. Đó là nơi lưu giữ các giá trị văn hóa qua các thời kì khác nhau, cung cấp cho người đọc, người xem, nhà khoa học… .

+ Qua công trình kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên, vật liệu, kiến trúc… sẽ bộc lộ các giá trị văn hóa và lịch sử từng thời kì, khiến con người có những hiểu biết đa dạng và phong phú hơn. 

Dẫn chứng: Khu danh thắng cố đô Huế với các quần thể kiến trúc cung điện, lăng tẩm, chùa miếu… 

- Ảnh hưởng 3: Danh lam thắng cảnh thu hút du khách tham quan, thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch, tăng nguồn thu kinh tế cho con người và địa phương

+ Vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời và những giá trị mang tính di sản về văn hóa, lịch sử… 

+ Những địa phương may mắn có sự tồn tại của các danh lam thắng cảnh sẽ thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch, ….. 

Dẫn chứng: Phú Quốc - nơi có nhiều danh lam thắng cảnh …………..

3. Luận điểm 3: Mặt tiêu cực của danh lam thắng cảnh đối với đời sống con người (nêu lí lẽ và bằng chứng).

- Ảnh hưởng 1: Việc quản lí, khai thác du lịch tại các khu danh lam thắng cảnh chưa hiệu quả kéo theo các hệ lụy về mặt môi trường.

+ Những danh lam thắng cảnh thu hút rất nhiều lượt du khách tham quan, thúc đẩy du lịch; nhưng cũng kéo theo hệ lụy và tạo gánh nặng về mặt môi trường.

+ Biểu hiện: không khí bị ô nhiễm, rác thải vứt bừa bãi, lượng khí thải ra môi trường nhiều… 

Dẫn chứng: Những rác thải nhựa tại các khu du lịch, các bãi biển vào mùa cao điểm là hình ảnh dễ thấy.

- Ảnh hưởng 2: Phát triển ồ ạt du lịch tại các khu danh lam thắng cảnh khiến những di sản này có nguy cơ bị biến dạng di tích, thiệt hại về các giá trị tinh thần của con người

+ Các khu danh thắng vào mùa cao điểm du lịch thường quá đông người nên rất khó quản lí, điều này dễ dẫn đến sự hư hại, xuống cấp của các công trình này.

+ Để thu hút khách du lịch, việc tu bổ, cải tiến dễ dẫn đến biến dạng cảnh quan khu danh thắng.

Dẫn chứng: Việc tu bổ di tích cổng thành nhà Mạc ở Tuyên Quang đã phá hủy giá trị lịch sử 418 năm của danh thắng này, khiến đoạn thành cổ rêu phong đậm dấu tích lịch sử biến thành bức tường gạch đỏ mới tinh.

- Ảnh hưởng 3: Sự phát triển của dịch vụ tại các khu danh lam thắng cảnh có những tác động chưa tốt đến văn hóa, xã hội địa phương và đời sống con người

+ Các khu danh lam thắng cảnh được khai thác, thu hút khách du lịch nên sẽ kéo theo các dịch vụ ăn uống, bán hàng… 

+ Chính vì thế sẽ dễ xảy đến các hệ lụy phức tạp về văn hóa, cách sống, an ninh trật tự ở khu vực đó. 

Dẫn chứng: khi đi tham quan ở các khu du lịch, di tích đôi khi sẽ thấy những hiện tượng không đẹp như chèo kéo khách,… 

4. Luận điểm 4: Ý kiến trái chiều.

- Ý kiến: Việc bảo vệ các danh lam thắng cảnh chỉ là trách nhiệm của nhà nước và chính quyền địa phương.

- Phản bác: Đây là trách nhiệm của mỗi chúng ta, chứ không chỉ là trách nhiệm của các cấp quản lí. Mỗi người có thể bảo vệ các danh lam thắng cảnh bằng cách tôn trọng và tuân thủ nội quy khi đến các nơi đó; tìm hiểu về giá trị lịch sử văn hóa, khám phá cảnh quan; bảo vệ môi trường… 

5. Luận điểm 5: Giải pháp có tính khả thi để khai thác, bảo vệ các danh lam thắng cảnh của đất nước.

- Tiếp tục giữ gìn, bảo vệ nguyên trạng các danh lam thắng cảnh để đảm bảo yếu tố nguyên bản, giữ vững các giá trị về mặt lịch sử, thẩm mĩ, khoa học… 

- Có các biện pháp quản lí chặt chẽ, khai thác hợp lí, đồng bộ để đảm bảo thu hút du khách, thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch, tăng thu nhập cho địa phương. 

- Hạn chế tối đa các tác động tiêu cực từ việc khai thác các khu danh lam thắng cảnh, đảm bảo giữ gìn môi trường cảnh quan xanh, sạch… 

- Tuyên truyền, nâng cao ý thức cho mọi người trong việc giữ gìn, bảo vệ các khu danh lam thắng cảnh. 

- Mỗi người hãy có thái độ yêu quý, tìm hiểu và trân trọng các danh lam thắng cảnh của đất nước…

III. Kết bài:

- Khẳng định vấn đề: việc giữ gìn, bảo vệ các danh lam thắng cảnh là vô cùng quan trọng, vì điều này có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống con người.

Liên hệ: Mỗi người cần chung tay để góp phần bảo vệ các danh lam thắng cảnh của địa phương, đất nước.

4. Chính tả, ngữ pháp

- Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

5. Sáng tạo

- Có cách diễn đạt, trình bày sáng tạo, mới mẻ trong sử dụng từ ngữ, lập luận.

Lời giải

- Những kỉ niệm giữa nhà thơ và bạn của mình được nhắc tới trong bài thơ. Hs có thể chỉ ra những kỉ niệm sau:

+ Cùng đi chơi nơi dặm khách, nơi có suổi chảy róc rách.

+ Cùng đi hát ả đào.

+ Cùng uống rượu ngon.

+ Cùng bàn soạn câu văn trong các sách cổ.

+ Cùng nhau trải qua những thời buổi hoạn nạn.

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Vietjack official store
Đăng ký gói thi VIP

VIP +1 - Luyện thi tất cả các đề có trên Website trong 1 tháng

  • Hơn 100K đề thi thử, đề minh hoạ, chính thức các năm
  • Với 2tr+ câu hỏi theo các mức độ Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng
  • Tải xuống đề thi [DOCX] với đầy đủ đáp án
  • Xem bài giảng đính kèm củng cố thêm kiến thức
  • Bao gồm tất cả các bậc từ Tiểu học đến Đại học
  • Chặn hiển thị quảng cáo tăng khả năng tập trung ôn luyện

Mua ngay

VIP +3 - Luyện thi tất cả các đề có trên Website trong 3 tháng

  • Hơn 100K đề thi thử, đề minh hoạ, chính thức các năm
  • Với 2tr+ câu hỏi theo các mức độ Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng
  • Tải xuống đề thi [DOCX] với đầy đủ đáp án
  • Xem bài giảng đính kèm củng cố thêm kiến thức
  • Bao gồm tất cả các bậc từ Tiểu học đến Đại học
  • Chặn hiển thị quảng cáo tăng khả năng tập trung ôn luyện

Mua ngay

VIP +6 - Luyện thi tất cả các đề có trên Website trong 6 tháng

  • Hơn 100K đề thi thử, đề minh hoạ, chính thức các năm
  • Với 2tr+ câu hỏi theo các mức độ Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng
  • Tải xuống đề thi [DOCX] với đầy đủ đáp án
  • Xem bài giảng đính kèm củng cố thêm kiến thức
  • Bao gồm tất cả các bậc từ Tiểu học đến Đại học
  • Chặn hiển thị quảng cáo tăng khả năng tập trung ôn luyện

Mua ngay

VIP +12 - Luyện thi tất cả các đề có trên Website trong 12 tháng

  • Hơn 100K đề thi thử, đề minh hoạ, chính thức các năm
  • Với 2tr+ câu hỏi theo các mức độ Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng
  • Tải xuống đề thi [DOCX] với đầy đủ đáp án
  • Xem bài giảng đính kèm củng cố thêm kiến thức
  • Bao gồm tất cả các bậc từ Tiểu học đến Đại học
  • Chặn hiển thị quảng cáo tăng khả năng tập trung ôn luyện

Mua ngay