Câu hỏi:

12/07/2025 141 Lưu

BÀI THƠ QUÊ HƯƠNG

(Nguyễn Bính)

Trải nghìn dặm trời mây bạn tới.
Thăm quê tôi, tôi rất đỗi vui mừng!
Bạn nán lại cùng tôi thêm buổi nữa.
Để tôi xin kể nốt chuyện quê hương.

...Quê hương tôi có cây bầu cây nhị
Tiếng “đàn kêu tích tịch tình tang...”
Có cô Tấm náu mình trong quả thị,
Có người em may túi đúng ba gang.

Quê hương tôi có ca dao tục ngữ,
Ông trăng tròn thường xuống mọi nhà chơi.
Một đĩa muối cũng mặn tình chồng vợ,
Một dây trầu cũng nhắc chuyện lứa đôi.

Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất
“Cuốc cuốc” kêu rỏ máu những đêm vàng
Chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc.
Theo người đi cứu nước chống xâm lăng.

Quê hương tôi có bà Trưng, bà Triệu
Cưỡi đầu voi, dấy nghĩa, trả thù chung.
Ông Lê Lợi đã trường kỳ kháng chiến,
Hưng Đạo vương đã mở hội Diên Hồng.

Quê hương tôi có múa xoè, hát đúm,
Có hội xuân liên tiếp những đêm chèo.
Có Nguyễn Trãi, có “Bình Ngô đại cáo”.
Có Nguyễn Du và có một “Truyện Kiều”.

Quê hương tôi có Trường Sơn một dải,
Có Hồng Hà lại có Cửu Long Giang
Có Hà Nội có hồ Tây, hồ Kiếm.
Chợ Đồng Xuân bày đủ mặt hàng.

Quê hương tôi có sầu riêng, măng cụt
Lòng bưởi đào, lòng gấc đỏ như son.
Có gạo tám xoan thổi nồi đồng điếu,
Cam xã Đoài ai bóc cũng thơm ngon.

Cánh đồng nào cũng chôn vàng giấu bạc,
Bờ biển nào cũng chói ngọc ngời châu.
Có thanh quế ngửi qua là khỏi bệnh,
Có cây lim đóng cả một thân tầu.

Quê hương tôi có những người con gái
“Một ngày hai bữa cơm đèn...”
Cách sông cái cũng bắc cầu dải yếm,
Cho chàng sang đính ước chuyện nhân duyên.

Trong bụng mẹ đã từng mê tiếng hát;
Nên quê tôi ai cũng biết làm thơ.
Những trẻ nhỏ nằm nôi hay đặt võng,
Sớm hay chiều, đều mượn cánh cò đưa.

Khi có giặc những tre làng khắp nước,
Đều xả thân làm ngọn mác, mũi chông,
Những trai gái thôn Đông, xóm Bắc
Thoắt vươn vai thành những anh hùng...

Quê tôi đó - bạn ơi! - là thế đó.
Mà nghìn năm rặt những tiếng kêu thương
Sung sướng làm sao! Bỗng một ngày: có Đảng
Có Bác Hồ, làm sống lại quê hương.

Đánh Nhật, đuổi Tây cứu dân, dựng nước
Hai mươi năm kể biết mấy công trình!
Và từ đây, núi sông và cuộc sống.
Và quê hương mới thực sự của minh.

Cuộc đời mới con người cũng mới,
Khắp bốn phương lộng lẫy ánh sao cờ,
“Đoàn quân Việt Nam đi... chung lòng cứu quốc...”
Đầu ngẩng cao từ cách mạng mùa thu.

Những xiềng xích nghìn năm đều bẻ gãy.
Những bài ca điệu múa lại vui tươi.
Những trận khóc đêm dài không có nữa.
Thành thị nông thôn rộn rã tiếng cười.

Trong luỹ tre xanh vui mùa hợp tác,
Mái ngói nhô lên như những nụ hoa hồng.
Chung ruộng, chung trâu, chung lòng, chung sức
Chung con đường gặt lấy ấm no chung.

Trong xưởng máy tưng bừng như đám hội.
Những chủ nhân là chính những công nhân.
Tiếng máy reo chen tiếng cười tiếng hát,
Chẳng còn đâu tiếng chủ thét, cai gầm!

Những nhà thơ được tự do ca ngợi,
Quê hương. Tổ quốc, con người...
Và đời sống khỏi túng, nghèo, đói, khổ.
Khỏi bị ai khinh rẻ, dập vùi!

Đời trước thường mơ chuyện tiên, chuyện Phật,
Truyện thiên đường trong những cõi hư vô...
Đời nay dựng thiên đường trên mặt đất,
Dựng mùa xuân trong tất cả bốn mùa.

Khi con người được tự do giải phóng.
Đất rộng hơn mà trời cũng xanh hơn.
Quả trên cành cũng thêm ngon, thêm ngọt,
Hoa trong vườn cũng thêm sắc, thêm hương.

Và ý nghĩa những ca dao, tục ngữ
Ngày càng thêm thắm thiết, ngọt ngào.
Và “Truyện Kiều” mới có chân giá trị,
Và Nguyễn Du mới thành đại thi hào.

Thửa ruộng cũ cấy thêm mùa lúa mới,
Khung trời quê mọc những nóc lò cao.
Dây “cao thế” đã chăng dài khắp nẻo,
(Xóm làng tôi điện sẽ át trăng sao).

Những gỗ tốt đã dựng câu lạc bộ,
Gạo tám xoan thơm bếp lửa nhân dân.
Những cô Tấm tự tay xây hạnh phúc
Chẳng phải gian nan hoá kiếp mấy lần.

Và lớp lớp những anh hùng xuất hiện.
Sức thanh niên: sức Phù Đổng là đây!
Đẩy biển lùi ra, ngăn sông đứng lại,
Khẩu súng trường cũng hạ nổi máy bay.

Hội Diên Hồng thôn xã nào cũng mở,
Chuyện “kháng chiến trường kỳ” ai cũng nhớ nhập tâm.
“Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”
Câu ấy giờ đây đã đúng cả trăm phần.

Đảng cùng dân đã viết thêm lịch sử,
Lửa Điện Biên sáng dậy cả trăm năm.
Lửa Ấp Bắc, Chu Lai cũng bừng rực rỡ,
Lửa chiến công đang chói lọi miền Nam.

Khi có Đảng, có Bác Hồ lãnh đạo;
Có truyền thống cha ông để lại tự bao đời.
Thì đánh Mỹ nhất định là phải thắng
Chuyện ấy, quê tôi, thành chuyện dĩ nhiên rồi.

***

Câu chuyện quê tôi, sơ sài mấy nét.
Bạn trở về xin kể mọi người hay.
Riêng phần tôi có thơ này tặng bạn,
Tặng quê mình, nhân dịp tết năm nay.

(Tết Bính Ngọ, 1966)

(Nguyễn Bính, Nguyễn Bính thơ và đời, NXB Văn học Hà Nội, trang 134-135)

Chú thích: Nguyễn Bính quê Làng Thiện Vịnh, xã Đồng Đội, Vụ Bản, Nam Định. Là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của thi ca Việt Nam hiện đại. Ông được coi là nhà thơ của làng quê Việt Nam với những bài thơ mang sắc thái dân dã, mộc mạc. Bài thơ “Bài thơ quê hương” được Nguyễn Bính sáng tác vào dịp Tết Bính Ngọ (1966).

* nồi đồng điếu: là loại nồi được làm từ đồng, có hình dáng đặc biệt với phần đáy sâu, miệng rộng, hường dùng trong nấu nướng.

Xác định đề tài, thể loại của văn bản Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính.

Quảng cáo

Trả lời:

verified
Giải bởi Vietjack

- Đề tài: Quê hương

- Thể loại: Thơ tự do

Câu hỏi cùng đoạn

Câu 2:

Xác định nhân vật trữ tình và đối tượng trữ tình trong đoạn trích.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Nhân vật trữ tình: Nhân vật tôi

- Đối tượng trữ tình: quê hương

Câu 3:

Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và cho biết cách thể hiện cảm hứng đó.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: tự hào (về quê hương tôi)

- Cách thể hiện cảm hứng: qua điệp ngữ Quê hương tôi (đứng đầu các khổ thơ)

Câu 4:

Ở hai khổ thơ 5 và 6, tác giả đã nhắc đến những truyền thống tốt đẹp nào của quê hương.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

Ở hai khổ thơ 5 và 6, tác giả đã nhắc đến những truyền thống tốt đẹp của quê hương:

- Truyền thống lịch sử: cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng; cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi; sự kiện Diên Hồng của nhà Trần (Hưng Đạo vương)

- Truyền thống văn hóa: Múa xoè, hát đúm, hội xuân, đêm chèo, các tác phẩm văn học nổi tiếng như “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi và “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.

Câu 5:

Liệt kê những sản vật tiêu biểu được tác giả nhắc tới trong khổ thơ:

“Quê hương tôi có sầu riêng, măng cụt

Lòng bưởi đào, lòng gấc đỏ như son.

Có gạo tám xoan thổi nồi đồng điếu,

Cam xã Đoài ai bóc cũng thơm ngon”.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

Những sản vật tiêu biểu:

- sầu riêng, măng cụt.

- bưởi ào, gấc đỏ

- gạo tám xoan

- cam xã Đoài

Câu 6:

Phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ điệp ngữ “Quê hương tôi có…” được tác giả sử dụng trong đoạn trích.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

Hiệu quả của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ:

+ Tạo nhịp điệu, âm hưởng cho lời thơ.

+ Nhấn mạnh sự phong phú và đa dạng của quê hương. Mỗi lần lặp lại “Quê hương tôi có…”, tác giả tiếp tục giới thiệu một khía cạnh mới của quê hương, từ lịch sử anh hùng, đến văn hóa, sản vật đặc sắc giúp cho hình ảnh quê hương trở nên đẹp đẽ và sống động hơn.

+ Thể hiện được sự gắn bó, yêu mến, niềm tự hào của tác giả đối với quê hương.

Câu 7:

Em hiểu như thế nào về hai câu thơ:

“Cánh đồng nào cũng chôn vàng, giấu bạc,

Bờ biển nào cũng ngời chói ngọc châu”.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Hai câu thơ thể hiện sự giàu có, trù phú của quê hương.

- Hình ảnh “vàng, bạc, ngọc châu” dùng để miêu tả quê hương là một vùng đất giàu có, nơi mà cánh đồng chứa đựng tài nguyên trù phú và bờ biển tràn ngập hải sản quý báu, biểu tượng của sự giàu có và thịnh vượng.

- Câu thơ khắc họa một vẻ đẹp quê hương vừa hùng vĩ, vừa đầy tiềm năng.

Câu 8:

“Quê hương tôi” được gợi tả như thế nào trong khổ thơ sau? Phân tích một số hình ảnh, từ ngữ làm rõ hình ảnh “quê hương tôi” và cảm xúc của tác giả.

Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất

“Cuốc cuốc” kêu rỏ máu những đêm vàng

Chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc.

Theo người đi cứu nước chống xâm lăng.

 

Quê hương tôi có bà Trưng, bà Triệu

Cưỡi đầu voi, dấy nghĩa, trả thù chung.

Ông Lê Lợi đã trường kỳ kháng chiến,

Hưng Đạo vương đã mở hội Diên Hồng.

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Quê hương tôi được gợi tả:

+ Quê hương tôi: đã từng trải qua những năm tháng đớn đau bởi mất nước.

+ Quê hương tôi dấn thân, kiên cường, bền bỉ trong hành trình cứu nước.

+ Quê hương tôi với bao anh hùng, ở bao thời đại đã làm rạng danh đất nước.

- Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ: Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất; đêm vàng.

+ Từ ngữ: rỏ máu, trả thù chung.

+ Yếu tố, nhân vật lịch sử: bà Tưng, bà Triệu, Lê Lợi, Hưng Đạo vương, hội Diên Hồng.

=> Các nghệ thuật từ ngữ, yếu tố lịch sử đã tái hiện năm tháng đau thương mà anh dũng quật cường.

=> Thể hiện nỗi đau mất nước và niềm tự hào dân tộc (về những anh hùng, những sự kiện chói ngời trong sử sách)

Câu 9:

Con người và quê hương tôi được hiện lên như thế nào? Nhận xét nghệ thuật thể hiện vẻ đẹp của con người, của quê hương?

Xem lời giải

verified Lời giải của GV VietJack

- Con người:

+ Yêu say đắm những áng ca dao, tiếng đàn bầu (văn học truyền thống).

+ Sống nghĩa tình, thủy chung.

+ Yêu quê hương đất nước

- Vẻ đẹp quê hương:

+ Giàu truyền thống văn hóa với bản sắc riêng.

+ Địa lý phong phú, đa dạng, hùng vĩ

+ Sản vật phong phú gắn với từng vùng đất

=> Nhân hóa: Ông trăng tròn thường xuống mọi nhà chơi; Ẩn dụ: Cánh đồng nào cũng chôn vàng giấu bạc/ Bờ biển nào cũng chói ngọc ngời châu.

=> Vận dụng sáng tạo yếu tố văn hóa dân gian, những hình ảnh thơ giàu sức gợi, nghệ thuật ẩn dụ, nhân hóa để gợi tả, khắc họa không gian và con người của quê hương. Quê hương trù phú, tươi đẹp, con người bình dị, nghĩa tình, có đời sống tinh thần và truyền thống văn hóa riêng.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Lời giải

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Ghi lại cảm nghĩ của em về 2 đoạn thơ trích trong bài thơ “Bài thơ quê hương” của Nguyễn Bính.

- Hệ thống ý

+ Hai đoạn thơ, tác giả đã khắc họa một bức tranh quê hương tươi đẹp, tự hào, nơi lưu giữ những chiến công hiển hách của các anh hùng dân tộc như bà Trưng, bà Triệu, Lê Lợi, Hưng Đạo vương… Những hình ảnh này không chỉ thể hiện sự kiên cường trong đấu tranh mà còn khẳng định một truyền thống bất khuất, anh hùng của dân tộc Việt Nam.

+ Cùng với đó, Nguyễn Bính còn khắc họa những giá trị văn hóa đặc sắc như múa xoè, hát đúm, các hội xuân, đêm chèo, và những tác phẩm văn học nổi tiếng như “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi, “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, qua đó thể hiện vẻ đẹp đa dạng và phong phú của văn hóa dân tộc.

+ Biện pháp điệp ngữ “Quê hương tôi có…” được tác giả sử dụng một cách tài tình để nhấn mạnh sự giàu có và phong phú của quê hương, từ lịch sử, văn hóa đến sản vật, cánh đồng màu mỡ, thủy hải sản biển khơi... Tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc qua đoạn thơ này khiến chúng ta nhớ đến nhiều tác phẩm cùng đề tài như bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm hay bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh.... Từ đó, mỗi người đọc sẽ cảm nhận được giá trị của quê hương và tự hào với những di sản mà cha ông để lại.

+ Nêu cảm nghĩ về nghệ thuật của bài thơ: Trân trọng tài năng nghệ thuật của nhà thơ trong việc sử dụng hệ thống hình ảnh đặc sắc, đặc trưng cho nét đẹp truyền thống, văn hóa của dân tộc; mạch thơ uyển chuyển, tự nhiên; ngôn từ giản dị, trong sáng, giàu hình ảnh; các biện pháp tu từ đặc sắc (điệp ngữ, ẩn dụ, liệt kê, so sánh…); vận dụng sáng tạo thể thơ tám chữ; cách gieo vần, ngắt nhịp linh hoạt…

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện suy nghĩ, cảm nhận cá nhân về 2 đoạn thơ trích trong bài thơ “Bài thơ quê hương” của Nguyễn Bính.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về bài thơ.

Đoạn văn tham khảo

Đoạn thơ trong bài Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính gợi lên niềm tự hào sâu sắc về truyền thống lịch sử và văn hóa của dân tộc Việt Nam. Với những hình ảnh hào hùng như “bà Trưng, bà Triệu cưỡi đầu voi”, “ông Lê Lợi… kháng chiến”, hay “Hưng Đạo vương… hội Diên Hồng”, nhà thơ đã tái hiện lại những trang sử chói lọi, những con người kiên cường, bất khuất vì độc lập tự do của Tổ quốc. Không chỉ dừng lại ở dòng chảy lịch sử, đoạn thơ còn khơi gợi vẻ đẹp văn hóa đậm đà bản sắc quê hương qua những sinh hoạt dân gian như múa xoè, hát đúm, đêm chèo, và đặc biệt là niềm tự hào với tinh hoa văn học dân tộc qua tên tuổi Nguyễn Trãi, Nguyễn Du và những áng văn bất hủ như Bình Ngô đại cáo, Truyện Kiều. Đoạn thơ khiến em thêm yêu và trân trọng quê hương – nơi không chỉ có cảnh sắc tươi đẹp mà còn là cái nôi nuôi dưỡng hồn thiêng sông núi, hun đúc nên bản sắc và tinh thần dân tộc Việt Nam.

Lời giải

Bài thơ gợi cho em tình yêu và lòng biết ơn quê hương bởi đây không chỉ là nơi em sinh ra và lớn lên mà còn nuôi dưỡng và giáo dục em nên người. Trong kí ức tuổi thơ, quê hương gắn liền với những trò chơi dân gian độc đáo: ô ăn quan, chơi chuyền, rồng rắn lên mây,.... Đó là tiếng ru của mẹ, là lời kể của bà, là giếng nước, gốc đa, tất cả đã tạo nên một tuổi thơ đáng nhớ. Dường như tuổi thơ của em đã trở nên thú vị hơn nhờ những nét đặc trưng độc đáo mà chỉ có quê hương mới đem lại điều đó. Trải qua hàng chục năm, hình bóng quê hương cũng có nhiều thay đổi nhưng mỗi lần trở về, em đều cảm thấy bâng khuâng và rạo rực. Quê hương sẽ mãi in đậm trong tâm trí vì đây không chỉ là nơi chôn rau cắt rốn mà còn là nơi vun đắp cho em tình yêu, niềm hi vọng để vững bước tương lai.

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP