CHUYỆN CŨ TUỔI THƠ

(Lâm Thị Mỹ Dạ)

Một lỗi lầm của tuổi thơ xa
Tiếng gà, tiếng gà bắt tôi nhớ lại
Chiều đầu thu nắng mềm như lụa trải
Mẹ tôi đi chợ xa, nhà vắng, một mình tôi

Có một chị gà đẻ ổ trứng tròn
Và chị ấp suốt hơn nửa tháng
Buổi sáng ấy tôi nghe chíp chíp
Tiếng phát ra từ cái ổ rơm

Tôi lấy roi đuổi chị gà đi
Mắt tròn xoe đứng nhìn chăm chú
Kìa, lạ chưa có bao cái mỏ
Chìa ra ngoài lớp vỏ kêu lên

Chíp, chíp, chíp gian nhà vui thêm
Chíp, chíp, chíp... lòng tôi hớn hở
Tưởng những chú gà thiết tha gọi cửa
Để được tự do chạy nhảy ngoài vườn.

Mắt tò mò tôi nhìn ổ trứng
Rồi lấy tay bóc lớp vỏ đi
Những chú gà tôi vừa giải thoát
Lông chưa khô, chân run dưới nắng trời

Tôi vui sướng vỗ tay reo nhảy
Quanh đàn gà đủ màu sắc tươi vui
Bỗng những chú gà ngã lăn ra đất
Chân nhũn mềm, hai mắt nhắm nghiền

Mẹ tôi về không lời mắng chửi
Nhìn đàn gà, mắt trách móc nhìn tôi
Rồi mẹ nói: - Con ơi, chưa đến lúc
Đàn gà đây ngày nữa mới ra đời.

Sông cuộn dòng, năm tháng dần trôi
Hoa cải vàng ơi, tôi đâu còn bé
Và mỗi khi nghe tiếng gà gọi mẹ
Tôi lại nhớ về chuyện cũ xa xôi.

(Theo thivien.net)

Xác định thể thơ của văn bản Chuyện cũ tuổi thơ.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Chuyện cũ tuổi thơ” của Lâm Thị Mỹ Dạ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ: là nhà thơ nữ nổi bật với phong cách nhẹ nhàng, giàu xúc cảm.

- Giới thiệu bài thơ “Chuyện cũ tuổi thơ”: là một hồi ức tuổi thơ sâu sắc, kể lại một lỗi lầm ngây thơ gắn với tình mẫu tử và sự trưởng thành trong nhận thức.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: bài thơ là bức tranh tuổi thơ cảm động với nhiều tầng cảm xúc và nghệ thuật đặc sắc.

* Thân bài:

1. Khái quát nội dung bài thơ

- Bài thơ là dòng hồi tưởng của nhân vật trữ tình về một kỷ niệm tuổi thơ khi vô tình làm chết đàn gà sắp nở do sự tò mò và non nớt.

- Qua câu chuyện, tác giả gửi gắm những suy tư về lỗi lầm, sự trưởng thành và tình mẫu tử.

2. Phân tích nội dung và cảm xúc trong bài thơ

a. Kỷ niệm tuổi thơ hồn nhiên nhưng mắc lỗi

- Nhân vật trữ tình khi còn bé, tò mò, nghĩ rằng mình đang “giải thoát” cho những chú gà non.

- Hành động “bóc lớp vỏ” thể hiện sự ngây thơ, thiếu hiểu biết.

- Cảm xúc vui sướng trước “chiến công” của bản thân – biểu hiện đặc trưng của tâm hồn trẻ thơ.

b. Nỗi đau và sự hối hận

- Những chú gà “ngã lăn ra đất”, “hai mắt nhắm nghiền” khiến niềm vui biến thành nỗi buồn, day dứt.

- Mẹ không mắng, chỉ “mắt trách móc” – ánh nhìn đầy yêu thương và nhắc nhở nhẹ nhàng, làm nhân vật càng thêm ân hận.

c. Sự trưởng thành và chiêm nghiệm thời gian

- Hình ảnh “sông cuộn dòng, năm tháng dần trôi” tượng trưng cho thời gian trôi đi, con người trưởng thành.

- Tiếng gà vẫn vang vọng, gợi nhớ về ký ức xưa và nhắc nhở về bài học đạo đức đầu đời.

- Bài thơ là sự kết hợp giữa quá khứ và hiện tại, giữa thơ ngây và suy tư.

3. Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ

- Kết hợp tự sự và trữ tình: kể lại câu chuyện nhưng chứa đựng cảm xúc sâu sắc.

- Ngôn ngữ mộc mạc, giàu hình ảnh: gợi cảm giác thân thuộc, gần gũi (tiếng gà, ổ trứng, cái mỏ…).

- Biện pháp tu từ:

+ So sánh: “nắng mềm như lụa trải” – tạo hình ảnh dịu dàng, êm đềm.

+ Nhân hóa: “mắt trách móc nhìn tôi”, “gà thiết tha gọi cửa”… – làm câu chuyện sống động, gợi cảm xúc.

+ Giọng điệu thơ: nhẹ nhàng, hối tiếc, đầy yêu thương.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị bài thơ: “Chuyện cũ tuổi thơ” không chỉ là một kỷ niệm cá nhân mà là tiếng nói chung về tuổi thơ, sự trưởng thành và tình mẫu tử.

- Bài học rút ra: Trẻ thơ cần được yêu thương, dạy dỗ bằng sự bao dung, và mỗi người trưởng thành đều từng đi qua những “chuyện cũ tuổi thơ” đáng nhớ ấy.

Bài văn tham khảo

Tuổi thơ luôn là miền ký ức trong trẻo, nơi cất giữ những niềm vui ngây thơ cùng những lỗi lầm hồn nhiên nhưng không thể quên. Với giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, bài thơ “Chuyện cũ tuổi thơ” của Lâm Thị Mỹ Dạ đã khơi dậy một ký ức đáng nhớ như thế – một lỗi lầm thuở bé khiến người trưởng thành mãi day dứt và xúc động mỗi lần nhớ lại. Qua đó, tác giả không chỉ kể lại một kỷ niệm cá nhân mà còn khéo léo gửi gắm những suy tư về tình mẫu tử, sự trưởng thành và đạo đức con người.

Bài thơ là lời kể dịu dàng mà chân thành của nhân vật trữ tình khi nhớ lại một lần mắc lỗi lúc nhỏ. Trong một buổi chiều thu yên ả, khi mẹ đi vắng, người con tò mò đã phá ổ trứng của chị gà đang ấp vì tưởng như đang "giải thoát" cho những chú gà con đang kêu “chíp chíp” trong vỏ. Hành động bóc vỏ trứng tưởng chừng vô hại ấy lại dẫn đến hậu quả nghiêm trọng – những chú gà con “chưa đến lúc” phải ra đời đã ngã lăn ra đất, yếu ớt, không thể sống nổi. Ký ức về lỗi lầm ngây thơ ấy theo năm tháng không phai, mà ngược lại càng khắc sâu trong tâm trí người trưởng thành, trở thành nỗi nhớ khôn nguôi mỗi khi nghe tiếng gà quê gọi mẹ giữa đời thường.

Điều khiến bài thơ chạm đến trái tim người đọc chính là sự đối lập giữa niềm vui hồn nhiên và nỗi đau ngỡ ngàng. Khi trẻ thơ, nhân vật trữ tình hạnh phúc reo hò quanh ổ trứng vì tưởng mình vừa làm được điều tốt đẹp. Nhưng niềm vui ấy vụt tắt khi đàn gà non lần lượt gục xuống. Cảm giác hối hận càng thêm xót xa khi mẹ trở về, không la mắng, không giận dữ, chỉ “mắt trách móc” – một ánh nhìn chứa đầy tình thương và sự bao dung. Đó là ánh nhìn khiến đứa trẻ không thể nào quên, là bài học đầu đời về hậu quả của sự thiếu hiểu biết, về giới hạn của lòng tốt khi không đi cùng hiểu biết.

Đến cuối bài thơ, khi đã trưởng thành, nhân vật trữ tình nhìn lại quá khứ với tâm thế khác: “Sông cuộn dòng, năm tháng dần trôi / Hoa cải vàng ơi, tôi đâu còn bé…”. Hình ảnh dòng sông cuộn chảy và hoa cải vàng gợi nên cảm thức về thời gian, tuổi trẻ đã trôi qua, nhưng kỷ niệm năm nào vẫn nguyên vẹn trong tâm trí. Tiếng gà mẹ vẫn gọi về mỗi chiều như nhắc lại bài học cũ, gợi nhớ về tình mẹ, về những lỗi lầm tuổi thơ và hành trình trưởng thành.

Về nghệ thuật, bài thơ kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình, giúp câu chuyện trở nên chân thực, dễ đồng cảm. Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh gần gũi như “ổ rơm”, “mắt tròn xoe”, “lớp vỏ”, “chíp chíp”... khiến bức tranh tuổi thơ hiện lên sống động. Biện pháp tu từ so sánh (“nắng mềm như lụa trải”) và nhân hóa (“gà thiết tha gọi cửa”, “mắt trách móc nhìn tôi”) góp phần gợi cảm xúc sâu lắng, tăng tính biểu cảm. Giọng thơ nhẹ nhàng, thiết tha mà không bi lụy, gợi nhiều suy ngẫm trong lòng người đọc.

Tóm lại, “Chuyện cũ tuổi thơ” là một bài thơ cảm động, thể hiện chân thực tâm hồn trẻ nhỏ với những vui buồn, lỗi lầm và khát khao hiểu biết. Qua câu chuyện nhỏ mà sâu sắc ấy, người đọc nhận ra rằng tuổi thơ ai cũng từng phạm sai lầm, nhưng chính từ những lỗi lầm ấy, chúng ta lớn lên, biết yêu thương, biết nhận lỗi và trân trọng sự bao dung của người thân – đặc biệt là tình mẹ. Và đôi khi, chỉ một tiếng gà thôi cũng đủ khiến lòng ta rung lên những hồi ức tưởng đã lãng quên, để từ đó sống trọn vẹn hơn trong hiện tại.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Phân tích đặc sắc nghệ thuật của văn bản Chuyện cũ tuổi thơ – Lâm Thị Mỹ Dạ.

- Hệ thống ý:

+ Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh gợi cảm

. Tác giả sử dụng từ ngữ quen thuộc, gần gũi với đời sống nông thôn như: “ổ trứng tròn”, “chị gà”, “cái ổ rơm”...

. Gợi không gian bình dị của tuổi thơ trong trẻo, mộc mạc.

+ Sử dụng các biện pháp tu từ đặc sắc

. Nhân hóa: “chị gà”, “mắt trách móc nhìn tôi” → khiến hình ảnh trở nên sống động, gợi cảm xúc thương yêu.

. So sánh: “nắng mềm như lụa trải”, “tiếng gà gọi cửa” → tăng tính biểu cảm, tạo nên chất thơ nhẹ nhàng.

+ Giọng điệu trầm lắng, ngậm ngùi, xen lẫn hồi ức trong trẻo

. Giọng điệu thay đổi theo mạch cảm xúc: từ vui thích, ngạc nhiên → hoang mang, đau xót → day dứt, ngậm ngùi → thể hiện chiều sâu tâm trạng.

+ Kết cấu tự sự kết hợp trữ tình

. Bài thơ kể lại một “chuyện cũ” nhưng không chỉ để kể mà còn để suy ngẫm, chiêm nghiệm – điều làm nên chiều sâu nghệ thuật.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về đặc sắc nghệ thuật của văn bản Chuyện cũ tuổi thơ – Lâm Thị Mỹ Dạ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Bài thơ “Chuyện cũ tuổi thơ” của Lâm Thị Mỹ Dạ là một hồi ức đầy cảm xúc về một lỗi lầm ngây thơ trong sáng, được thể hiện bằng những nghệ thuật giản dị mà sâu sắc. Trước hết, ngôn ngữ thơ mộc mạc, gần gũi với đời sống nông thôn như “ổ trứng tròn”, “chị gà”, “cái ổ rơm”… đã gợi lại không gian tuổi thơ thân quen, trong trẻo. Bên cạnh đó, tác giả sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ như nhân hóa (“chị gà”, “mắt trách móc nhìn tôi”) làm cho hình ảnh trở nên sinh động, gần gũi; so sánh (“nắng mềm như lụa trải”) góp phần tăng tính biểu cảm và tạo chất thơ nhẹ nhàng, bay bổng. Giọng điệu bài thơ chuyển biến theo cảm xúc: từ vui tươi, ngạc nhiên đến buồn bã, day dứt, thể hiện sâu sắc sự hối tiếc của nhân vật trữ tình. Đặc biệt, kết cấu bài thơ kết hợp tự sự và trữ tình đã khiến câu chuyện tuổi thơ không chỉ là lời kể mà còn là một sự chiêm nghiệm đầy xúc động. Chính những yếu tố nghệ thuật ấy đã làm nên vẻ đẹp giản dị mà giàu chất nhân văn cho bài thơ.